Lubnan de sûcê hemverê tutan zêde beno, çareserî çin o 

 

Derya Ceylan

 

MERKEZÊ XEBERAN - Lubnan de xeylê binpaykerdişê heqanê tutan yenê ciwîyayîş û înan ra yew zî sûcê cînsî, emrê şenik de zewecnayîş û xebetnayîş o. Vera nê binpaykerdişan bi wesîleya protestoyê ke pê ameyê parlamentoya Lubnanî kewt amadekarîya raştkerdişê qanûnan û seba nê raştkerdişî bikero cuye hema çareserîyêke daîmî nêameyo eştiş. 

 

Lubnan de krîzê ekonomî û cabîyayîşê koçberê Sûrîye babeta heqê tutan de problemê cidî yo. Goreyê UNICEF û raporê bînî yê dezgehê hetkarî, sûcê sey îstîsmarê cînsî, emrê şenik de zewecnayîş û xebetnayîş resayo merheleyêke şikin. 

 

Tutê koçberî  

 

Lubnan de nizdîyê 1,5 mîlyon koçberê Sûrîye, tutê bê nasname û pasaport kampan de ciwîyenê. Heqê esasî yê cuye ra bêpar cuya xo dewam kenê. Problemê perwerdeyî, weşîye tena nê sûcan ra çend hebî. Lubnan yew welato ke tewr zêde koçberê Sûrîye tede ciwîyenê yo. 

 

Sûcê hemverê tutan zêde benê 

 

Sûcê cînsî û emrê şenikîye de zewecnayîş sûcê tewr ver bi çim ê hemverê tutan o. Sey nimune dewayêke namdar ê rewşa Rahîpê Lubnanî Mansur Labakî ke hetê selahîyetdarê Fransaye ra sûcê îstîsmarê cînsî vera dewa ci rê ameybî akerdiş est o. Hukmatê Lubnanî vera nê çîyî de bêveng mend û nêverda Fransa mudaxale bikera. Mansur Labakî Fransa de 50 û Lubnan de zî di qatê na hûmare îstîsmar kerdo. 

 

Hêrişê hemverê tutê Sûrîye 

 

Vera nê de hemverê tutê koçberî yê Sûrîye de hêrişê cidî est ê. Koalîasyonê Neteweyî yê Hêzê Şorişgêr û Muxalîf (SMDK) derheqê hêrişê hemverê tutê koçberî yê Sûrîye ke Lubnan de pê ameybî de veng kerdbî ke ganî hesab berpirsîyar û şikdaran rê bêro persayîş. Pawitoxê heqê merdiman yê welatî zî dîyar kenê ke binpaykerdişê heqan yê cidî est ê. 

 

Emrê şenikî de zewac 

 

Yew problemê bîn yê tewr pîl ê hemverê tutan zî zewacê emrê şenik o. Bi taybetî dewan de û mabenê koçberê Sûrîyeye de no sey problemêk pîl dewam keno. Dimayê şerê Sûrîyeye mîlyonêke ra zêde koçber şîyê Lubnan û zewacê emrê şenikî giran bî. 

 

Problemî her raşteyî de est ê 

 

Lubnan de cinî û tutî her raşteyê cuye de bi problemê cîya cîyayî reyde rî bi rî manenê. Dezgehê komelê sivîl seba têkoşînê vera nê probleman xebatê aktîf rayîr ra benê. Şarê Lubnanî ke vera zewacê emrê şenikîye de yo, seba na rewşe protesto bikerê herikîyenê raşteyan û waştiş kerdê ke zewacê binê emrê 18î de ganî bêro qedexekerdiş. 

 

Emrê şenikîye de xebetnayîş 

 

Yew problemê bîn ê Lubnanî emrê şenikîye de xebetnayîş o. Krîzê ekonomî û krîzê koçberan vera rewşe her ke şina hîna giran û hîna xerab bena. 

 

Welat de seba nê tutan û keyeyê înan muhîmîya vengê seba paştîdayîş û hetê mîyanneteweyî xo paweno û xebata NYyî û rêxistinê girêdayeyê aye baş cayê xo nêgênî. Rêxistinê mîyanneteweyî babeta heqê tutan û ciwanan de veng kenê.