ANKARA - İHD,  yerel seçimlerde yaşanan ihlalleri dair hazırladığı gözlem raporunda, yaklaşık 44 bin usulsüz seçmenin varlığına dikkat çekti. 

 

İnsan Hakları Derneği (İHD) 31 Mart 2024 Yerel Seçimlerine ilişkin genel merkez binalarında yaptıkları basın açıklamasıyla “Seçim Gözlem” raporunu açıkladı. Raporu İHD Eş Genel Başkanı Hüseyin Küçükbalaban okudu.

 

Yaklaşık 44 bin usulsüz seçmen

 

Raporda 44 bin usulsüz seçmenin kayıtlara geçtiği belirtilerek, “Seçim tarihinin belli olması ve seçmen listelerinin askıya çıkmasıyla birlikte YSK seçmen kayıtları incelendiğinde, birçok il ve ilçe merkezinde tek daireye yaşaması mümkün olmayacak sayıda insan yazılmış ve bölge illerine pek çok seçmen kaydırılmıştır. Kaydırılan seçmenlerin çoğunun genç, erkek ve asker olduğu, kütüklerinin oy kullandıkları yerlerde olmadığı ve toplu şekilde oy kullanmaya getirildikleri seçim günü gözlenmiştir. Ülke genelinde ‘hayalet seçmen’ olarak nitelendirilen seçmen sayısı yaklaşık 44 bindir” denildi. 

 

Partilerin seçim çalışmalarına yönelik müdahaleler

 

Partilerin çalışmalarına yönelik müdahalelerin de yansıdığının kaydedildiği raporda, “Seçim öncesinde ve sonrasında seçime giren pek çok partinin seçim büro/araçlarına, adaylarına, çalışanlarına saldırı gerçekleştirilmiştir. Siyasetçiler gözaltına alınıp tutuklanmış, seçim büroları taşlı sopalı saldırıya uğramış, adaylar miting sırasında fiziki şiddete uğramıştır. Seçim sonrası Van Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen Abdullah Zeydan’ın memnu haklarının iadesi kararının idari bir talimatla ortadan kaldırılıp en çok ikinci oyu olan iktidar partili adaya mazbata verilmesine karar verilmesi sonrası Van’da başlayan ve pek çok ile yayılan protestolarda çok sayıda kişi işkenceyle gözaltına alınmıştır. İstanbul Çağlayan Adliyesi önünde avukatların yapmak istedikleri açıklamaya polis saldırısı olmuş ve 14 avukat gözaltına alınmıştır. Seçim sonrası yaşanan protestolarda gözaltına alınan kişi sayısı binden fazladır.  Yaşanan olaylardan sonra Van Valiliği tarafından 15 gün boyunca eylem etkinlik ve şehre giriş çıkış yasağı getirilmiştir. İdari makamlarca hukuksal olmayan kararlar neticesinde uygulanan yasaklarla ifade özgürlüğü ve toplanma hakkı ihlal edilmiştir. Kanuna aykırı uygulamalar ve yapılan gözaltılar ile kişi güvenliği ve özgürlük hakkı ihlal edilmiştir. Yasal düzenlemelere aykırı olarak verilen yasak kararları ve bu kararların uygulanması; görevi kötüye kullanma, kişi hürriyetinden yoksun bırakma ve seyahat hürriyetini engel suçlarının oluşmasına yol açmıştır” ifadelerine yer verildi.

 

Seçim güvenliği ihlalleri

 

Raporun devamında şunlar yer aldı: “Seçim öncesi muhtar adayları arasında başlayan adaylık tartışmalarında ölümler yaşanmıştır. Aralarında polislerin de olduğu pek çok kişi de yaralanmıştır. Seçim günü Diyarbakır’da yaşanan kavgayı ayırmak isteyen Dem Partili sandık görevlisi Emin Çelik vurularak hayatını kaybetmiştir. Seçimden sonra yapılan itirazlar ve protestolarda da yaralananlar olmuştur.

 

 Usule aykırı ve mükerrer oy kullanma

 

Türkiye’nin değişik illerinde toplu oy kullanma, oy yakma, oy kullanırken sandıktan fotoğraf çekilmesi, mükerrer oy kullanılması gibi pek çok usulsüzlük yaşanmıştır. Seçmen kütükleri ile ilgili hatalar, hileler konusunda muhalefet partilerinin yapmış olduğu şikayetlerin önemli bir çoğunluğu YSK tarafından kabul edilmemiştir. Bu mekanizma açıktır, ancak etkili değildir.”

 

Raporda, YSK’ ve il ilçe seçim kurullarından yapılması istenenler şöyle sıralandı: 

 

“*Seçim güvenliğini tehlikeye atan kişi ve gruplar hakkında etkin soruşturmalar başlatılmalıdır,

 

*Yukarıda derneğimizce tespit edilen seçim usulsüzlükleri iddialarına ilişkin gerekli araştırmalar yapılmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır,

 

*Yurttaşların doğru ve güncel haber almasına yönelik çalışma yürüten basın mensuplarının can güvenliklerini sağlanmalıdır,

 

*Belediye başkan adayları ile siyasi partiler adına itiraza yetkili olan avukatlar ve siyasi parti görevlilerine yönelik engelleme ve saldırılara ilişkin gerekli önlemleri alınmalıdır,

 

*Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile birlikte yargı kurumlarında siyasi baskının arttığı bilinmektedir. Bununla birlikte Yargıtay ve Danıştay’ın kendi üyeleri arasında oluşturduğu YSK yapısının yeni anayasal rejim düşünülerek yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir. YSK çoğulcu bir yapıya kavuşturulmalı, kararları Anayasa Mahkemesi denetimine açık tutulmalıdır,

 

*OHAL ve OHAL sonrası dönemde seçim kanunları ile ilgili yapılan tüm değişikliklerin geri alınması gerekmektedir,

 

*Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerde ön görülen mekanizmalarda seçim usullerine ilişkin tavsiyelerin dikkate alınması gerekmektedir,

 

*Türkiye’de bir an önce bağımsız seçim gözlemciliği yapma ile ilgili kanuni düzenleme yapılmalıdır,

 

*Seçimlerde kolluk görevlilerinin belli bir bölgeye kaydırılarak seçim sonuçlarını değiştirmeye yönelik uygulamalarının önüne geçecek yasal değişiklikler yapılmalıdır,

 

*Türkiye’deki medyanın seçim yasaklarına uymasını sağlayacak yasal değişiklikler yapılmalıdır,

 

*Seçim sonuçları ile ilgili yayın yapan başta Anadolu Ajansı ve TRT olmak üzere çeşitli ajansların seçim manipülasyonları yapmasının önüne geçecek tedbirler alınmalıdır,

 

* Türkiye’deki seçmen kütüklerinin sorunlu olması nedeni ile seçmenlerin oy kullanırken parmak boyası ile oy kullanması sağlanmalıdır. Seçmen kütüklerinin güncelleştirilmesi ve gerçeğe yakın kütük oluşturulması için özel çalışma yapılmalıdır.”