Dîlan Babat

 

ENQERE - Bi 4 pakêtê hukmî yê heta nika AKPyî binê nameyê reformî de vet, binpaykerdişê  heqan zêde bi û serebûtê şîdetê hemverê cinîyan û îstîsmarê tutan de başbîyayîşê nêvirazya û eksê ci hîna zêde vernî amî akerdene. Bi 4in Pakêta Hukmî dir reyke bîn ame vînayene ke her ware semedê cinî û tutan tehluke yo.

 

AKP ke polîtîkayê xo yê sere de cinî û tutan û heme komelî mexdûr keno, dewam keno û 2019 ra heta nika 3 pakêtê hukmî yê cîya vet. Çarçewaya ‘Stratejîyê Reformê Hukmî' ke demê 2019-2023 hewêneno de 4in pakêta hukmî ame amadekerdene û 7 û 8ê Temmuze de hetê Heyetê Pêroyî yê Meclîsî ra ame qebulkerdene. Heta nika pêvînayîşê ke ameyê kerdene zî bî babeta munaqeşeyî û reyna cinî û tutî nêameyî vînayene. 

 

Yewin pakêta hukmî 

 

AKP 24ê teşrîna verêne 2019 de bi nameyê ‘Qanûnê Derheqê Hîn Qanûnan de Vurnayîş û Qanûnê Muhakemeyê Ceza' pakêta hukmî vet û rayaumumî kewt bendewarîyê pîlî. Ame vatene ke Qanûnê Efûyî, sererastkerdişê înfazê ceza do derheqê sererastkerdişê azadîya fikr û fehm û semedê kesê bi KHKyî ra îxrac bîyê, bo. La muhtewayê pakêta hukmî yê ewil de bi ca nêame û tena semedê avûkatan sererastkerdişê pasaportê kesk û imtîhanê avûkatî ame kerdene. Heto bîn ra zî Qanûnê Têkoşînê bi Terorî dir îbareyê 'semedê vatiş û xeberê sînorê rexneyî derbaz nêkenê ceza nîna dayene' ame zêdekerdene la bi hezaran kesî semedê fikr û fehmê xo, semedê  viraştişê xeberan ameyî tepiştene.

 

Diyîn pakêta hukmî ke pandemî de ameye vetene

 

Prosesê pandemî de AKPyî 28ê Temmuze 2020 de diyîn pakêta hukmî amade kerd. Pakêt 5 beşan ameyîne meydan û 160 madeyê ci bî. Pakête de derheqê înfaz û nefeqeyî de sererastkerdiş ca girewt. Her çiqas ke bêro vatene kiştişê qestî, hêrişê cinsî, îstîsmarê hemverê tutan, caardişê tiryakî, temînkerdiş û bazirganî, awankerdişê rêxistine, sûcê hemverê asayîşê dewlete, sucê hemverê sîstemê destûrê bingehîn teberê vistişê înfazî yenê girewtene zî, xeylêk munaqeşeyî ameyî kerdene ke do vernîya şikdarê îstîsmarî û serkêşê mafya abikero. Cinîyan nê prosesî de reaksîyonê xo ramojnayî.

 

Şikdarî ameyî veradayene 

 

Her çiqas bêro vatene ke ganî tepişteyê sîyasî  û nêweşî zî pakête de ca bigîrê, ci ra feyde nêgirewtî û teberê pakête de verdayî. Bi bahaneyê ‘rewşa baş çin o' tepişteyê nêweşî feyde nêgirewtî. La vernîya şikdarê sucê hemverê cinîyan û cinsî kerdê ame akerdene. Dimayê diyîn pakêta hukmî şikdarî ameyî tehlîyekerdene, agêrayî keye û cinî reyna qetil kerdî. Pêwa reaksîyonê partîyê muxalîf û rêxistinê cinîyan îqtîdarî tu game peyser nêeşt.

 

4in pakêta hukmî 

 

Hîrê pakêtê hukmî yê AKPyî vte, derheqê derûdorê înan de bi. 4in pakête zî yê bînan ra cîya nîya. 4in pakête ke sey 32 madde ame amadekerdene 7-8ê Temmuze de Heyetê Pêroyî yê Meclîsî ra ame derbazkerdene. Prosesêko pêkerdiş ame betalkerdene de bi qebûlkebulkerdişê pakêta hukmî asayîşê cinî û tutan zî ame wedaritene.  Yew madeyê pakête ke tewr zêde bale anceno, dewayê îstîsmarê cinsî de cigêrayîşê delîlê somutî bî.

No made, dewaya Elmali ke şikdarî tutê ke îstîsmar kerdibî û amebî tehlîyekerdene ard rojeve. Pêwa ke rastê reaksîyonan bêro zî îqtîdar reaksîyonê rayaumumî nêvînayene ame.