Pelşîn Çetînkaya - Gulîstan Gulmuş

 

AMED – Krîzê ekonomîye ke tesîr serê her raşteyê cuye de keno, her ke şino xorî beno. Cinîyan derheqê krîzî de ercnayîşê xo ardî ziwan û vatî: “Krîzî ra ver ma nêeşkenê xeyalê xo ca bîyarê. Ma nêeşkenê tu aktîvîteyêk komelkî bikerê. Ameyîş ra hîna zêde şîyayîşê ma est o.” 

 

Kurdistan û Tirkîya de komel vera hêzê girewtişî ke kewto û enflasyon berz bîyo de feqîrîyêk giran ciwîyeno. Betalî, zemê ke pêser ameyê kerdiş, seba girewtişê gidayê ercan bi saetan kewenê rêze. Şar nêeşkeno lazimîyanê xo bîyaro ca. Yew heto ke tewr zêde krîzî ra tesîr bîyo esnaf ê. 

 

Qezaya Sûrî ya Amedî de cinîyan mîkrofonê ma rê qala krîzê ekonomîye yê serê cuye kerdî. 

 

‘Kuafor bîyo luks’ 

 

Ceylan Alpaslana ke Sûrê de bi kuaforî îdareyê xo kena dîyar kerd ke karê înan ameyo sewîyeya vindertişî û vat: “Cinî krîzê ekonomîye vera nêeşkenê şêrê kuafor. Sey luks vînenê. Wexto ke mi dikanê xo newe akerd, mektebî newe ameybî akerdiş. Dayîkî lazimîyê xo her tim planê peynî de verdenê. Seba tutanê xo xerc nêkenê. Mi hema nêdîyo ke cinîyêke her tim yena kuafor. Roşan de reyna zî wina bî. Seba ke tutanê xo rê kincan bigîrê, şekir û şêranî bigîrê nêameyî kuafor. Her çend ke tay çî lazimîyê ferz bibê zî cinî nînê kuafor. Tena ez nê heme cinî hetê îdareyî de zehmetî ancenê. Tay reyan ma nêeşkenê kîraya xo bidê. Şîyayîşê werdê tutan ê mektebî tewr tay 200-300 TL yo. Zem û enflasyon tesîrêk pîl virazenê. Tewr zêde cinî tesîr benê. Cinî bi hetkarîyan îdare kenê. Tîya de yan mêrdeyê cinîyan zîndan de yo û yan zî kewto mîyanê tîryakî. Tena tutanê xo pîl kenê.”

 

 ‘Ma musayê binpaykerdişan’ 

 

Dîlan Çerçela ke karê deştişî kena zî eşkera kerd ke her çî roj bi roje hîna vaye beno û vat: “Rewşa nika ya welatî de xebate xeylê zehmet a. Ez her hewte seba lazimîyan şina market la her reye vayî vera nêeşkena herînayîş bikera. Her çî roj bi roje beno vaye. Ma nêeşkenê vera krîzî de têkoşîn bikerê. Dikanê mi est o. Ez kelepulan bi komî herînena. Her reye çî vay beno. Ma musayê binpaykerdişan.” 

 

‘Ganî polîtîkayê ke şar fikirîyenê bêrê viraştiş’ 

 

Dîlane dewamê qiseykerdişê xo de wina ercnayîş kerd: “Ganî şer peynî bibo û polîtîkayê ke şar fikirîyenê bêrê viraştiş. Têkoşînêk polîtîk ê 20 serrî welat de est o. Nê têkoşînî de çinîbîyayîş xirab o. Krîz tesîrêk pîl serê ma de keno. Na rewşe bêhuzurî zî virazena. Kêfê şarî ca de nîyo. Krîzî ra ma nêeşkenê xeyalê xo ca bîyarê. Ez 25 serrî ya û xeyalê mi est ê. Mi dikan akerd la ez kêfweş nîya. Ciwanîya mi şina.”

 

 ‘Ameyîş ra hîna zêde şîyayîş zêde yo’ 

 

Kader Gulsune ya ke kare deştişî kena zî dîyar kerd ke hetê ekonomîye de zehmetîyê pîl ancenê û hêzê herînayîşî kewto û wina vat: “Qîmetê pereyî zaf kewto. Nika tena ez derebe akera 200 lîra şino. Lazimîyê ma yê şexsî zêde yê. Ameyîş ra hîna zêde şîyayîş zêde yo. Ma nêeşkenê tewrê aktîvîteyêke bibê. Ma serê siba yenê û heta şewe tîya de yê. Ma nêeşkenê şêrê tu cayêk. Sîstem her hetî ra xirab beno. Kesêk menfîetê xo vera şarî nêfikirîyeno. No welat rewşêka xirab de yo.”