Zelal Tunç 

 

HABER MERKEZİ - Afganistan’da 2021 yılının Aralık ayından bu yana kadınlara yönelik baskı, şiddet ve işkence politikalarıyla şiddetin her alanda yükseldiğini söyleyen gazeteci Ferhanaz Rawa, “Kana susamış Taliban rejimi ve İran'ın molla rejimi gibi İslami rejimler onların yükselişinden korkuyor. Bu canavarlardan kurtulma umudumuzu kaybetmemeliyiz. Mücadele acının ilacıdır ve kadınların katılımı olmadan hiçbir devrim kazanamaz” mesajını verdi.

 

Taliban’ın Afganistan’da 20 yıl sonra 2021 yılında tekrar yönetimi ele geçirmesiyle birlikte özelde kadına yönelik şiddet tırmanışa geçti. Ajanslardan derlenen verilere göre, 2021 yılının Aralık ayından 2022’nin sonuna kadar, ülkede en az 234 kadın katledildi. Yine basına yansıdığı kadarıyla 2022 yılında ülkede artan şiddet verilerine göre, en az 313 kadın katledilmeye çalışıldı. Bunların 120’sinin ise katledildiği iddia ediliyor. 40 kadının ise şüpheli şekilde yaşamını yitirdiğinin belirtildiği verilere göre,  50’si kadın, 20’si çocuk toplamada  70 kişiye yönelik tecavüz suçu işlendiği kaydediliyor. 

 

Ülkede, cinsel şiddete karşı ise kadın ve çocukların hiçbir şekilde başvurmadığı polise, başvurmama sebebinin de cezasızlık politikası olduğu ifade ediliyor. Öte yandan sivil toplum örgütü ya da kadın hakları örgütlerinin bulunmadığı ülkede yılın son 11 ayında sadece basına yansıyan verilere göre, en az 120 kadın katledildi. 

 

Afganistanlı gazeteci Ferhanaz Rawa, ülkesinde kadına yönelik artan şiddet ve Taliban yönetiminin politikalarına ilişkin ajansımıza değerlendirmelerde bulundu. 

 

Taliban’ın Kabil’e gelişin ilk günlerinde kadınların sokaklara çıkarak Taliban’a karşı seslerini yükselttiğini söyleyen Ferhanaz, “İşini kaybeden insanlar, öğretmenler, kızlar, öğrenciler, her gün farklı illerde dayak, işkence ve hapis korkusu olmadan Taliban karşıtı sloganlar attılar ve gösteriler yaptılar.  Taliban’ın protestocuları tutuklayıp bastırmaya başlamasının ardından gösterilerini farklı şekillerde sürdürdüler ve ev ve diğer kapalı mekanlarda Taliban karşıtı şiirler içeren posterler asarak oturdular. Kadınlar, Taliban’ın adaletsizliğine ve baskısına karşı sosyal medya üzerinden seslerini yükseltmeye devam ediyor. Çeşitli şekillerde resim ve videolar yayınlayarak, Taliban’a karşı çıkıyorlar. Makaleler, şiirler yazarak, duyurular yazarak, bu hayatları protesto ediyorlar. Protesto ve direnişin yollarından biri de gizlice çalışmaya devam etmek, kadınlar okula gitme bahanesiyle gizli ev kurslarına gidiyor, ders çalışıyor” dedi. 

 

Kadınlar yaşamın dışına itildi

 

Taliban’ı “kadın düşmanı varlıklardır” diye nitelendiren Ferhanaz, tek politikasının ise kadınları baskı altına almak ve evlerine kapatmak olduğunu vurguladı. Ferhanaz sözlerine şu şekilde devam etti: “Eğitime karşılar ve kadınların bilgi sahibi olmasını istemiyorlar. Kadınların devlet dairelerinde ve kurumlarında çalışma hakları yok ve insan bile sayılmıyorlar. Taliban'a göre evden çıkmamaları, sadece ev işlerine ve çocuk sahibi olmaya odaklanmaları gerekiyor. Başörtüsünü zorunlu kıldılar ve seyahat hakları yok, şeriat mahremi olmadan eğlence yerlerine, spor kulüplerine gitme hakları yok. Protestocular tutuklanıyor, işkence görüyor, hakaret ediliyor ve aşağılanıyor.”

 

Taliban yönetimi baskısında kadınlar: Taciz ediliyor

 

Taliban’ın Afganistanlı kadınlara karşı tutumu ve ülkedeki farklı etnik gruplara (Peştunlara, Hazaralara, Taciklere ve Özbeklere) karşı söz konusu kadın olduğunda aynı yasak ve baskılara maruz kaldığını ifade eden Ferhanaz, “Taliban, tüm Afganistanlı kadınların düşmanıdır. Politikalarını onlara karşı eşit şekilde uyguluyorlar. Bütün illerde onları eğitimden mahrum ettiler. Peştunların yaşadığı illerdeki kadınlar, bundan daha fazla etkilendi ve en mahrum olanlar oldu. Peştun, Hazara, Tacik ve diğer etnik gruplar eşit derecede taciz ve baskıya maruz kalıyor”  sözlerini kullandı. 

 

‘Kadınlar etkinliklere maskesiz ve başörtüsüz katılamaz’

 

Ferhanaz, Taliban’ın yönetimi ele geçirmesinin ardından ifade ve medya özgürlüğünün baskılandığını dile getirerek, “Taliban’ın gelişiyle birlikte çok sayıda medya yayını durduruldu. Şu anda aktif olanların bir kısmı Taliban’ın kontrolü altında. Tüm radyo ve televizyon programları, Taliban’ın denetimi altında yürütülmektedir. Müzik, dizi ve film oynatmak yasaktır” ifadelerine yer verdi. 

 

‘Çok sayıda medya yayını durduruldu’

 

Ülkede ifade ve medya özgürlüğünün de baskılandığını kaydeden Ferhanaz, “Taliban’ın gelişiyle birlikte çok sayıda medya yayını durduruldu. Şu anda aktif olanların bir kısmı Taliban’ın kontrolü altında. Tüm radyo ve televizyon programları, Taliban’ın denetimi altında yürütülmektedir. Müzik, dizi ve film oynatmak yasaktır ve programlara başörtüsüz, maskesiz kadınlar katılamaz. Taliban’ın gelişiyle birlikte çok sayıda gazeteci tutuklandı, işkence gördü ve hapse atıldı, tehditlerle karşı karşıya kalanların bir kısmı Afganistan’dan kaçtı” dedi. 

 

Sığındıkları devletler tarafından da şiddette maruz kalıyorlar

 

İktidara geldiğinde Taliban’ın devlet dairelerinde, yerli ve yabancı kurumlarda, medyada çalışan kadınların çoğunun, “Taliban’dan korkarak” Pakistan, İran, Türkiye ile Avrupa ve batı ülkelerine kaçtığını ifade eden Ferhanaz, şunları paylaştı: “Pakistan'da vize ve ikamet belgelerinin olmayışı nedeniyle sorunlarla karşılaşıyorlar. Son zamanlarda Pakistan hükümeti Afgan göçmenleri Pakistan'ı terk etmeye zorladı. İran'da göçmenler vize ve ikamet sorunlarıyla karşılaşmaya, hakarete ve aşağılanmaya devam ediyor. Kadınlar da dahil olmak üzere Afgan göçmenler sınırı geçmek zorunda kalıyor ve binlerce sorun ve kafa karışıklığıyla karşı karşıya kalıyor. Barınma sıkıntısı, eğitim ve sağlık hizmetlerine erişememek Afgan göçmenlerin en temel sorunlarından biridir.”

 

‘Canavarlardan kurtulma umudumuzu kaybetmemeliyiz’

 

Son olarak “Afganistan'da ve diğer ülkelerde şiddete ve baskıya maruz kalan kadınların savaşmaktan ve direnmekten başka seçeneği yok” sözlerini kullanan Ferhanaz şu mesajı verdi:  “Haklarına sahip çıkabilmeleri için bilgi sahibi olmaları ve siyasi bilince sahip olmaları gerekiyor. Kana susamış Taliban rejimi ve İran'ın molla rejimi gibi İslami rejimler onların yükselişinden korkuyor. Bu canavarlardan kurtulma umudumuzu kaybetmemeliyiz. Mücadele acının ilacıdır ve kadınların katılımı olmadan hiçbir devrim kazanamaz” mesajını verdi.