ÎZMÎR - Cinîyê ke reaksîyon vera krîzê ekonomî dayî, dîyar kerdî ke bi pandemî dir yê tewr zêde karra ameyî eştiş cinî yê û vatî, ganî êdî na rewşe bêra vurnayîş.

 

Serra 2020 de 9 mîlyon û 638 kesî Tirkîya de betal bî û se ra 34,8 nê zî cinî bî. Bi Covîd-19 dir hêzê karî yê cinîya de se ra 8, îstîhdamê cinîyan de se ra 6.3 kêmbîyayîş virazîya. Her çiqas hema dayeyê 2021 nêrê parekerdişî zî dayeyê betalî yê mengan de her çî yeno vînayene.

 

Cinîyan derheqê krîzê ekonomî û sewbîna îstîhdamê cinîyan ke kewtê ci de ercnayîş kerdî û vatî, ganî êdî na rewşe bivuryo.

 

'Polîtîkayê hukmatî cinîyan hepsê keyeyî kerd'

 

Sevîlay Polat dîyar kerd ke mêrdeyê aye tena xebityeno, sewbîna tu pere nêkeweno destê înan û vat: "Ma zor û zehmetîyan ancenê. Rewşe her ke şina xirab bena. Vanê wa cinî keye de roşê, mêrdeyî bixebityê. Polîtîkayê hukmatî no yo ke cinî hepsê keyeyî bêrê kerdene. Pandemî baş nîno kontrolkerdene. Xeylêk kesî betal mendî. Ma problemê ekonomî ciwîyenê. Ganî tedbîrî bêrê girewtiş. Dimayê ke nêweşî kêm bibê, ganî her ca abikerê. Xeylêk kesî pandemî de kar ra ameyî eştiş. Prîmê sîgorta yê mêrdeyê mi verê ameyîne dayene nika nînê dayene."

 

'Paştdayîşê dewlete qîm nêkeno'

 

Gulay Esen vat, krîzê ekonom, tewr zêde tesîr serê esnafan de kerd û dewam de wina vat: "Paştdayîşê dewlete ya semedê esnafan zaf kêm bi. Hêvîdar a paştdayîş tay bêro zêdekerdene. Nêeşkenê pandemî baş kontrol bikerê. Eke baş bêkerdêne do nêweşî zî kêm bibîne. Rewşa esnafan, karmendan û karkeran xirab o."

 

'Ma hema nêeşkenê çîyêk biroşê'

 

Esnaf Pinar Demîr zî dîyar kerd ke ekonomî qet baş nîya û vat: "Ma sey esnafî zehmetî ancenê. Hêzê girewtişî yê însanan kewt. Kes çîyêk nêgîno. Dewlete hetkarî dana la kîrayî zêde yê. Pereyê ke dewlete dana kêm o. Qîm nêkeno. Hêvîdar a rojê başî bendeyê ma bê. Ganî her kes têduşt û azad bo. Cinî û camêrdî têduşt ê. Ganî verê her çî cinî kar ra nêrê eştiş. Deynê mi estê, la ez nêeşkena hetkarîyêke dewlete ra bigîrî."

 

'Ma her roje bi zamê newe aya benê'

 

Oze Işin zî wina vat: "Ekonomîye roj bi roje xira bena. Rewşa dolar û welatijan werte de ya. Ma her roje bi zamê newe aya benê. Feqîrî hîn zêde benê feqîr, dewlemendî zî dewlemend benê. Pandemî baş nêame kerdene. Esnafê qijî zirarê pîlî dîyî. Semedê ameyoxî ganî îqtîdar bêro vurnayîş. Ganî semedê cinîyan paştdayîş bêro dayene. Tewr zêde cinî mexdur bî."

 

'Krîz, hetgiran dewlemend keno'

 

Ecem Pay zî dîyar kerd ke krîzê ekonomî tena hetgiran dewlemend kerdo û vat: "Rewşa welatî xeylêk xirab a. Eke îmkanê mi bibê ez o şêrî teberê welatî. Ez sektorê turîzmî de xebityena. Karê cîya de xebityaya. La nêzdîbîyayîşê hemverê cinîyan cîya yo. Hema cinîyan kar ra vejenê. Goreyê qedexeyan danê ro. Nêeşkenê pandemî baş îdare bikerê. Ganî no qîtîdar şêro."

 

Pinar Ay zî wina vat: "Ganî cinî nê welatî îdare bikerê. La tena cinî tekstîlan de yenê xebitnayîş. Îdarekerdiş de cinî bibayîne do ameyoxê ma tewr baş bîne. Ma rewşa ekonomî ra gerrekerdox ê. Cinîyan kar ra vejenê. No çîyêko şaş o. Welatê bînî rewşa înan wina nîya. Pandemî de feqîrî hîna feqîr kewtî, dewlemendî zî hîna bî dewlemend. Heqê merdiman nêdanê înan."