HABER MERKEZİ - Harvard’da yürütülen araştırma, karaciğerdeki bir mitokondri bozukluğunun tip 2 diyabetin gizli tetikleyicisi olabileceğini ortaya koydu. Keşif, yıllardır etkisiz kalan antioksidan tedavilerin neden işe yaramadığını da açıklıyor. 

 

Harvard Üniversitesi’nde Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil ve ekibinin yaptığı yeni bir araştırma, tip 2 diyabet ve obezite gibi hastalıkların arkasında yatan önemli bir nedeni ortaya koydu. Araştırmaya göre, karaciğerde enerji üretmekle görevli hücre yapılarındaki (mitokondrilerdeki) bir bozukluk, bu hastalıkların tetikleyicisi olabilir. Araştırma, bilim dergisi Nature’ın 28 Mayıs günü yayımlanan sayısında yer aldı. 

 

Karaciğerdeki küçük bir sorun, büyük hastalıklara yol açıyor

 

Vücudumuzdaki hücreler, ihtiyacı olan enerjiyi mitokondri adı verilen küçük yapılardan alır. Bu yapılar, oksijen ve besinleri kullanarak enerji üretir. Ancak bu süreçte reaktif oksijen türleri (ROS) adı verilen bazı zararlı moleküller de ortaya çıkar.

 

Az miktarda ROS normaldir, ama çok fazla üretildiğinde hücrelere zarar verebilir. Bilim insanları yıllardır bu zararlı molekelerin obezite ve yaşlanma ile birlikte arttığını biliyordu. Fakat bu artışın neden kaynaklandığı net değildi.

 

Antioksidan neden işe yaramadı?

 

ROS’u durdurmak için uzun zamandır antioksidan ilaçlar kullanılıyor. Ancak bu ilaçlar birçok insanda işe yaramadı. Bunun nedeni şimdi daha iyi anlaşıldı: Meğer ROS üretimi mitokondrinin her yerinde değil, sadece belirli bir noktasında (kompleks I adı verilen bir enzimin olduğu yerde) yoğunlaşıyor. Bilim insanları, “30 yıldır çözülemeyen bir sorunun nedenini nihayet bulduk. Artık nerede, neden ve nasıl zarar oluştuğunu biliyoruz. Bu da doğru tedaviler geliştirmemizin önünü açıyor.”

 

‘Koenzim Q eksikliği önemli bir neden’

 

Çalışmayı yürüten ekip, obez farelerde Koenzim Q (CoQ) adı verilen bir molekülün eksik olduğunu fark etti. CoQ, hücrede enerji üretiminde çok önemli bir görev üstleniyor. Bu molekül yeterince üretilmediğinde, mitokondrideki enerji akışı bozuluyor ve zararlı ROS miktarı artıyor. Bu durum, özellikle karaciğerde büyük hasarlara yol açabiliyor.

 

Yeni nesil ilaçlar yolda

 

Araştırmayı yürüten Dr. Renata Gonçalves, geliştirilecek yeni tedavi yöntemlerinin artık daha hedef odaklı olacağını belirtiyor ve şunu ekliyor: “Artık genel antioksidanlar yerine, zararlı molekelerin tam olarak üretildiği bölgeyi hedef alan ilaçlar geliştirilebilir. Ayrıca Koenzim Q seviyesini yükseltecek özel ilaçlar da diyabet gibi hastalıkların tedavisinde etkili olabilir.”

 

Sonuç olarak; 

 

“*Karaciğerdeki enerji üretimi bozulduğunda diyabet riski artıyor.

 

*Bu bozulmanın nedeni, Koenzim Q eksikliği ve mitokondrideki belirli bir enzimin aşırı çalışması.

 

*Bu keşif, tip 2 diyabet gibi hastalıkların daha etkili ve güvenli tedavileri için yeni bir kapı aralıyor.”