ENQERE - Grevê Vêşanîye yê zîndanan ke vera tecrîd û binpaykerdişê heqan ame destpêkerdene, dewam keno. Prof. Dr. Şebnem Korur Fîncanci derheqê problemê tepişteyan de qisey kerd û dîyar kerd ke tecrîd semedê netîceyê weşî, îşkence yo.

 

Bi pandemîyî dir problemê bîyaye yê tepişteyan vejîya sewîyeya tewr berz. Pêvînayîşê girewte û akerde ameyî qedexekerdene û dimayê demêk pêvînayîşê girewte ameyî destpêkerdene. La prosesê pandemî de tedbîrê lazim semedê tepişteyan nêame girewtene. Pêwa nê pakêta înfazî ya bi sebebê pandemî ame vetene zî, tepişteyê sîyasî ci ra feyde nêgirewtî û tepişteyê edlî amebî veradayene.

 

Tepişteyê PKK û PJAKî hemverê tedayan û tecrîdo giran yê serê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî de kewtî grevê vêşanîye yê bêdem û bidor û roja 223ine de yo. Bêşik çalakî xo dir xeylêk problemê weşîye zî ard.

 

Sereka Konseya Merkezê YewîyaTabîbê Tirk (TTB) Şebnem Korur Fîncanci bale ant serê problemê zîndanan.

 

'Zîndanî birînê nê welatî yê' 

 

Şebneme bale ant serê hemleyê normalbîyayîşî û vat, Tirkîya de tu çîyêk normal nêbîyo û bi taybetî zîndanan de rewş atewr giran yena ciwîyayîş û vat: "Ma bi taybetî prosesê aşîyan de vat, zîndanî komê rîskî de yê û vîrus bi lez vila beno. Demê peyîn de grevî dir no zêde bi. Dem bi dem derheqê covîdî de zîndanan ra zanayîş yeno. Ganî zîndanan de hemleyê mende bêrê eştene. Çi heyf, zîndanî birînê nê welatî yê."

 

'Îqtîdar mudaxele meşrû keno'

 

Şebneme dîyar kerd roja ke AKP bîyo îqtîdar problemê zîndanan zêde bîyê û vat: "Vernîya înan de ma rêxistinê meslegî yê weşye her grevê vêşanîye de ma tewrê muzakereyan bîne û ma waştişê tepişteyan rayaumumî û hukmatî rê neql kerdêne û derheqê problemê tepişteyan de neql kerdêne. La AKP bi tu hawayî nêverdeno ma têkilî ronê. Sewbîna mudaxale zî meşrû keno. Ganî mekanîzmayê ke tepişteyî bieşkê heqê xo bigeyrê bibo la çin o."

 

'Îmkanê ma çinê ke ma her xebere zîndanan ra bigîrê' 

 

Şebneme problemê aşîyan zî qal kerd û vat: "Ma xebere girewt ke hîn zîndanan de aşî kerdê. La heme zîndanan de nêameyo kerdene. Nika yeno vatene, semedê welatijê ke serê emrê 18yî de yê aşî yeno kerdene. Semedê nê zî ganî zîndanan de bi lez aşî bêro kerdene, la çi heyf îmkanê ma çin o ke ma her xebere zîndanan ra bigîrê.”

 

'Rapor çin hesibnenê'

 

Şebneme qiseykerdişê xo wina dewamkerd: "Avûkatê ke şinê zîndanan muracatê ma kenê. Ma zî raporê derheqê rewşa tibî yê zîndanan kenê. La ne hukm û ne zî  sazgehê tipê edlî nê raporan verê çiman de nêgînê. Seke şima zî zanê, sererastkerdişêkê qanûnî amebi kerdene. La vanê, ‘semedê komelî tehluke yo' û raporê weşîye çin hesibnenê û tepiştişê înan danê dewamkerdene. Nimûne; kesêk 80 serre bi rewşêka nêbaş de benê nêweşxane û anê. La hema zî yeno tepiştiş."

 

'Ganî grevê vêşanîye bigîrê rojeva xo'

 

Şebneme tewr peyîn wina vat: "Tepişteyî babeta rîskî de ganî xo bipawê û mekanîzmayê xo bi ca bîyarê. Bêşik ganî şert û mercî semedê nê bêrê awankerdene. Zîndanî zaf qelebalix ê. Mabêne çin a. No zaf girîng o. Ganî îqtîdar grevan bido verê çiman. Ma destpêk ra vato, tecrîd eynî wextî de îşkence yo. Semedê nê ganî îqtîdar kewtişê grevê vêşanîye lezabez bigîro rojeva xo û biercno."