Sema Çaglak

 

SEMSÛR - Zeynep Goyusa 77 serrî ke dewa Serbendî ya qezaya Kolikî ya Semsûrî ra ya, adetê kofîye ke parçeyêk zî kulturê cil û belgê kurdî ya, bi serran o pawena û wazena ke no adet bêro pawitiş.

 

Kofîye, parçeyêk kulturê cil û belgê kurdî ya kan a ke wayîrê tarîxêko hezar serran a. Kofiyê ke bi taybetî dapîrê ma dayê sereyê xo û hema zî xeylêk cayan de no adet goreyê herêman şeklê girêdayîşê ci vuryeno, dewam keno.

 

Zeynep Goyusa 77 serrî ke dewa Serbendî ya qezaya Kolikî ya Semsûrî ra ya, derheqê viraştiş û xebitnayîşê kofiye de qisey kerd. 

 

'Adetê heykelê Koyê Nemrûdî ya'

 

Adetê kofîye herêma Kurdîstanî de bi hezar serran xeylêk cayan de hema zî yena pawitiş. Semsûr de zî   no adet bi hezar serran hîn cayan de hema zî yeno dewamkerdiş. Goreyê hîn rîvayetan girêdayîşê şiklê kofîya cinîyanê Semsûrî, heykela koyê Nemrûdî, heykela Leodike ra yena. Heykela Leodike ra Thea zî yena vatiş ke yena manaya Îlahî. Şaristanîyê Kommageneyî de heykelê Koyê Nemrûdî ra heykela Thea cayêk girîng gêna. Thea mîyanê heykelanê Îlahîyê Nemrûdî de cayê xo gêna û serê ci de kofîyêke esta ke şibyena şiklê kofîyê Semsûrijan.

 

‘Nêwazena no kultur vînî bibo'

 

Zeynep Goyusa 77 serrî ke dewa Serbendî ya girêdayê qezaya Kolikê ya Semsûrî ra ya, adetê kofîye bi serran o pawena û wazena ke no kultur vînî nêbo. Zeynebe, dîyar kerd gama ke kênayî resenê emrêke, kofîye danê sereyê xo û wextê zewacî de zî çîte (Şare, melhefe) danê sereyê xo. Zeynebe, wina dewam kerd: “Mi na kofîye gama ke zewicyaya mi da sereyê xo û hema zî mi nêveta. No adet û û parçeyêk kulturê ma yê xoradayîşo ke ma hema zî hewl danê nê bipawê. Dayîka mi, najnî û heme cinîyan verê kofî dayne sereyê xo. Verê ma dorê ci heme zerd û sîm kerdêne. Serê ci de zî ma kitan dayîne sereyê xo. Me kofî deştêne û zerd kerdêne pawa. Tewr bin de zî kela esta û ser de zî çîte esta" 

 

Metodê viraştişê Kofîye

 

Metodê viraştişê kofîye wina yo: "Kofîye mûnayîşê elbika ke text ra yena viraştiş, yena mûndiş û mîyanê ci de qedîfe esto. Perçeyê bi reng sey hewt gilayê porî bi kofî yenê girêdayîş. Sewbîna verê her kofîye de tewr tay nîm-zerd ameyo pêwakerdiş. Goreyê rewşa keyeyan hîn kofîyan 24 zerdî zî ameyê pawakerdiş. Hînan de zî na hûmare yan bena kêmî, yan zî bena zêde. Kurdistan de kofîye tewr zêde hetê cinîyan ra ameya xebitnayîş. Verê xeylê cinîyê Kurdî kofîye dayê sereyê xo."