Elfazî Toral

 

MÛŞ - Şaredarîya Muşî ke hetêk de bi texrîbatê qeyûm û heto bîn ra zî bi bêusûlîyê qeyûmî ver bi betaxê deynî ra şina û bajar de problemê ke bi serran o dewam kenê, kronîk bîyî. 

 

Weçînayîşê herêmî yê 31ê Adare rê demêk kilm mend. Çarçeweya kampanyaya weçînayîşî de xebatê namzetan dewam kenê û Partîya Têduştîye û Demokrasîyî yê Şaran (DEM Partî) bi heme hêzê xo raşteyan de ya. DEM Partî namzetê xo yê heme bajar û qezayan dîyar kerd û namzet zîyaretê xo yê şarî domnenê. Mûş de zî xebatê weçînayîşî bê maben dewam keno. 

 

Portreyê kilm ê Mûşî… 

 

Sey xeylê bajarê Kurdistanî, Mûş de zî hem feqîrî û hem zî problemê bînî yenê ciwîyayîş. Bajar de çimeyê îdareyî ramitiş û weyekerdişê heywanan o. Hem citkar û hem zî weyekerdoxê heywanan krîzê ekonomîye xorî ra hîs kenê û ciwîyenê. Bajaro ke xeylê atolyeyê tekstîlî tede est ê de zafane cinî xebetîyenê û sey hêzê kar ê ercan û bê asayîş yenê şuxilnayîş. Vîşêrê keyeyî yewine raşteyê cuye yê teberî semedê cinîyan fabrîkaya tekstîlî yo. Mûş de 20 serrê îqtîdarîyê AKPyî de tu çîyêk nêameyo başkerdiş. 

 

Hemwelatijê ke Mûş de ciwîyenê dîyar kerdî ke no 20 serrî yo zîhnîyetê serdest est o û raşteyê cuya cinîyan yeno tengkerdiş û seba bedilnayîşî zî mesaj danê. Bajaro ke zîhnîyetê serdest est o de tarîkat hema hema her ca de xo bica kerdo û cinî coka ra xeylê şikdar ê. Reyna bajar de xoresnayîşê xizmetê weşî, perwerdeyî, awe, neqlkerdiş û rayîrî problemê hempar ê hemwelatijan o. 

 

Mûşo ke wayîrê profîlêk wina yo, bi polîtîkayê qeyûmî hîna zêde tepîya kewto û tay dayeyê derheqê polîtîkayê qeyûmî de wina yê: 

 

Mûş 

 

Weçînayîşê herêmî yê 2014î de 9 partî Mûş de kewtî weçînayîş û Partîya Aştî û Demokrasîyî (BDP) se ra 40ê rayan girewt. AKP se ra 48,5ê rayan girewt. Weçînayîşê 2019î de namzetê HDPyî Sîbel Genç û Sirri Sakikî se ra 33,5ê rayan girewtî û yê AKPyî Feyat Asyamî zî se ra 34.7ê rayan girewt. Rayê ke nêameyî derbazkerdiş zî sey 2 hezar û 449 derbazê qeydan bî. Netîceyê bêusûlîyan de HDP weçînayîş de vînî kerd û îtîraz kerd. La îtîraz ameyî redkerdiş. 

 

Kop 

 

Weçînayîşê 2014î de DBP qezenc kerd û serra 2019î de se ra 55ê rayan girewt û şaredarî qezenc kerd. Qeyûmê ke tayînê şaredarîyê HDPyî ameyî kerdiş, tayînê Kopî zî kerdî. AKP qeymeqamê qezaye Oguzhan Ocakî tayînê şaredarîye kerd. 

 

Melezgîrt 

 

BDP Melezgîrt de serra 2014î de bi 3 hezar û 343 rayan şaredarî girewt. La bi darbeyê qeyûmî îradeyê şarî ame xespkerdiş. Serra 2019î de HDP bi hîrê rayan vînî kerd. AKP bi hîrê rayanê zêde şaredarî girewt. La qeza de 432 rayî nêameyî derbaz kerdiş. 

 

Gimgim 

 

Qezaya Gimgimî de BDP serra 2014î de şaredarî girewt. La dima ra qeyûm ameyî tayînkerdiş. Serra 2019î de HDP bi rayêk zêde şaredarî reyna girewt. La AKP reyna qeyûm tayîn kerd. 

 

Beranîk 

 

Qezaya Beranîkî de zî weçînayîşê 2014 û 2019î de namzetê AKPyî ser kewtî. Qezaya Dêrxasî de zî di demî AKP girewt.

 

5 qeza 14 bajarok 

 

Goreyê dayeyê 6ê Sibata 2024î yê TUÎKî bi merkezê Mûşî reyde bi temamî 6 qeza, 23 bajarok est ê û mîyanê şaredarîyan de 121 taxî û sewbîna 366 dewî est ê. DEM Partî zî 5 qezayê Muşî zî tede 14 bajarokan de namzetê hemşaredarîye vet. 

 

Raporê Sayiştayî 

 

Verê cu raporê Sayiştayî de deynê şaredarîya Muşî yê AKPyî vejîyayî raşte. Rapor de ame parekerdiş ke tespîtê derheqê 2020 û 2021î de nêameyî çareserkerdiş û deynê şaredarîye hema est o. Rapor de ame eşkerakerdiş ke serra 2022yî de maksimum şaredarî eşkena 275 mîlyon 262 hezar û 221 TL eşkena deyndar ba û vat ke şaredarî peynîya serra 2022yî de limîtê deyn derbaz kerda û temamî 47 mîlyon û 991 hezar û 414 TL yo.