Medya Uren 

 

AMED - Gulîstan Kanîreş ke wareyê pawitiş û averşîyayîşê Ziwanê Kurdkî de timûtim di mîyanê cigêrayîşî de ya, kitabê xo yê bi Lehçeyê Kurmanckî û Kirmanckî (Zazakî) bi ma da naskerdiş. Gulîstane qalê demvîyarteyê xo û tesîrîyê ci yê serê nuştoxîyî de kerd û wina vat: "Her ca de hêriş ro Kurdan yeno kerdiş. Dîasporayî ra heta Kurdistan ziwan û kulturê ma bîyayîşê ma yo, ganî ma bipawê. Nuştoxîya Kurdkî duştê asîmîlasyonî de sîlehê min ê xopawitişî yo." 

 

Cuya her Kurdêke çi kemî çi zêde şibena yewbînan. Pelçiqnayîş, wêrankerdiş, barkerdiş, tepiştiş û bîyê şahidê tewir bi tewir hêrişan. Kurdî tewr zêde zî hetê ziwan û kulturê xo ra bi hêrişan dir rî bi rî manenê. Hemverê nê hêrişan de xoverdayîşê Kurdan zî tarîxî yo û nîno peygoşkerdiş. Nika zî mamosteyê Ziwanê Kurdkî nuştox û hunermendî pawitiş û averberdişê ziwanî rê serekî kenê. Gulîstan Kanîreş a ke xerîbî de, Dîasporayî de çimê xo cuye rê akerd zî duştê pelçiqnayîşê Lehçeyê; Kurmanckî û Kirmanckî (Zazakî) perwede daya û nika zî bi wurdî lehçeyan şîîran mûnena. Bi cigêrayîşê xo û hewldayîşê xo dir di wareyê pawitişê Ziwanê Kurdkî de, a zî wazena bibo lîngêke." 

 

Gulîstan Kanîreş eslê xo Çewlîg ra ya, Dîaspora de pîl bîya. Di televîzyonê cinîyan Jin TV de xebetîya ya, îdarekarîya Enstîtuyê Kurdî de ca girewta û rey-rey zî seke mamosteya Ziwanê Kurdkî wezife girewta serê xo. Hewl dana nika zî bi programê serê hesabê xo yê medyaya dîjîtalî de virazena, di wareyê Ziwanê Kurdkî de kedêke bida. Gulîstane kitabê xo yê şîîran ê yewin bi nameyê 'Rondikê Veşartî' de hetê Weşanxaneyê J&Jyî de weşan kerd. Têkildarîyê ciwîya Kurdan ê Dîasporayî de, pawitişê Ziwanê Kurdkî û kitabê xo yê şîîran, şaîre Gulîstan Kanîreş persê ma cewab kerdî. 

 

'Kurdan xo Dîaspora de zî organîze kerdê' 

 

Gulîstane di destpêkerdişî de bale ante serê xebata seba Kultur û Zîwanê Kurdkî yê Dîaspora de ameyê averberdiş û vat: "Serranê 90yî ra Kurdê Dîasporayî de her ke şî zêde bîyî. Vera sebebê cîya, bi xusûsî zî vera sebebê sîyasî ver bi Dîasporayî koçber bî. Merdimê vera sîyasetî ameyê, weyra zî organîzeyê xo awan kerdî. Sazgeh û dezgehan de kulturê xo û ziwanê xo aver berdê. Tewr muhîm o bi ke tena bi tewirêke sloganwarî ney, pratîk de zî averberdişêk bi serekîya cinî ame ca. Seba xeylêk Kurdê di xerîbî de, di cigêrayîşê azadîyî de yê zî bî berêke. Ziwan û Kulturê Kurdî weyra de zî ame averberdiş." 

 

'Çirê ma nêeşkenê welatê xo de biciwîyê?' 

 

Gulîstane dîyar kerd ke çiqas rêxistinêke baş Dîaspora de aver bikewo zî tu ca nêbeno sey herdê merdimî û serê babete de wina ci de şî: "Tever de beno ke sebebê barkerîyî cîya bê, labelê asasî de sebebî resenê yewbînî yan zî eynî yê. Zêdeyêr merdimî vera tehda û zordestîyî koç bîyê. Tay merdimî zî vera ekonomîye bar kerdê ke verê welatijê merdimê azadî de bê, do problemê ekonomîye zî nêameyêne ciwîyayîş. Wexto ma zî bar kerd yeno vîrê mi wextêk derg ez bandêrê Ewropayî nêbîya. Beno ke xeylêk kesê bîn zî problemê mi ciwîya yê. Vera merdim di reyêke de ziwan, kultur, herd, merdim û derdorê xo ra cîya beno. Tu cayêk bîn de dinyayêke bîn nas kena. Di tutîyî de zî mi zaf persê 'Çira ez nêeşkena welatê xo de biciwîyî?' kerdê. Mi rê hêrişî, problemê sîyasî û ekonomî zî seke behane û mana ameyêne. Seba ez herdê dadîya xo ra, nasnameyê xo ra dûrî nêkewî, ez tim di mîyanê cigêrayîşî de bîya. No cigêrayîşê mi seba ewro bî roşinîyêke. Verda ke ez Kultur û Ziwanê Kurdî de biresa sewîyeyêke.  Êdî ez bi Ziwanê Kurdkî qisey kena. Mi bi Kurdkî nuşt û ciwîya ya. Mîyanê nê sîstemê kapîtalîstî de beno ke ma zî biameyêne pelçiqnayîş. Labelê ma destûrê nê nêda. Ez bi nê heskerdişê xo zî vana beno ke nika Ewropa de biciwîya la mezgê mi û zerra mi tîya de ya." 

 

'Ez hem xembar a hem zî bextewar a' 

 

Gulîstane dimayê demêko derg ameya welat wina ro vatişê xo zêde kerd: "Dimayê 7 serrî reya yewine ya ez yena şaristanê xo. Vera sebebê sîyasî ez nêeşkayêne biameyîne. Her ameyîşê xo de zî ez eşkena vaja bi hîsêke cîya mi welat verarde kerd. Xerîbî, heskerdiş û hîsê teriknayîşî xeylêk mi fîneno binê tesîrê xo. Agêrayîşê xo de zî ez o serê ameyîşê xo û vînayîşê xo de nuşteyan binusnî. Tîya de çîyêke bîn zî esto wazena dîyar bikera. Her wexto ke ez yena, vînena ke hetê asîmîlasyonî de hêrişî xurînêr bîyê. Ziwan û kultur vindî beno. Labelê hetêke ra zî hewldayîşê pawitişî zî şayanê qalkerdişî yê. Çapemenî, nuştox, qismê hunerî û sewbîna xoverdayîşê pawitişî esto." 

 

'Mi xemê nimiteyî nuştî' 

 

Gulîstane di dewamîyê qiseyanê xo de qalê kitabo ke nuşto kerd û wina eşkera kerd: "Bi qasê 15 serrî yo wendiş û nuştuşê Tirkî mi cuya xo ra veto. Ez tena hewl dana serê Ziwanê Kurdkî û lehçeyê ci de xo aver bifîna. Tûtîyî ra zî hetê min o edebîyatî ra heskerdiş bîbî. Demêko derg o zî mi waştêne ez binusna. Labelê vera xebatê mi kerdê îmkanê min ê nuştişî çinî bîyî. Kitabê min ê şîîran ê 'Rondikê Veşartî' bî kitabo yewin. Ma Kurdî her tim pozîtîf ê û nê enerjîyê xo vila kenê. Seba nê zî Kurdan xeylêk serebûtî ciwîyayê. Xemê ma mîyanê huwayîşê ma de nimite manenê. Vera nê zî mi nameyêke wina weçîna. Mi bi wurdî lehçeyê Kurdkî; Kurmanckî û Kirmanckî (Zazakî) nuşto. Mi kîşta şîîran de zî resim xêz kerdo." 

 

'Ma çiqas wayîr ro erjê xo vejîyenê?' 

 

Gulîstane wareyê averşîyayîşê ziwanî de mîyanê cigêrayîşan de ya wazena seba ciwanan ê Kurdan bibo feyz wina vana: "Her tim hêrişê pelçiqnayîşî û çinîkerdişî duştê Şarê Kurdî de yenê kerdiş. Nê hêrişê pelçiqnayîşî serrê 80yî ra eke ma bigîrê dest, di sewîyeyêke tewr cor de yo. Di derbeyê 12ê Êlûle de Kurd û Kurdbîyayîş çinî ameyêne hesebnayîş. Ziwanê Kurdkî di fermîyî de ame qedexekerdiş. La no qedexe nêame bedilnayîş û Kurdan o hêriş rew şikina. Coka dimayê nê serran bi xusûsî zî dimayê 2015î ra pey hêrişî ameyî xedarkerdiş. Hêrişêke nêasayeno ke ziwan û kulturê Kurdî hedef gêno, ame ca. Bi teknolojîyî kewtê zereyê keyanê ma. Prosesêkê xedar o. Ganî ma; cinîyî, tutî, ciwanî û her qismê komelî nê wezîfeyî ronê serê kiftê xo. Ganî ma wayîr ro kulturê xo û ziwanê xo vejîyê. Wa ma bi wijdan hereket bikerê. Ma hesab xo ra bipersê kanê ma çiqas wayîr ro erjê xo vejîyenê?"