Filiz Zeyrek

Toplumda algı yaratmanın en kolay araçlarından biri haline gelen dizi sektörü, yıllardır özel savaş yöntemlerine hizmet ediyor. Toplumsal cinsiyet rollerinin yeniden üretilmesinden tutalım militarizmin ve şiddetin normalleştirilmesine kadar pek çok algı operasyonu diziler sayesinde ‘keyifli’ bir hale getirilerek evlerin içine kadar giriyor. Son dönemde gittikçe artan şiddet içerikli diziler ise en çok çocukları etkiliyor. Özellikle 15 Temmuz darbe girişiminin ardından çekimi devlet destekli olarak başlatılan pek çok dizi yüzünden şiddet ve militarizm çocuklar için ‘oyun’ haline getirilerek kanıksatılıyor.

Türkiye’de hemen her kanalda kahraman haline getirilen erkek ve kadınlar ‘iç ve dış’ tehditlere karşı ‘savunmada’. Her akşam TV aracılığıyla evlere konuk olan bu ‘kahramanlar’ ürettikleri militarizmle asıl tehdidi oluşturuyorlar. Dünya çapında yapılan araştırmalarda en çocukların TV kalanlarında yayınlanan dizilerden ve içeriklerden etkilendiği ortaya çıkmıştır.  Özelikle yoksul kesimlerin yaşadığı mahallelerde, şiddetin oyun haline getirilmesi tesadüf değil. Her köşe başında, ellerinde her modelde oyuncak silahlar ile çetevari grup halinde gelmiş çocuklar,  savaş ve ölüm oyununu oynuyor.

Şiddetin, hem dizi sektörünü hem de oyuncak sektörünü beslediği Türkiye’de çocuklar ise zihinlerinde oynanan operasyondan habersiz, “Silah çok güzel bir oyuncak, silahı çok seviyoruz. Dizilerden savaşı, silahı öğreniyoruz” şeklinde konuşarak oyuncak silah tezgahlarına yöneliyor.

‘Psikolojilerini siz düşünün...’

Şiddetin diziler aracılığı ile normalleşerek çocuklar için birer eğlence aracı haline dönüştürülmesine ilişkin konuştuğumuz Psikolog Şiyar Güldiken ise büyüklerin çocuklar için ayna konumunda olduğunu ve örnek teşkil ettiğini ifade etti. Türkiye gibi ülkelerde çocukların militarizm üzerinden örgütlendirildiğine dikkat çeken Şiyar,“AKP döneminde şiddet gittikçe arttı ve bu şiddet kahramanlık havası ile TV kanallarında yayınlandı. Çocuklar bu diziler yüzünden şiddete daha meyilli. Dizilerin yanı sıra bu ülkenin Cumhurbaşkanı ve muhalif politikacıların Meclis’te konuşmalarındaki üslubu hepimiz görüyoruz.  Üsluplarıyla şiddete başvuran siyasetçilerin olduğu bir ülkede gençlerin ve çocukların psikolojilerini siz düşünün” dedi.

Dizilerin çocuklar üzerindeki diğer etkileri ise şu şekilde:

* Çocuklar ve ergenler, model alma ve sosyal öğrenme yolu ile televizyonda izledikleri diyalogları, sözleri, tutum ve davranışları taklit eder ve öğrenirler. Televizyondaki program ve dizilerdeki kahramanlarla özdeşleşerek, onlar gibi konuşmaya, onlar gibi davranmaya, onlar gibi varolmaya öykünürler.

* Televizyon alışkanlığı nedeniyle okul ve derse uyum ve uygun çalışma alışkanlıkları geliştirme konusunda ciddi sorunlar yaşayabilir.

* Dış dünya ile iletişimde sorunlar yaşayabilir.

* Verilen her tür mesajı kalıcı olarak alabilir; korku, kaygı, öfke gibi duyguları yoğun yaşayabilir.

* Şiddete, saldırganlığa, ölüme, acıya vb. karşı duyarsızlaşmaya, tepkisizleşmeye, adeta bağışıklık kazanmaya başlarlar. Bu kavramlar, bu görüntüler ve bu davranışlar gittikçe normalleşmeye ve kabul görmeye başlar.