'Bi zêdebûna fatûreyan em nikarin debara xwe bikin'

2025-06-30 09:02:49


	 

	WAN - Jinên ku me mîkrofon dirêjî wan kir derbarê krîza aborî de gotin, "Hemû fatûre zêde bûne. Fatûreyên elektrîk û avê jî zêde bûne, ez hîn nikarim fatûreyên xwe bidim. Îro fatûreya elektrîkê hat, min dît ku ew jî zêde bûye. Fatûreyên elektrîk û avê herî kêm digihîjin 800 lîreyan."

	 

	Zêdebûna buhayê jiyanê ya dawî bandorek neyînî li ser hêza kirîna gel kiriye. Jinên ku hatine bazarê diyar kirin ku ew di warê dabînkirina pêdiviyên xwe de ji ber zêdebûna bihayan zehmetiyan dikişînin û dema ku barê fatûre û lêçûnên kirêyê lê zêde dibe, têkoşîna ji bo debara jiyana xwe her roj dijwartir dibe. Jinan diyar kirin ku ew ji bazarê destvala vedigirin û gotin ku ew êdî ji ber krîza aborî nikarin pêdiviyên xwe jî peyda bikin. Bihayên zêde û fatûreyên ku her tim zêde dibin jiyana rojane ya jinan bêtehemûl dike. Yên ku çûne bazarê diyar kirin ku ew di warê dabînkirina pêdiviyên xwe de ji ber zêdebûna lêçûnên jiyanê zehmetiyan dikişînin û zehmetiyên wan ên darayî zêde dibin. Guherîn û bilindbûna buhayê di aboriyê de bi taybetî bandorê li malbatên kêmdahat dike. Jinên ku çûne bazarê diyar kirin ku ew nikarin di warê dabînkirina bihayan de kirînê bikin û heta dayîna fatûreyan jî zehmet bûye.

	 

	Me li Taxa Xaçort  a navçeya Rêya Armûşê ya Wanê derbarê fatûreyên zêde û krîza aborî de mîkrofon dirêjî jinan kir. 

	 

	'Kar tune, dahat tune, zehmet e ku meriv debara xwe bike'

	 

	Fazile Koçak da zanîn her tişt biha ye û got, "Em tên bazarê lê em bi destên vala vedigerin. Ez bi 1600 lîreyan hatim, 50 lîreyên min mane. Min nikarîbû tiştek bikirim, tenê du cot cilên pitikan. Ger kar tune be, dahat tune be, hûn çawa dikarin bikirin? Hemû fatûre zêde bûne. Berê ne wisa bû, mirovan debara xwe dikirin. Niha tiştek nayê kirîn, mirov perîşan in. Divê hinek av li ser vî agirî were rijandin."

	 

	'Ez destvala hatim, ez destvala vedigerim'

	 

	Ayşe Bozdemîr bi lêv kir ku ew ji bo kirîna pêdiviyên xwe hatiye bazarê, gazin kir ku her tişt pir biha ye. Ayşe Bozdemîr got, "Em nikarin tiştekî ku em bi 100-200 lîreyan bi dest bixin bikirin. Van rojan debar pir zehmet e. Ez bi hezar lîreyan hatim, ez bi sê çenteyan vedigerim malê. Ez hîn nekarim pêdiviyên malê temam bikim. Ez destvala hatim, ez destvala vedigerim. Dema ku em bi zarokên xwe re tên bazarê, dema ku zarok tiştekî dixwazin, em nikarin piçekî jî bikirin. Fatûreyên elektrîk û avê jî zêde bûne, ez hîn nekarim fatûreyên xwe bidim. Ew her hefte her tiştî zêde dikin, kes li me nafikire. Em nikarin debara xwe bikin. Berê, dema ku hûn bi pereyên hindik dihatin, we hemî pêdiviyên xwe dikirî û diçû, niha hûn çiqas pere jî bi xwe re bînin, ew têrê nake ku hûn hewcedariyên xwe bicîh bînin. Em ji bo kirîna mehane dihatin, niha em nikarin kirîna xwe ya rojane temam bikin."

	 

	'Niha peydakirina pêdiviyan pir zehmet e'

	 

	Hanim diyar kir ku her tişt bihatir e û got ku ev hefte ji hefteya borî hinekî erzantir bû lê dîsa jî wan nikarîbû pêdiviyên xwe bi cih bîne. Hanim got, "Ez bi 200 lîreyan hatim, min hinek fêkî kirîn û ez ê vegerim malê. Ez destvala hatim, ez destvala vedigerim. Ez dikarim bi 200 lîreyan çi bikirim, min du kîlo sebze kirîn, ewqas. Niha, heke hûn bi hezar lîreyan werin, hûn nekarin du kîsikan tijî bikin. Zarokên min jî naxebitin, ew tenê dikarin bi tiştên ku hene pêdiviyan bi xwe peyda bikin. Divê em debara xwe bikin. Fatûre jî zêde bûne, carinan em nikarin mehekê jî derbas bikin. Divê wisa nebe, divê mirov herî kêm bikaribe pêdiviyan bi xwe peyda bike." 

	 

	'Em 7 kes in, em bi zorê debara xwe dikin'

	 

	Hanife Eceylan, da zanîn ew ji bo kirîna sebzeyan hatiye û got ku ew ji ber bihayên bilind bêyî ku tiştekî bikire ji bazarê vegeriyaye. Hanife Eceylan got, "Ez bi 300 lîreyan hatim, lê min îro tenê karîbû dermanên xwe bikirim. Meaşê min jî tune ye. Em 7 kes in, em bi zorê debara xwe dikin. Fatûreya elektrîkê îro hat, min dît ku ew jî zêde bûye."

	 

	'Fatûreyên her meh zêde dibin jiyanê dijwar dike'

	 

	Azîze Yilmaz, ji ber bihayên bilind gazin kir, rave kir ku lêçûna jiyanê çawa jiyana wan a rojane dijwar dike û got, "Zêdebûn ne tiştekî nû ye, fatûre her meh zêde dibin. Fatûreyên elektrîk û avê herî kêm digihîjin 800 lîreyî. Vê mehê gihîşt 500 lîreyî, em dibêjin 'têr nake'. Xwedê alîkariya wan kesên ku derfetên wan tune ne bike. Derfeta me tune ye. Em 8 kes di malê de ne, tenê teqawidiya min a pîrbûnê heye. Kirê ye, fatûre ye, pêdiviyên malê ne, em çawa dikarin debara xwe bikin? Berê çêtir bû, ne bi vî rengî bû. Krîz niha nîne, her tim hebû."

	 

	'Pere nirxê xwe winda kiriye'

	 

	Behiye Polat bi lêv kir ku her tişt pir biha ye û got ku wê 300 lîre ji bo 4 kîlo firingî, 2 kîlo xiyar û zebeşek xerc kiriye û got, "Pere nirxê xwe winda kiriye. Fatûre, sebze, cil, her tişt dîsa zêde bûye.  Em 12 kes di malê de ne, em bi zorê dikarin debara xwe bikin. Ew dixwazin, em nikarin bikin, hem ji bo me û hem jî ji bo wan dibe sedema tengasiyê."