MERKEZÊ XEBERAN - Kawayê Hesinkarî hemverê zulmê Dehaqan xoverdayîşê xo dewam kenê. Mazlumo ke zîndanê Hûmara 5ine de adir fîna, heta Rahşana ke Îzmîr de vat, 'Do adirê Newroze netefîyo' û Semaya ke vat ‘Cinî rayîrwanê şarê Kurdî yê'... Newroze pîroz bo…

 

Newroze wisar a.. Newroze xoverdayîş a, Newroze serewedaritişê bipeynî nêbena ya, qîrînayîşê ke bêveng nêbena. Newroze govend a, tilîlî ya…

 

Goreyê hîn çimeyan Kawayê Hesinkar verê zayîşî 612 de hemverê Dehako zalimî ke zulm şarê Kurdî rê kerdêne û ciwan qetil kerdêne, sere wedarnayo. Kawa peynî îşkenceyê Kurdan ameyîne kerdene ard û bi adirê ke fîna ta, mujdiyanî da şarê Kurdî. Adiro ke mesajê azadî dano û adirê azadî, xoverdayîş û edelet tîya berz beno. Adiro ke Kawa tavist nêtefêno. Pîl beno. Şarê Kurdî meşaleyê ke destê Kawa ra girewt, 2633 serrî yo destê xo ra nêdayî ro. Her serre 21ê Adare de bi tewrbîyayîşê girseyê kurdan adirê Kawa tavisto û gûr kenê.

 

Bedenê ke bîyê Newroz

 

Roşanê Newroze serrê 1990 heta nika her serre bi rêk û pêk yeno pîrozkerdene. Serrê 90an ra heta nika pêwa pêro hêrîş û tedayan, şarê Kurdî adir aver berdî û bi hezaran bedel dayî. Berîvane û Ronahî, Zekîye Alkan, Rahşan Demîrel, Sema Yuce, Binevş Agal (Berîvan) Elefterîa û xeylêk bîn nê rayîrê rê bî pirdê adirî. Rayîrê têkoşînê şarê Kurdî de her yew bî meşaleyêk.

 

Xeylêk welatan de hetê şarê cîya ra Newroze seke ameyîşê wisarî yena pîrozkerdene û semedê şarê Kurdî zî manayêke ya tewr girîng û îdeolojîk esta. Semedê şarê Kurdî mesajê ‘ma tîya yê' îtîrazê hemverê nêheqî yo, xoverdayîş û serewedaritişê hemverê zulmî ya.

 

1991ê de Cîzîre kuçe de bî

 

1991 de Nisêbîn, Cizîr, Amed û Edenî de şar bi girseyî waşt Newroze pîroz bikero. La hukmatê demî mîtîngê Newroze de hêrişê şarî kerd û Nisêbîn de 31 kesî dinyaya xo bedilnayî. Kurdî hemverê hêrişan bi îradeyêko pîl kuçe kerdî Newroze.

 

Kurdan xo ver ro dayîne: 94 kesî dinyaya xo bedilna

 

Yew Newroze ke nîna xovîrrakerdiş ê 1992ine Cizîre bî. Yew şaristanê ke tewr zêde rol girewtibî. Tena Cizîr de ney şaristanê Amed, Êlih, Stenbol, Edene û xeylêk cayê bînan şar kuçeyan de bi. Pîrozbayîşê Newroza 1992 de bi pêroyî 94 kesî netîceyê hêrişê polîsan de dinyaya xo bedilnayî.

 

Newroza 1993-94-95ine

 

Wexto ke PKKyî adirbest îlankerdibi de Newroza 1993ine heme şaristanan de bi coş ame pîrozkerdene. 1994ine de PKKyî hemverê provakasyonan vengdayîşê 'keye de xo rê pîroz bikerê’ kerd û xeylêk şaristanê herême şar kuçeyan de Newroze pîroz kerd. 1995ine de zî şaristanê herême de xêrcê çalakîyê kuçeyan pîrozbayîşî nêameyî kerdene.

 

Kes tewrê Nevruza Walîtiye nêbi

 

Newroze 1996ine de zî ame pîrozkerdene. Amed, Êlih, Şirnex, Mersîn, Edene, Meletî, Stenbol, Enqere, Îzmîr, Balikesîr, Edîrne şar vejîyayî kuçeyan û Newroze pîroz kerdî. Pîrozbayîyan de bi seyan kesî ameyî destbendkerdene.  1997ine de zî Walîtîya Amedî bi rojan verê vengdayîşê pîrozbayîşê ‘Nevruze' kerd. La kes tewr nêbi. Pîrozbîyayîşê bi rayberîya HADEPî ame organîzekerdene şar meydan pir kerd. Bi hezaran kesê Amedî meydanê Batikentî de ameyî têhet û hetê polîsan ra meydan ra ameyî dûrvistiş. Stenbol de bi hezaran kes ameyî têhet.

 

Newroza 1999 de 8174 ameyî destbendkerdene

 

1998 de Stenbol de bi desan kesî dimayê Pîrozbayîşê Newroze ameyî destbendkerdene. Amed de zî 20 kesî birîndar bî, bi desan kesî ameyî destbendkerdene.

 

1999 de ke Rayberê PKKyî Abdullah Ocalan bi komployêke ardibî Tirkîya yewin Newroze bi û bi deshezarî kesî vejîyabî kuçeyan. Goreyê raporê ÎHDyî seranserê Tirkîya de demê 8174 kesî pîrozbayîşê de amebî destbendkerdene.

 

2000yî de Newroza bidestûr bi: 20 hezar tewr zêde kesî tewr bî.

 

Şaristanê herême de şar reyna meydanê Newroze. Amed de bi rayberîya HADEPyî Newroze bi destûr ame pîrozkerdene û 20 hezaran kesî tewr bî.

 

Her çar het ra adirê Newroze ame tafînayîş

 

2001 de zî Newroze bi coş û tewrbîyayîşêk pîl ame pîrozkerdene. 2002 de tewrê qedexeyan Newroze bi coş û tewrbîyayîşêk pîl ame pîrozkerdene.

 

2006ine de veng berz bi: Biciwîyo Serek Apo

 

Newrozê 2003-2004-2005 û 2006ine de rojeve tecrîdê serê Abdullah Ocalan bi. 2003-2004 de pêwa tedayan şarî meydan kerd. 2005-2006ine de zî şar bi şîarê ‘Serek Apo rê azadî’ meydanan de bî. 2006ine de bi hezaran kesî verê xo dayî Newroza Amedî û sloganê, ‘Biciwîyo Serek Apo’ berz kerdê.

 

Bi sehezaran meydanê Newroze pir kerdî

 

2007 de 56 şaristanê Newroze ame pîrozkerdene û bi pêroyî 165 kesî ameyî destbendkerdene. 2008ine de pîrozbayî ameyî qedexekerdene. Şarê Kurdî qedexeyî nas nêkerd û vejîya meydan. Her cayê polîsan hêriş kerd. Wan û Colemêrg de hêrişan de 3 kesî dinyaya xo bedilnayî, bi seyan kesî ameyî destbendkerdene. 2009, 2010 û 2011 de Newroze bi destur ameye pîrozkerdene. Bi sehezaran kesî verê xo dabî meydanê Newroze.

 

2012: 2 kesî dinyaya xo bedilnayî. 178 kesî birîndar bî 500 kesî ameyî destbendkerdene.

 

Serra 2012ine bi şahidê pêrodayîşo pîl û xoverdayîş. Hemverê qedexeyê Newroze bi hezaran kesî vejîyayî meydanan û hêrişê înan ame kerdene. Goreyê raporê ÎHDyî 2 kesî dinyaya xo bedilnayî, 178 kesî birîndar bî û 500 kesî ameyî destbendkerdene.

 

Newroza 2013ine: Aştîye rê merhaba

 

Newroza pîlî ya Amedî de bi mîlyonan kesî ameyî têhet. Şarî saetê sibayî de herikyayî. Newroze de mesajê Abdullah Ocalan ame wendene û wexto ke newe dest pêkerd. Semedê heme şarê Tirkîya no mesaj girîng bi. Bi desan nuşteyî, akademîsyenê, hunermend û sîyasetmedarî proses pîroz kerdî û wayîrê fikrê Abdullah Ocalan vejîyayî. Wexto ke mesaj ameyîne wendêne, bi mîlyonan kurdî meydan de bî û bi 40 serrî bi na roje pawitene. Binê versîya adirê Newroze de aştîye re vatî, ‘merhaba’.

 

Newroza bê gonî û hêsirê

 

2014 de ke prosesê çareserî dewam keno, Newroze reyna xeylêk şaristanan de bi coş ame pîrozkerdene. Amed de bi mîlyonan kesî ameyî têhet.

 

2015 de xeylêk bajaran de Newroze ameye pîrozkerdene. 2 mîlyonî tewr zêde kesî tewrê Newroza Amedî bî.

 

2016 de dimayê ke prosesê aştîye peynî bibi reyna polîtîkayê 90yî kerdî dewre. Polîsan pankart vistî, vengê muzîkê kêm kerdî û pêwa nê şarî meydanan de cayê xo girewt.

 

2017ine de Newroze verê referandumî bî. 33 merkezan de bi sloganê, 'Ma do qetî serkewte bibê' ame pîrozkerdene.

 

2018 û 2019 de zî pêwa polîtîkayê pelçiqnayîşî û tedayê grevê vêşanîye ya zîndanan bi amancê wedaritişê tecrîdê serê Abdullah Ocalan bêro wedaritene, amebi destpêkerdene, bi adirê Newroze dir bi yew.

 

2020 de semedê pandemî pîrozkerdişê girseyî nêameyî kerdene. Partîyê sîyasî yê kurdî qerar girewtî ke semedê weşîya şarî pîrozkerdişan organîze nêkerê. La şewa 20ê Adare de şar balqon û pacayanê xo de kuçeyanê xo de adirê qij fînayî ta.

 

Emsar zî do Newroze bi sloganê, 'Ma bi adirê Newroze azad bibê, xo ver bidê' do xeylêk şaristanî de bêro pîrozkerdene. Newroze de do bale biancê serê tecrîdî û vajê ‘Ocalan rê azadî.’