Yereldeki temsiliyet ortada: Peki kadınlar nasıl kentlerde yaşamak istiyor?

 

ANKARA - 31 Mart seçim sonuçlarına göre toplamda 652 kadın adaydan 43’ü seçildi. İl, ilçe ve belde belediye başkanlıklarında kadınların görünürlüğünde ciddi bir mesafe kat edilmezken Türkiye Muhtarlar Federasyonu verilerine göre ise kadın muhtarların sayısı bir önceki seçimlere göre yüzde 45,37 arttı. Peki veriler böyle iken kadınlar nasıl kentlerde yaşamak istiyor?

 

Türkiye tarihindeki en tartışmalı ve önemli seçimlerden biri olan 31 Mart seçimlerini geride bıraktık. Seçimler, günlerce sayılan oylar, taşınan seçmen kayıtları, iptal edilen İstanbul seçimleri ile hala gündemdeki yerini koruyor. Böylesi bir tabloda “Kadınlar nasıl kentlerde yaşamak istiyor?” sorusuna cevap aramak üzere 4 kent üzerinden oluşturduğumuz dosya çalışmamızın ilkini sizlerle paylaşıyoruz. Diyarbakır, İstanbul, Kars ve Cizre kentleri üzerinden hazırladığımız çalışmamızda kadınların ortak talebi yerel yönetimlerde kadın iradesinin daha çok yansıtılması ve güvenli kentlerin oluşturulması.

 

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve kadını karar mekanizmasında yer almasını istemeyen eril siyaset kadınların siyasete katılımında önemli bir yere sahip olan yerel seçimlerde kadınları aday göstermediği gibi eril siyasetin yaşam bulmasına da zemin hazırlıyor. Belediye yönetimlerinde kadın temsilinin güçlenmesi ve kadınların kent yönetimine aktif katılımını sağlayacak politikaların hayata geçmesi için her alanda eşit temsiliyet ve eşbaşkanlık gibi kadınının iradesini yansıtacak politikaları sadece Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP)  parti programında görüyoruz. 

 

Türkiye’de Demokratik Toplum Partisi (DTP) ile başlayan eş başkanlık sistemi sonrasında Barış ve Demokrasi Partisi (BDP)  ve akabinde Halkların Demokratik Partisi’nde (HDP) uygulanmaya devam etti. HDP, il, ilçe ve belde belediye başkan adaylarını eşit temsiliyete dayalı ‘eşbaşkanlık ‘sistemiyle düzenlerken, AKP-MHP, CHP kadın adayları göstermediği gibi parti programlarında da kadına yeterince yer vermiyor. 

Kadın Adayları Destekleme Derneği’nin (KA.DER)  verilerine göre 2004 yerel seçimleri sonucunda kadın belediye başkanı oranı yüzde 0,6 iken, 2014 yerel seçimleri sonucunda bu oran ancak yüzde 2,9’a yükseldi. 31 Mart’ta yapılan yerel seçimlerde AKP, CHP, MHP, HDP, İYİ Parti, SP, DSP ve DP’nin gösterdiği toplam 3 bin 717 belediye başkanı adayından yalnızca 249’u kadındı.

31 Mart seçimlerinde kadın aday sayısı 652 oldu 

 

31 Mart Yerel Seçimlerinde toplam 8 bin 257 kişi belediye başkanlıklarına aday oldu. Tüm adaylar içerisinde kadınların sayısı ise 652 ile sınırlı kaldı. Toplam aday sayısı içindeki kadınların oranı yüzde 7.8’e denk düştü. AKP’nin kesinleşen bin 282 adayından sadece 26’sı kadın oldu. İktidar partisinin toplam adaylarının içerisinde kadınların oranı yüzde 2.02’de kaldı. CHP’nin 882 adayından ise sadece 50’si kadındı. CHP’nin tüm adaylar içerisindeki kadınların oranı yüzde 5.66 oldu.

 

81 ilin dördünde kadın belediye başkanı seçildi

 

31 Mart yerel seçim sonuçlarına göre, yerel seçimlerde 81 ilde sadece dördünde kadın belediye başkanı seçildi. Antep'te AKP'nin adayı Fatma Şahin, Aydın'da CHP'nin adayı Özlem Çerçioğlu, Van'da HDP'nin adayı Bedia Özgökçe Ertan ve Siirt'te HDP'nin adayı Berivan Helen Işık belediye başkanı oldu. İlçe ve belde seçimlerinde ise AKP’de 6, CHP’de, 10, MHP’de 1, Bağımsız 2, HDP ise 24 kadın seçildi.  31 Mart yerel seçimlerinde 652 kadın adaydan toplamda 43 kadın seçildi. Bu rakamlara göre eşit temsiliyeti her alanda hayata geçiren Halkların Demokratik Partisi (HDP) en fazla kadının seçildiği parti olurken, AKP ise ikinci parti oldu. HDP’nin gösterdiği adaylardan iki kişi ise seçimi kazanmasına rağmen Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edilmeleri gerekçe gösterilerek başkanlıkları düşürüldü.  

 

Yerel seçimlerde kadın oranı belirli oranda yükselse de hala eşitlik sağlanmış değil. İl, İlçe belde başkanlıkların yanı sıra muhtarların da seçildiği Mahalli Seçimlerde ise tam tersine kadın temsiliyeti  bir önceki döneme göre yükseldi. 

 

 Kadın muhtarların sayısı yüzde 45,37 arttı

 

Türkiye Muhtarlar Konfederasyonu verilerine göre ise Türkiye' de 30 bin 5 mahalle, 18 bin 152 köy olmak üzere toplamda 50 bin157 muhtar bulunuyor. Türkiye genelinde kadın muhtarların sayısı erkek muhtarlara göre daha az sayıda olduğu görülürken, kadın muhtarların sayısı genel muhtarların sayısının yüzde 2,14' ünü oluşturuyor. 2014-2019 arası dönemde 685 ile yüzde 1,30 olan kadın muhtar sayısı, 2019-2023 dönemine kadar 963 mahalle, 108 köy olmak üzere toplamda 1071’e yükseldi.  Son yapılan seçimlerle kadın muhtarların sayısı genel itibariyle bir önce ki seçimlere göre yüzde 45,37 arttı. 

 

Bitlis, Muş, Sinop ve Urfa’da kadın muhtar yok

 

Yine verilere göre 'Türkiye genelinde, 2014-2019 döneminde toplam 73 ilde kadın muhtar bulunurken, 2019-2023 döneminde sayı 77’ye yükseldi. 140 sayısı ile en fazla kadın muhtar bulunan il İstanbul olurken, bu ili 124 kadın muhtar ile Ankara ve 120 kadın muhtar ile İzmir takip ediyor. Türkiye’de; Bayburt, Hakkari ve Siirt illerinde 1’er kadın muhtar bulunurken; Bitlis, Muş, Sinop ve Urfa  illerinde ise hiç kadın muhtar yok. 

 

Kadınlar güvenilir kentler istiyor 

 

Yerel yönetimler ve siyasi partilerde kadın temsiiyeti verileri böyle iken bizler de kadınlara "Nasıl kentlerde yaşamak istiyorsunuz?" sorusunu yönelttik. Aldığımız cevaplar ise oldukça dikkat çekti. Kadınlar güvenilir kentler istedikleri noktasında hemfikirken, kadın eşitlikçi ekolojik kentlerin de inşa edilmesini istiyor. Kadınlar bir diğer isteği ise yaşadıkları kentlerde istihdam olanaklarının sağlanması. 

 

Yarın: Diyarbakırlı kadınlar: Halkın onayı alınmadan halkın olana dokunulmamalı