Medya Uren

 

MÊRDÎN - Cinî bi keda destê xo hem xoza geş kena, hem zî barê krîzê ekonomî bi xo wedarnena. Zeynep, Gulsum û Edla Kartal yê ke bi keda destê xo hemverê krîzê ekonomî têkoşîn kenê wina vat: "Ma cinî eşkenê hemverê pêro zehmetîyan têkoşîn bikerê."

 

Her ke şino krîzê ekonomî, janê korona beno sebebê problemê pîl yê komelî. Nika yew babeta tew girîng zî nê made yê. Bi hezaran kesî bêkar mendî yan zî kargehê xo padayî. Xeylêk kesan zî semedê krîzî peynîya cuya xo ardî. No zî tewr zêde tesîr serê cinîyan de keno. Ma zî bî mêmanê cinîyê kedkaran û înan ma rê qalê têkoşînê xo kerd.

 

Rojê verê de dewan de hetê debare de cuye hîna asan bî. Labelê nika bi krîzê kûr ê ekonomîye rewşe vuryaya. Zeynep Kartala 87 serrî dewa Deêmê ya Qoserê Mêrdînî de ciwîyena û wina vat: "Heme çî ameyo vurnayene û her kes werreyê xo bi rojê verênan ano." Belê, wextê ma qalê debare û ekonomî kenê her kes warreyê xo bi rojê verênan ano. 

 

Dewe de xeylêk cinî bi karê cîya cîya dir eleqedar benê. Zeynep, Gulsum û Edla Kartal krîz ra tesîr bîyê û hemverê nê krîzan keda cinîyan ma rê şîrove kenê. Cinî her wext, her çax de bi keda destê xo xoza û ekonomîye geş kenê.

 

'Zaf çî ameyê vurnayene'

 

Zeynepe zereyê keyeyêk pîl de bi veyvanê xo dir ciwîyena. Binê banî de cayê heywanan û cayê ramitişî esto. Ma Zeynebe ra pers kenê nika ti rewşa şarî ya ekonomî senî vînena û gelo verê senîn bi? Zeynepe wina vat: "Mîyanê keye de her yew ma ra karî dir eleqedar o. Semedê nanêk biwerê, sey morceleyan xebityenê. Bêşik ma zî wina xebityenê. Beno karê ma tewr zor bi, la vera keda xo ma girewtêne. Ez mird bîne. Semedê nê sebebî zaf çî ameyê vurnayîş. Ma verê karker û xebatkarê xo bî. Mîyanê xoza de dayîş û girewtişêk ma estbi. Ma pere û berjewendîyê xo nêfikrîyayîne. La roja ewro de her çî bîyo pere. Semedê nê heqê bînan binpay kenê û dewlemendîya xo serê paşta înan de awan kenê."

 

'Cuye her ke şina zor bena'

 

Zeynepe senîn debara xo kerdêne wina vat: "Deêm dewêka kan a û wayîrê dewlemendîyê sererd û binerdî ya. La nika ma feyde na dewlemendî ra nêgînê. Semedê bace, zam, faturayê ceyranî, awe û sewbîna zaf tesîr serê dewijan de keno. Heto bîn ra bi hezaran mesrefê bînî estê ke her roje derbas beno, merdim mecbûr maneno tewr zêde xerc bikero. Wextê rewşe wina bî cuye kewte binê tehluke."

 

'Ma waşt tutê ma hetê ekonomî de azad bê'

 

Ma nika zî benê mêmanê Gulsum û Edla Kartal. Ê di dayîkê ciwan ê û semedê debara xo ya keyeyî bikerê, bêmabên karê ramitişî, pesdewarî û keyeyî kenê. Mêrdeyê her diyan zî bi karê rojane dir eleqedar benê. La nika zêde kar çin o. Ma sere de benê mêmanê Gulsume. 3 tutê aye estê û hîrê zî dayê wendiş. Her di kênayê aye mektebe qedênayê û semedê ke tayînê înan çin o, karê mewsîmî kenê. Gulsume bi xo zî eynî karî kena û eynî wextî de pesdewarî kena. Gulsume vana rewşa ma ne rewşe ya û bi zor debara xo kenê. Ma vat tutê ma bi cuyêka azad hetê ekonomî ra derbas bikerê la wina nêbi."

 

'Ma barêko pîl wedarnenê'

 

Gulsume bale ant serê keda cinîyan û vat: "Mi tutê xo bi keda destê xo dayî wendene. Çi lazim bi, mi înan rê kêm nêkerd. La ê zî sey xeylêk ciwanan bêkar mendî. Nika şinê karê mewsîmî kenê. Ez zî keye de şefeq ra wirzena û heta beno şewe. Ez nêzdîyê 6 donimê erdî bi tena xo ramnena. Zebzeyan arêdana û gama ke resenê roşena. Ez yena bi heywananê xo dir eleqedar bena. Werdê înan o, antiş o û sewbîna zî înan temaşe kena. Na rey bêmabên bi karê keyeyî dir û werdî dir eleqedar bena. Heta şan de nê karê ma her roje dubare benê. La bi hawayêk hewl danê debara xo bikerê. Tim wina aseno, vanê ke camêrdî pere anê keye. No demêk derg o mêrdeyê mi nêxebityeno. Ma cinî hemverê krîzî barêk pîl gênê serê milê xo û bi keda xo nê barî şenik kenê."

 

'Ma rayîr nêdanê pîlbîyayîşê krîzî'

 

Edla Kartal zî dîyar kerd ke ge ge hetê camêrdan ra qij yenê vînayene û wina vat: "Ma cinî her het ra kedêke pîl danê. Ge ge keda ma hetê camêrdan ra qij yena vînayene. La bi birnayîşê hetkarî dir do krîz hîna zaf bêro hîskerdene. Bifikrîyê nê prosesî de krîz tesîrêk pîl serê dewe de kerdo. Camêrdî tena nê wezîfe bigîrê serê milê xo, debare nêbena. Do nêeşkê tena sereyê xo binê nê karî ra wirzê û wextê tena bimanê do binê nê barî de bifetsîyê. Demo ke şima cuya ma ya rojane ra biewnê, şima do bivînê ke hemverê krîzî ma sewîyeyêka pîlde yê. Îdarekerdişê keyeyî ra heta paştdayîşî ma hewl danê ke rayîr nêdê pîlbîyayîşê krîzî."