Marta Somek

 

STENBOL - Ekonomîste Guldem Atabay da zanayene ke asasê ke krîzê ekonomî bi serran o hêdî hêdî ameyo pîl bîyo û vat: “Helkerdişê promlemê Kurdî ekonomîya Tirkîya visto cêr.  Herinda problemê Kurdî de bi mudaxaleyê eskerî hewl danê ke bigîrê binê kontrolî. La êdî qiral viran o! Şaşîyî yenê vînayîş û tîya ra agêrê zî zehmet o. Ganî no sîstem bibedelyo." 

 

Goreyê Sazgeyê Îstatîkî yê Tirkîya (TUÎK) û Cigêrayîşê Hêzê Keyeyî (HÎA) menga Sibate ra heta nika dayeyê betalîyî se ra 10,7 o. Goreyê eynî raporî de zî hûmara betalan 3 milyonî û 579yî o. Goreyê raporê DÎSK-ARî zî humara betalan menga Sibate ra heta nika 7 milyonî û 989î zêde bîyo. 

 

Ekonomîste Guldem Atabay derheqê krîzê ekonomî de erjnayîş kerd. Guldeme da zanayene ke bi qasê serekê Bankayê Merkezî bedilîyenê yê TUÎKî zî bedilîyenê û wina vat: "Ma zanenê dimayê nê planêke dewlete esto. Komêke  xebatê yê xoserî yê akademîsyenan ra yenê ca yî ke, Komê Cigêrayîşê Enflasyonî (ENAG) eşkera kerdo esto. Doneyî tîya ra yenê eşkerakerdiş,  ê TUÎKî ra zaf zêdeyêrî yê. ENAG de cipersayîş ame akerdiş.  Vera doneyê rast eşkera kerdê bi cezayê zîndanî ameyê muhakemekerdiş.  Vera nê zî doneyê yenê eşkerakerdiş babeta munaqaşeyî yê û rojeve de yê.

 

'Muhtevayê doneyê enflasyonî zelal nîyê' 

 

Guldeme wina derg kerd: "Doneyê pîlî benê zî di mîyanê doneyê yenê munaqaşekerdişî de yê. Hetêke nê yê teknîkî estê û yê bîn zî mudaxaleyê polîtîkî estê. Vera nê doneyê enflasyonî zelal nîyê. No zî tesîr ro feqîrîyî keno. Coka meaşê merdiman qîmê çîyêke nêkeno. La enflasyono fermî yo, eyarkerdişê bacê dewlete keno xeylêk serê doneyê fermî de yeno girewtiş. No zî him feqîrî zêde keno û him zî enflasyonî pelexneno." 

 

'Vayîyê enerjîyî coka sebebê şerî do zêde bibê' 

 

Guldeme  îzahat kerd ke her kes enflasyon ferq keno û her kes zem û vayîyan vîneno û nê çîyî qal kerd: "Vayîya ke marketan de reyêke bîn nîno vînayîş. No zî doneyê enflasyonî dano verê munaqaşekerdişî. Vayî vera do şerî zêde bibê. Sewbîna seranserê dinya de merdimî feqîrî ciwîyenê û semedê nê zî çimeyê seba şerî yenê xerckerdişî yê. Rojhelato Mîyanîn de feqîrî zaf giran a. Bi feqîrîya Sûrîyeyî de,  Iraqî dir çi heyf ke xercê şerî yenê kerdiş. Ekonomîyî serê nînan de xurt benê û feqîrî zî dewam kena.  Duştê feqîrî de ganî polîtîkayêke têkoşînî bêro averfînayîş." 

 

'Ganî no sîstem bibedelyo' 

 

Guldeme wina dergî da qiseyanê xo: "Duştê problemê welatî de ganî pêşnîyazê çareserkerdişêk mende bibê. Seba helkerdişê probleman ganî îqtîdarîya AKPyî û no sîstem bibedelyo! AKP û PDKyî hemverê Mintiqaya Federe ya Kurdistanî de hêrişî dayî destpêkerdiş û hema zî dewam kenê. No demêke derg o artêşa Tirkî, a mintiqayî de yê. Ekonomî weyra de xerc kenê. Herinda çareserîya problemê Kurdî de bi mudaxaleyê eskerî hewl danê ke binê kontrolî de bigîrê. Çi heyf ke vera problemê Kurdî nînê helkerdişî ekonomîya Tirkîya zî kewena. Krîz newe nîyo, 2001î ra esto. Hêdî hêdî xo mojneno ra û nika di rewşêke giran de yo. AKP seba helkerdişê krîzî zî çîyêke nêkeno. Êdî kes zî AKP ra çareserîyêke nêpaweno. Sewbîna do krîzê îklîmî zî krîzê ekonomî serobino bikero."