STENBOL - Psîkologa Klînîkî Prof Dr. Gulten Sonmez Sebere da zanayîş ke dimayê Peymana Stenbolî, nika zî Peymana Lanzarote ya ke tutan pawena, hetê îqtîdarî ra hedef yena girewtiş û vat, hewl yeno dayîş ke îstîsmarê cinsî sûc ra bêro vetiş.

 

Destkewtişê cinîyan yê netîceyê têkoşînê cinîyan de ame bidestkerdiş hetê îqtîdarî AKP-MHPyî werte ra yenê wedaritiş. Tewr peyîn serekkomarê AKPî Tayyîp Erdoganî bi qerarnameyî peymane fesh kerd. Nika zî Peymana Lanzarote ya ke tutan  her tewirê şîdetî, binpaykerdiş û îstîsmarî pawenê, hedef de ya. Na peymane nameyê ci Peymana Konseya Ewropa ya derheqê hemverê her tewirî   10ê êlule 2011ine de rojnameya fermî de ameye weşanayîş û ameye caardiş. 

 

Peymane binê tehdîdî de ya

 

Rêxistinê cinîyan bi serran o seba Tirkîya peymane bi ca bîyara têkoşîn kena. Rojê vîyarte de de pisporê NYyî derheqê feshkerdişê Peymana Stenbolî de ewnîyayîşê Daniştayî reyde neql kerd, dîyar kerdî ke antişê peymane eynî wextî de CEDAW û Peymana Lanzarote kena tehdîd. Pisporan vat, seba pawitişê cuya cinîyan û tutan ganî peymane bi ca bêro.

 

Pispora Klînîkî Prof. Dr. Gulten Sonmez Seber derheqê babete de qisey kerd û bale ant serê problemê ke netîceyê wedaritişê peymane de do vejîyê werte. 

 

Seba veradayîşê gumanbaran prova 

 

Gultene da zanayîş ke îqtîdar seba peymana Lanzarote werte ra bêro wedaritiş û îstîsmarê tutan û binpaykerdişê înan nêrê vînayîş, 2016ine de hîn xebate kerdê netîceyê reaksîyonê cinîyan de vera: “Demê pandemîye de seba sûcê îstîsmarê cinsî  hemverê tutan bêrê efûkerdiş, hîn xebate ameyî kerdiş. Sey Peymana Stenbole, ame vatiş ke ganî Peymana Lanzarote zî bêro kerdiş. Nika babete reyna ardê hemverê ma. Ez na rewşe xeylêk bi endîşe vînena. Seba efûkerdişê gumanbarê îstîsmarî no provayêkê yo.”

 

‘Bi xêrê peymane qanûnî ameyî vetiş’

 

Gultene wina qal kerd: “Peymane seba cinî û tutan xeylêk muhîm a. Maddeyê peymane de seba pawiştişê tutan ê îstîsmarî teda parlamentoyan kenê ke qanûnî bêrê vetiş. Peymanêke Komîsyona Ewropayî ya. Parlamentoyî de qanûn ameyî vetiş. Bi xêrê peymane tutan reyke bi psîkologî dir hetê dadgerî ra ame guhdarkerdiş û reyna reyna tutî nêvejîyayî dadgehe. Sewbîna derheqê hişmendîkerdişê tutan wezîfe dayî serê îdarekarîyê herême û eynî wina wezîfe da ke hîsgêr têbigeyrê.” 

 

Wazenê sûcê cinsî sucî ra vejê

 

Gultene amancê peymane qal kerd û vat: “Şaredariya Eskîşehîrî 2008ine ra dima bi serran o ca arda. La dimayê têkiliyê bi Perwerda Netewî reyde serd bî, na proje nêmced mend. Dima ra Dîlok, Mersîn, Stenbol û xeylêk bajarê bînî de bi ca ame. La seranserê Tirkîya vila nêbi. Peymane ameyîne peygoşkerdiş û her serre roja heqê tutan de ameyîne rojeve. La waştî peymane bidê xovîrrakerdiş.”

 

'Eke peymane wurzo tecawizkar bêrê efûkerdiş' 

 

Gultene tewr peyîn wina vat: "Rewşa peymane bêra wedaritiş do rîskê waştişî vejîyo werte. La tu  tutî hemverê îstîsmarê cinsî, waştiş nêmojneno.  Eke peymane bêro wedaritiş, gumanbarê îstîsmarî bêrê efûkerdiş. Do binpaykerişê tutan zêde bibo. Do îstîsmarê tutan zêde bibo. Ma her rewşe de anê ziwan ke Peymana Lanzarote caardiş de bimana.”