Toplumsal cinsiyet eşitliğini esas alan ilk antlaşma

 

HABER MERKEZİ - Savaş ve çatışma süreçlerinin aşılması ve barış görüşmelerinde önemli bir deneyime sahip olan Kolombiya’da kadınların rolü, “Toplumsal cinsiyet eşitliğinin” esas alınması ile önemli bir yere sahip.

 

PKK Lideri Abdullah Öcalan ile yıllar süren ağırlaştırılmış tecridin ardından 28 Aralık 2024 tarihinde ve 22 Ocak’ta Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) milletvekilleri Pervin Buldan ve Sırrı Süreyya Önder iki görüşme gerçekleştirdi. Görüşmelerle birlikte Kürt sorununun çözümüne ilişkin tartışmalar Türkiye’nin gündemine yoğun bir şekilde oturdu.

 

Abdullah Öcalan, Kürt sorununun çözümü için her türlü pozitif katkıyı sunmaya hazır olduğunu belirtirken, toplumun tüm kesimlerinin sürece katılması gerektiğine yönelik tartışmalar da sürüyor.  Dünyada kimi ülkelerde de yaşanan sorunların çözümü diyalog ve müzakerelerle gerçekleştirilirken bu ülkelerdeki meclislerin rol üstlenmesi, demokratik kriterlerin geliştirilmesi, görüşmelerde kadınların bizzat yer alması ön plana çıkıyor. Kadınların rol üstlenmesi sorununun çözümünde ön açıcı oluyor. 

 

Sorun yaşayan ve çözüm süreci yaşayan ülkelerden biri de Kolombiya. Aynı zamanda kadınların da görüşmelerde yer aldığı bir ülke.

 

Dosyamızda, Kolombiya’daki sorun, çözüm için atılan adımlar ve kadınların yer alma şekline ilişkin neler yaşandığına yer vereceğiz.

 

Neden silahlı mücadeleye başvuruldu?

 

Kolombiya'da FARC (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia - Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri) gerillalarının temel talepleri ve silahlı mücadeleye başlamalarının nedenleri, sosyal, ekonomik ve politik eşitsizliklerden oluşuyordu.  Bunun için de talepleri ve istedikleri “Toprak reformu” yani büyük toprak sahiplerinin kontrolündeki arazilerin köylülere dağıtılması, “Sosyal adalet” yani eğitim, sağlık ve temel hizmetlerin yoksul halk kesimleri arasında yaygınlaştırılması, “Kapitalist sisteme karşı mücadele” ABD’nin ve çok uluslu şirketlerin Kolombiya’daki etkisine karşı çıkmak idi.

 

Yüzbinlerce insan yaşamını yitirdi

 

Yaşanan sorunlardan dolayı 1964 yılında başlayan ve on yıllarca süren savaş sunucu 260 binden fazla insan yaşamını yitirdi, 7 milyonu aşkın insan yerinden göç ettirildi, ciddi insan hakları ihlallerinin yanı sıra kadınlara yönelik taciz, tecavüz ve şiddet olayları yaşandı. 

 

Görüşmeler

 

Savaş ve çatışma sürecinin ardından 2016 yılında, FARC ile Kolombiya hükümeti arasında bir barış anlaşması imzalandı. Bu süreç, uluslararası destek ve toplumsal katılımla mümkün hale geldi.

 

Kadınların rolü

 

Kolombiya’daki barış görüşmeleri sürecinde kadınlar çok önemli bir rol oynadı ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin güçlendirilmesi adına önemli adımlar atıldı. 

 

Kadınlar müzakere masasında

 

Kadınlar, barış müzakerelerine aktif katılım gösterdi. 2016 Barış Anlaşması, dünyada toplumsal cinsiyet eşitliğini merkeze alan ilk barış anlaşmalarından biri olarak dikkat çekti. Müzakere masasında yer alan kadınlar, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve hak ihlalleriyle ilgili talepleri gündeme taşıdı. Özellikle, çatışma sırasında kadınlara yönelik cinsel şiddet ve ayrımcılık gibi konuların çözümü için stratejiler geliştirdi. FARC adına Victoria Sandino ve Olga Lucía Marín gibi isimler sürece doğrudan katılarak kadınların söz sahibi olmasını sağladı. 

 

Hak ihlallerinin görünür kılınması için örgütlendiler

 

Savaş ve çatışma döneminde en çok zarar gören kadınlar, seslerini duyurmak için örgütlendi. Sadece bununla da sınırlı kalmayarak yerinden edilen toplulukların haklarının savunulmasında aktif rol oynadı, taciz, tecavüz ve şiddete uğrayan kadınların adalet arayışlarını destekledi, Kadınlar barış görüşmelerinin ardından da kadınların ekonomik olarak güçlenmesi ve toplumsal hayata yeniden entegre olmalarını sağladı.

 

Kurulan örgütler

 

Kolombiya'daki Kadın Barış Ağı (La Ruta Pacífica de las Mujeres) gibi örgütler, barışın inşası için köklü çalışmalar yaptı. Barış müzakerelerinin yerel düzeyde de yayılmasına katkı sundu. Kadınların karar alma mekanizmalarına dahil edilmesi için kampanyalar düzenledi.

 

Yerelde örgütlenme

 

Kadınlar, kırsal alanlarda ve yerel topluluklarda barışın sağlanmasında ve çatışma sonrası yeniden yapılanmada da aktif roller üstlendi. Toplumsal dayanışma ağları kurdular. Ekonomik girişimcilik ve eğitim projeleriyle topluluklarını desteklediler.

 

Çabalarının sonuçları ortaya çıktı

 

2016 yılında gerçekleşen “Barış Anlaşması'nda” toplumsal cinsiyetin önemi vurgulandı ve kadınların ihtiyaçlarının gözetilmesi taahhüt edilerek toplumsal cinsiyet farkındalığının oluşturulmasında önemli bir gelişme sağlandı. Sonrasında da kadınların öncülük edebilecekleri alanlar genişleyerek özellikle politikaya ve yerel yönetimlere katılımları önemli oranda arttı. Görüşmeler süreci ve sonrasında Kolombiya’da ortaya çıkan en önemli gelişmelerden biri de kadınlara yönelik taciz, tecavüz, cinsel şiddet olayları daha görünür oldu, “Cinsiyet temelli şiddet” tanınmış oldu. 

 

Uluslararası destek ve yerelde uygulama ihtiyacı

 

Kolombiya’da barış süreci, kadınların mücadelesi sayesinde daha kapsayıcı hale geldi. Kadınların öncülük ettiği hareketler, yalnızca çatışmaların sonlandırılmasına değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet eşitliğinin güçlendirilmesine de katkı sağladı. Ancak, bu başarılar kalıcı hale gelmek için hâlâ uluslararası destek ve yerel düzeyde güçlü uygulamalara ihtiyaç duyuyor.

 

Yarın: Bask ülkesi