ÎZMÎR - Temsîlkara KCDP’yî ya Îzmîrî Tulîn Osmanogullari, dîyar kerd ke îlankerdişê “Serra Keyeyî” sîyasetêko newe nîyo û dimayê Peymana Stenbolî sîyaseto ke dişminîya cinîyan keno zêde bîyo û va ke îqtîdaro sîyasî semedê kiştîşê cinîyan sûcdar o.

 

Kiştişê cinîyan Tirkîya de zêde beno. Goreyê dayeyê ke ajansê ma arêdayê, tena di aşmîyê verên ê serra 2025î de 201 cinî ameyî kiştîş. Goreyê nê dayeyan, cinî zafêr mîyanê keyeyanê xo de, hetê camêrdanê ke nêzdîyê înan ê, ameyî kiştîş. Pêwa vilabîyayîşê şîdetê camêrdan mîyanê keyeyan de, hukmat heqê cinîyan ê ke heqê înan ê cuyayîşî garantî keno, înan ra bêpar keno.

 

Her çend hukmat averberdişê sîyasetê ke şîdet û qirkerdişê cinîyan rê vernî bigîro de bi ser nêkewt zî, serra 2025î sey “Serra Keyeyî” îlan kerd û sîyaseto ke têduştîya cinsî red kerd û cinîyan mîyanê şîdetê keyeyî de asê kerd, bica ard.

 

Labelê, rêxistinê cinîyan nê yewî sey “sîyasetê dişminîya cinîyan” ê bi zanebîyayîş biname kenê. Temsîlkara Platformê Ma do Kiştişê Cinîyan Vindarnê (KCDP) ya Îzmîrî Tulîn Osmanogullari, derheqê îlankerdişê “Serra Keyeyî” de semedê ajansê ma JINNEWSî qisey kerd.

 

Armancê ‘Serra Keyeyî’

 

Tulîn Osmanogullari, destpêkê qiseykerdişê xo de wina bale ant îlankerdişê “Serra Keyeyî” ser o û va: “Rastî de, îlankerdişê Serra Keyeyî netîceyê sîyasetêko ke pey betalkerdişê Peymana Stenbolî ra ameyo taqîbkerdiş û hewl ameyo dayîş ke bêro caardiş. Çi qewimîya? Mesela, wayê manewî wargehan de ameyî caardiş. Seba psîkologan, wayê manewî yê ke Fakulteya Îlahîyatî ra mezun bîyê, ameyî tayînkerdiş. Ofîsê Rehberîyê taxan dest pêkerd. Karbidestê dînî yê ke Lîseya Îmam Hatîpî ra bêjîhatbîyayîş, mezun bîyê, ameyî tayînkerdiş. Armanc no bî; verê ke muracatê veradayîşî bêro kerdiş, cinîyê ke mîyanê keyeyî de şîdet vînenê, bêrê Ofîsê Rehberî û problemê xo vajê. Şîreto senîn ame dayîş? ‘Şêrê keyeyî xo, teslîmê şîdetî bibê û na awanîya keyeyî bipawê.’ Dima, ame îdiakerdiş ke ê qurbanîyê 6284î yê û 6284 seba munaqeşe ame akerdiş û hewl ame dayîş ke muhtewayê qanûnî bêrê vengkerdiş. Tewr peyîn de, netîceyê nê pêro sîyasetan de, înan serra 2025î bi fermî sey ‘Serra Keyeyî’ îlan kerd. Armancê înan, xurtkerdişê keyeyan bî. O keyeyo xurt, keyeyo pîroz ke înan ci rê vatêne, cinîyan ‘Serra Keyeyî’ de sînordar kerd. Mesajê seba camêrdan no bî: ‘Heqê şima est o ke şima muracatê her tewir şîdetî bikerê. Eger cinîyêke nê yewî ra hemver vejîyo, eger a qerar bido ke semedê ameyoxî xo qerarêk bido, şîdetî red bikero û bivisyo, şima eşkenê aye bikişê.’”

 

‘Kiştişê cinîyan tesaduf nîyo’

 

Tulîn Osmanogullari, qetî kerd ke “Serra Keyeyî” sebebê zêdebîyayîşê kiştişê cinîyan bîyo û wina va: “Gelo welatêk ke rojane hîrê, reyan panc cinî ameyî kiştiş, beno ke tesadufêk wina asan bo? Gelo na hedîseyêka takekesî ya? Mumkin nîyo. No sîstemêk o, sîyasetêk yeno caardiş. ‘Serra Keyeyî’, wexto ke hende kiştişê cinîyan est ê, sebebê zêdebîyayîşê hûmara qirkerdişan bîyo. Nê sebebî ra ma vajê, ‘Sûcdar tena yew kes nîyo.’ Senîn ke nê welatî de ‘reîs’ esto, bi ‘Serra Keyeyî’, seba her keyeyî reîsêk camêrd seba îdarekerdişê temamê keyeyan tayîn kenê. Nê sebebî ra ez vajî ke tu kes tena sûcdar nîyo. Kiştişê cinîyan, eynî wextî de wezîrî yê ke hewl danê bica bîyarê, ê yê ke temamê nê welatî îdare kenê û îqtîdarê sîyasî bi xo yê.”

 

Fetwayê ke yenê dayîş…

 

Tulîn Osmanogullari, bale ant eşkerayîya Dîyanetî ser û wina va: “Tewr peyîn, înan fetwayêk derheqê rêziknameyê cil û belgan de da. Dima ra, fetwayêk derheqê heqê mîrasî de da. Bi her hawayî înan cinîyan rê ca nêda. Ê wazenê cinîyan keyeyanê înan de verdê, bi temamî cuya pêroyî ra biancê. Ê nêvînê û bi rayîrê saetanê xebatî yê nerm, piştgîrîya tutan û teşwîqê zewacî înan bikerê siya, kole. Semedê vernîgirewtişê kiştişê cinîyan, lazim nîyo ke arwêş qule ra vejîyo. Lazim o ke ê Peymana Stenbolî vera ‘eger’ yan ‘la’ bica bîyarê. Lazim o ke ê 6284 bi tesîr bica bîyarê. Wexto ke ma dayeyan weşanenê, ma nê dayeyan zî analîz kenê û çareserîyan pêşkêş kenê. Armancê ma o nîyo ke ma bimojnê çend cinî ameyî kiştiş. Hende cinî ameyî kiştiş, la çareserîyêk est o. Çareserî no yo ke têduştîya cinsî bêro caardiş. Çi nê bi hawayo tewr hîra çareser keno? Peymana Stenbolî verî bi temamî ameya cigêrayîş. 6284 bi têhetbîyayîşê pêro rêxistinê cinîyan ê demî ame nuştiş. No qanûn cinîyan paweno. Eger no vera ‘eger’ yan ‘la’ bêro caardiş, kiştişê cinîyan do bêro vindarnayîş.”

 

‘Cuyêka azad û têduştî awan bikerê’

 

Tulîn Osmanogullari, derheqê “Serra Keyeyî” de mîsalek da û qiseykerdişê xo wina temam kerd: “Dadgeha Keyeyî ya 19ine ya Îzmîrî waştişê veradayîşê cinîyêke red kerd. No nîşaneyê ‘Serra Keyeyî’ bî. Camêrd keyeyî ra vejîyayo û goreyê delîlanê ke ameyî girewtiş, no kes wezîfeyê xo yê zerrîwaştişê zewacî binpay kerdo, debara keyeyî nêkeno. Bi meaşê asgarî hewl dano 2 tutanê xo wey bikero. Dadgerî, rewşa bîyayr de zî, waştişê veradayîşî red kerd. Ma wazenê bipersê, seba dayîke çi pêşnîyaz kenê? Semedo ke weykerdişê tutanê xo? Dadgehe çarçewaya ‘Serra Keyeyî’ de qerar da û cinî mehkûmê zindanê keyeyî kerd. Cinî mehkûmê feqîrî, vêşanî û bêkarî kena. Nê sebebî ra ma vanê, fek ‘Serra Keyeyî’ ra vera bido. Lazim o mîyanê komelî de têduştîya cinsî aver bero, seba cinîyan îmkanê cuyêka azad û têduştî bêrê awankerdiş.”