WAN - Komîsyonê Tutan ê KESKî ke Wan de seba têkoşînê duştê sûcî yê hemverê tutan de ame awankerdiş, wareyê xo de yewin o. Vervatoxa Komîsyonî Azîze Kiliç, xebatê xo erjnayî û vat semedo ke sûcî zêdeyêr bîyê, ferasetê îdarekarê otorîterî yo.

 

Goreyê çeteleyê şîdetî yê menga Çeleyî ya JINNEWSî di menga ewilî yê 2022yîne de çar tutî ameyê qetilkerdiş, 11 tutî bişik merdê û 11 tenî zî ameyê tecawuzkerdiş. Yew şaristanê ke tewr zafêr tutî ci de mexdûr benê Wan o. Serra 2021î de 283 tutî bi sifatê mexdûrbîyayîşî muracatê edlîyeyî kerdê.

 

Binê banê Konfederasyonê Sendîkaya Kedkarê Îstîmlakî (KESK) yê Wanî de Komîsyonê Tutan 6ê Çeleyî yê 2021î de ame awankerdiş. Komîsyon nê hetî ra wareyê xo de yewin o.

 

Vervatoxa Komîsyonî Azîze Kiliç derheqê xebat û binpaykerdişê heqanê tutan de qisey kerd.

 

Azîze vat krîzî yê yenê ciwîyayîş tewr zafêr tutî tesîr benê û vera nê zî hewceyî bi awankerdişê komîsyonêke wina vînawo. Azîze da zanayene ke  binê banê KESKî de ke endamê Egîtîm Senî û SESî zî tede yê, Komîsyonêke Heqê Tutan awan kerdê. Azîze malûmat da ke  komîsyonî de psîkolog, pedagog, pisporê xizmetê komele û pisporê averşîyayîşê tûtan û şêwirmendî estê.

 

'Ma şahidê binpaykerdişî yê'

 

Azîze wina derg kerd: "Ma sey kedkarê perwerdeyî ca de tutan dir di têkilîye de yê. Vera nê zî ma şahidê binpaykerdişê heqê tutanê. Wareyê perwerdeyîye de binpaykerdişê pîlî yenê ciwîyayîş. Perwerdeyo bi ziwanê dadîye çinî yo. Perwerdeyo dînî ferz kerd o. Nuqteyêke bîn no yo ke derheqê tutanê multecîyan de sererastkerdişêke qanûnî çinî yo. Tutê multecî nêeşkenê xo biresnê heqê xo. Nê serranê dimayî de hem wareyê perwerdeyî de hem wareyê weşîyîye de binpaykerdiş babeta vatişî ya. Komele de û dibîstanan de şîdet zafêr bîyo. Şîdetê mabênê tutan de û sewbîna şîdetê mamosteyan û îdarekaran ê serê wendekaran de. Tutî yenê dibîstanan nê caameyan hesnenê."

 

'Zewaj emro qij de zafêr beno'

 

Azîze bale ante serê şîdetî, tacîzî û tecawuzê ke Qursê Quranî de, sazgehê girêdayeyê Wezareta Perwerdeyî de û wina qal kerd: "Nuqteyê ke bînî ya muhîm e, emro qij de zewaj o. Nika serebûtê Sila Şenturke rojeve de yo,  vera nê mi ard ziwan. Heto bîn de problemê tutan ê karkeran. Sewbîna bikarardişê madeyê tiryakî mîyanê tutan de zafêr bîyo."

 

'Pandemî tesîr serê tutan de kerd'

 

Azîze babeta pandemîye de zî erjnayîş kerd: "Meselayê prosesê pandemîye hema domnena. Çi heyf ke vindîbîyayîşê musayîşî  zêdeyêr bî. Humara tutanê ke  dibîstan terkkerdiş zafêr bîyê.  Dimayê ke dibîstan abî û perwerdeyo rî bi rî ame destpêkerdiş, seba telafîyê dersan bêro kerdiş polîtîkayî nêameyî avêrfînayîş. Pandemî tesîrêke pîl serê tutan de kerd."

 

'Vergumanî cesaret gênê'

 

Azîze serebûtê tacîz û tecawuzî yê tutan ke zêdeyêr bîyê erjna û eşkera kerd ke semedê nê serebûtan ekonomî û sîyaset o û vat: "Sebebo tewr bi tesîr zî polîtîkayê bêcezaverdayîşî yê. Tutê ke îstîsmarî ciwîyenê pêro bi serwîsê rayberan ra musenê. Merdimî yewîyîya rayberî de nînan musenê. La çi heyf ke prosesê muhakemekerdisî de vergumanî nînê cezakerdiş. Ver ra nê mexdûrî û keyeyî kenê tenganîye. Şaristanan de wexto peyîn de şîdet zafêr bîyo. Seba avêrfînayîşê nînan tutan rê talûke yo. Îstîsmarkerdişê tutan zafêr bîyo. Çi heyf ke keyeyî hetê pawitişê tutan de zêdeyêr wayîrê hayîdarî nîyê."

 

'Ma do xetê îrtîbatî awan bikerê'

 

Azîze peynîyê qiseyanê xo de da zanayene ke pêwa ke newe ameyo awankerdişî zî xeylêke muracatan gênê û wina peynîya ci ard: "Ma prosesê pandemîyî de platformêke paştîdayîşê komele awan kerd. Nê çerçewayî de xebatê ma bîbî. Ma do di babeta seba muracatan de xetêke telefonî awan bikerê. Ma bi Baroyê Wanî ke, Komîsyona Wanî ya ke Heqê Tutan esto dir têkilîye rona. Hewceyîya ma bi tecrûbeyê înan esto. Ma sazgehê  komela sivîlî ra ameyê têhet. Ma yewbînan ra dayîş û girewtişê fikrî kerd."