AMED - Amed Kent Koruma ve Dayanışma Platformu, Amed-Mêrdîn arasında çıkan yangına dair hazırladığı raporu açıkladı. Raporda iletişim hatlarında birçok noktada eklerin ve liflenmelerin olduğu tespitine dikkat çekti.

 

Amed Kent Koruma ve Dayanışma Platformu Amed'in Xana Axpar (Çınar) ve Mêrdîn’in Şemrex (Mazıdağı) ilçeleri arasında 20 Haziran’da meydana gelen ve 15 kişinin yaşamını yitirdiği yangına dair hazırladığı raporu açıkladı. Amed Barosu Tahir Elçi Konferans Salonu’nda yapılan açıklamaya platform üyeleri katıldı. 

 

‘Yetkili kurum neden soruşturulmuyor?’

 

Burada ilk olarak konuşan Platform Eşsözcüsü Amed Baro Başkanı Nahit Eren, heyetlerinin, Amed Büyükşehir Belediyesi’nin yaptığı inceleme raporu ve soruşturma yürüten Çınar Cumhuriyet Basşavcılığı’nın ilk raporunda yangının elektrik direkleri ve kablolarından kaynaklandığının somut olarak ortaya çıktığını hatırlattı. “Yetkili kurum hakkında neden soruşturma yürütülmüyor” sorusunu savcılığa yönelttiklerini belirten Nahit, savcılığın, “raporun eksik olması nedeniyle yeniden rapor istedikleri” şeklindeki yanıtını aktardı. Nahit, “Devletin pozitif yükümlülükleri var. Gerek önlem ve tedbirler gerek müdahale konusunda etkin bir soruşturma yürütülerek faillerin ortaya çıkarılmasıdır.  Neticede 15 insan ölmüş onlarca insanımız yaralanmıştır. Söz konusu kamu tarafından hizmetleri yerine getirirken eksik denetimlerden bu hususların ortaya çıktığını biliyoruz” dedi.

 

20 bin dekardan fazlası tarım alanı

 

Ardından raporu SES Eşbaşkanı Yıldız Ok Orak okudu. Yangının yaklaşık 55 bin dekar alanı etkilediği, bunun yaklaşık 20 bin dekardan fazlasının ekili tarım alanı olduğu belirtilen raporda, 1’i çocuk olmak üzere 15 insanın yaşamını yitirdiği, çok sayıda kişinin yaralandığı, bine yakın hayvanın da yaşamını yitirdiği ve yaralı hayvanların tedavisinin sürdüğü kaydedildi.

 

Çıkış sebebi: Elektrik telleri

 

Yangının çıkış sebebine ilişkin raporda şunlar yer aldı: “Heyetimiz tarafından yapılan gözlemler, yangına ilk müdahale eden görgü tanıkları ve köy sakinleriyle yapılan görüşmelerde, yangının elektrik tellerinden yayılan kıvılcımdan kaynaklandığı ifade edilmiştir. Tobînî (Köksalan) köy sakinlerinin ifadelerine göre olay gecesi öncelikle şiddetli bir rüzgarın oluştuğu, elektriklerin iki kez gidip geldiğini ve elektrik tellerinden kaynaklı yayılan kıvılcımları gördüklerini, bölgede başlayan yangının rüzgarında etkisiyle yayıldığı ifade edilmiştir. Yapılan görüşmeler sonucunda elektrik direklerinin 1987 yılında kurulduğu ve 37 yıllık süreçte bakım ve onarım çalışmalarının yapılmadığı belirtilmiştir.  Amed’in Xana Axpar ve Mêrdin’in Şemrex ilçelerine bağlı bazı köy yerleşim alanlarında yangının ertesi günü (21 Haziran 2024),  yaşanan yangın ile ilgili olarak yangının çıkış yerindeki direklere Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş ekiplerinin müdahalelerinin olduğu belirtilmiş ve bu durum görüntülerle tespit edilmiştir.”

 

Raporda yer alan tespitler şöyle: 

 

“* Yangının çıktığı yerin ekili alan olduğu tespit edilmiştir. 

 

* İletim hatlarında birçok noktada eklerin ve liflenmelerin olduğu tespit edilmiştir. 

 

* Direkteki OG sigortalarının yerinde olmadığı, bunun yerine iletkenlerle bypass edildiği ve bu bağlantıların gevşeklikten dolayı arka sebebiyet verebileceği, birçok direkte kırık izolatörlerin olduğu bu durumun atlamalara sebebiyet verebileceği, OG hatlarda ekili tarım alanlarında ağaç direkleri mevcudiyeti görüldü. Bu ağaç direklerin kullanılması uygun görülmediği,  hatların geçtiği güzergâhlarda direklerin etrafında yangına karşı bir önlem alınmadığı gözlemlenmiştir. 

 

* Direk diplerinde süs betonu olmadığı, otların direk dibinde biçilmediği tespiti yapılmıştır. OG (orta gerilim) hatlarının dibindeki ağaçların atlamaya sebebiyet verebileceği gözlemlenmiştir. 

 

* İzolatörlerdeki gevşek ve sıkı bağların tekniğine uygun yapılmadığı gözlemlenmiştir. Şebekelerin bakım onarımı yapılmadığı teknik işletme sorumluluğu hizmetlerden yararlanılmadığı gözlemlenmiştir. 

 

* Parafudr olmayışı aşırı gerilimlerin oluşmasına dolayısıyla ark oluşumuna sebebiyet vermektedir. Hat başlarında hat sonlarında ve Trafo girişlerinde mutlaka parafudr kullanılmalıdır.” 

 

Talepler

 

Çınar Cumhuriyet Başsavıclığı’nın ön raporu, Amed Büyükşehir Belediyesi’nin açıklama ve raporu, ekolojik tahribat, sağlık açısından tahribatların da yer aldığı raporda, talepler şöyle sıralandı: 

 

“* Yangından etkilenen bölgenin ivedilikle Afet Bölgesi ilan edilmelidir. 

 

* Yangınlara hızlı ve etkili bir şekilde müdahale edebilmek için acil durum planlarının güncellenmesi ve düzenli tatbikatlar yapılması gerekmektedir. Havadan müdahale kapasitesinin artırılması önemlidir.

 

* Elektrik altyapısının düzenli bakımı ve güncellenmesi, yangın risklerini azaltmak için hayati önem taşımaktadır.

 

* Yangından etkilenen bölge halkına ekonomik destek sağlanmalı ve psikolojik yardım hizmetleri sunulmalıdır.

 

* Çevre hakkı, temel haklar sisteminin bütünlüğü içinde değerlendirmelidir. Ulusal ve uluslararası çevre hukuku ve politikaları; çevrenin dünyanın her yerinde ve her koşulda korunması anlayışına dayanmalıdır.

 

* Yangından etkilenen ekosistemin yeniden yapılandırılması ve ağaçlandırma çalışmalarının yapılması gerekmektedir.

 

* Hayvanların yangınlardan korunması için özel tedbirler alınmalı, yangın anında ve sonrasında hayvanların kurtarılması ve tedavi edilmesi için veteriner ekipleri hazır bulundurulmalıdır.

 

* Yaban hayatının korunması ve yangın sonrası ekosistemin yeniden dengelenmesi için projeler geliştirilmelidir.” 

 

Raporun ardından gazetecilerin soruları yanıtlandı. DEDAŞ’ın “uydu görüntüsüne” dayanarak yangının elektrikten çıkmadığı şeklindeki iddialara dair soruya yanıt veren Harita Mühendisleri Odası’ndan Sedat Sever, “Sabah saat 11.00’de bir uydu geçmiş. Ondan sonrasında uyduya rastlanılmamış. Yayınlanan uydu görüntüsü sabah saat 11.00 uydu görüntüsü. Bu uydu görüntülerinden anız yangının ortaya atılması imkânsızdır. Arada en az 10 saat fark var. Bunu 12-14 saate kadar da çıkarabiliriz. Bahsetmiş olduğu anız yangını iddiası doğru değildi” dedi.  

 

Basın açıklaması, soruların yanıtlanmasıyla sona erdi.