Sema Çaglak

 

ŞIRNEX - Dêreyê Mor Dodoyî ke dewa Hespistî ya Hezexî de ca gêno wayîrê tarîxêke bi hezaran serran o. Dêre yo qedîm ê Şarê Suryanî, nika bê wayîr mendo û pabeyê muşahîdî yo. 

 

Şarê Suryanî ke yew şarê Rojhelatê Mîyanînê qedîmî ra yê, bi hezar serran seba bîyayîşê xo têkoşîn dayê. Suryanîyê ke her wext hêrişî ro înan ameyê kerdiş destpêkerdişê serrê 90yî de hêrişê serê înan de vejîyayê tîtikî. Serrê 90yî de vera polîtîkayê dewlete yê şerê hemverê xeylêk dewan de ameyî talkerdiş û sotiş. Bi hezaran merdimî bêçereyî ra cayî û wareyê xo teriknayî. Şarê Suryanî zî para xo nê hêrişê serê mintiqayî de girewtî û bêçereyî ra ameyî koçkerdiş. 

 

Vera hêrişî û polîtîkayê koçkerdişê serê mintiqayê qezaya Hezexî yê Şirnexî ke verî xeylêk Suryanîyî ci de mendêne çi heyf ke nika Suryanîyê ke manenê humara înan xeylêk kemî ya. Dewa Hespistî girêdayeyê Hezexî ya ke, yew dewa Suryanîyan ra ya, nika vêşêrî çend kesê niştecayê Suryanî nêmendê. Hespist bi xozaya xo û bi dola xo yena naskerdene. Awa Hespistî xo mîyanê pêşê koyî vera dana. Çemê Dîjleyî mîyanê a dole ra vîyarena. Dewa ke her wext bi hêrişê dewlete ya Tirkî dir rî bi rî menda, bi çende keyeyan  bo zî bîyayîşê xo heta roja ewro dewam kerda. 

 

Dewa Hespistî ke bi xozayê xo namdar a, bi dêreyê xo yê Mor Dodo yê tarîxî zî yena naskerdene. Dêre kerran ra ameyo viraştiş û wayîrê hewşêke hîra yo. Verî Suryanîyê dewe de bî, tîya de îbadetê xo kerdêne. La nîka no dêre bi koçkerdişê Suryanîyan dir bêwayîr mendo û pabeyê muşahîdî yo. 

 

'Şarêke ke zirar nêda  tu kesî' 

 

Kader Ûça ya ke dewe de manena derheqê dewe û Suryanîyan de qisey kerd. Kadere dîyar kerd ke nizdê 40 serrî verî na dewe bi pêroyî Suryanîyan ra ameyê ca û nê çîyî vatî: "Vera ke zilmo ro înan ame kerdiş ke Suryanîyan tîya ra bar kerd û o dej û jano pîl ke ro înan ame kerdiş zî xo dir berdî. Suryanîyan bêçereyî ra dewe terk kerd û humara înan dewe de kemî bî. Şarê Suryanî seba pawitişê bîyayîşî û kulturê xo xeylêk bi qerar ê. Dapîr û bapîrê ma Suryanîyan seki kesê ke zirarî  nêdanê tu kesî yenê pênaskerdişî. Xeylêk reyan vanê ke neheqî ro înan ameya kerdiş. 2 şarê wayîrê bawerîyêke cîya dewe de ciwîyayê la têkilîyêke înan ê weş bîbî. Zirar nêdayê yewbînan û ciwîyêke parekerde ciwîyayê." 

 

'Dêreyo tarîxî bêkes mendo' 

 

Kadere dewamîyê qiseyanê xo de bale ante serê dêreyê Mor Dodo ke wayîrê tarîxêke bi seyan serrano. Kadere vat: "No dêreyê Suryanîyan ê tewr kano ke nika bêkes mendo. Verî şarê ma bi qando ke destê înan ra ameyê wayîr ro ci vejîyayê la çi heyf ke nika tu kes wayîr ro ci nêvejêno. 4 reyan Suryanîyî ke koç bîyî yenê serdayîşê dêreyî kenê. Gama ke şarê Suryanî yenê serdayîşê dewe têkilîyê germinî welatîyê dewe dir nanê ro. Tarîxê dewe wayîrê xusûsîyêke pîlî ya û vera nê eleqeyêke pîl vînena. La çi heyf ke dêreyê Mor Dodoyî bêwayîr mendo û vera rijnayîşî de yo. Ganî wayîr ro dêreyî bêro vetiş! Çi dîn û kultur bo wa bibo ganî ro heme bawerî û kulturan wayîr bêro vetiş! Rewşa dêreyî merdimî xemgîn kena."