WAN - Endama Komeleya Cinîyan ê STARî Sevgî Ozdînç da zanayîş ke çarçewaya polîtîkayê şerî yê taybetî de şîdetê serê cinîyan bi hawayê cîya dewam keno û vat: “Cinîyê ke ma şawenê stargehan, di yan zî hîrê rojî dima agêrenê. Cinî bi mekanîzmayê dewlete bawer nêkenê.”

 

Netîceyê polîtîkayê îqtîdarî de yê ke tewr zêde tesîr benê cinî yê. Bi taybetî bajaranê Kurdistanî de seba polîtîkayê şerî ra cinî hem hetê nasnameyî de hedef yenê girewtiş û pêwa şîdetê qorîcîyan, leşker, çawîşê pîsporî wazenê ke profîlê cinîya makul zî awan bikerê.

 

Komeleya Cinîyan ê STARî ke hemverê şîdetî de xebatan kena, Sevgî Ozdînçe ajansê ma rê ercnayîş kerd.

 

Gumanbarî sera 60 camêrdê ke înan dir zewicnayeyê

 

Sevgîye vat, awanbîyayîşê komele vernîya pandemî de bîyo û wina qal kerd: “Pêwa şertê negatîfî zî ma serê telefonan de muracatî girewtî. Ma hewl da, ma bibê cewabê nê muracatan. 2020 ra heta nika ma bi hawayêkê cidî muracatî girewtî. Bêguman ma nêwazenê û werrekna çîyêk wina nêbîne. La nê prosesî de sera zêdeyêr, muracatî estê. Sera 60 cinî hetê camêrdê ke înan dir zewcinayeyê şîdet dîyî. Xeylêk cinîyê ke muracat kenê, nêeşkenê şîdet qal bikerê. Bi taybetî şîdetê cinsî ra qet agahdar nêyê. Yê ke muracatan kenê zî sera se şîdetê fîzîkî vînenê. Şîdetê psîkolojîkî yê fîzîkî ra tewr giran yeno ciwîyayîş. Xeylêk cinî şîdetê cinsî qet ferq nêkenê.”

 

‘Cinî stargehan de şîdet vînenê’

 

Sevgîye derheqê metodê çareserî yê komeleye de zî nê ercnayîşî kerd: “Xeylê waştişî seba stargehan ê. Hemverê nê waştişan ma verê înan danê Merkezê Taqîbkerdişî û Vernîgirewtişê Şîdetî (ŞONIM). La cinîyê ke şinê stargehan dimayê demêkê reyna muracatê ma kenê. Bajar de rastiyêkê qeyûmî esto. Qeyûman stargehê aydê şaredariyan girewtî. Polîtîkaya înan ê cinîyan çin a. Heme mekanîzma destê camêrdan de ya. Heto bîn ra zî bajar de tena yew stargehêkê esto. Cinîyê ke şinê stargehan rastê şîdetî yenê. Seba nê zî cinî demek dima reyna muracatê ma kenê.”

 

‘Mekanîzmayê dewlete ra bawer nêkenê’

 

Sevgîye wina dewam kerd: “Bi prosesê pandemî dir bajarê herême ke polîtîkayê şerî yenê kerdiş, cinîyan zor û zehmetîyêkê pîl antî. Cinî keye de ameyî hepskerdiş û nika zî  krîzêkê ekonomîyê pîlî esto. Netîceyê nînan de şîdet zî zêde bo. Kurdistan de polîtîkayêke şerê taybetî estê. Hawirêk şîdetî yê pîlî awan bîyo. Dewlete Peymana Stenbolî fesh kerd. Seba nê zî hemverê dewlete bawerîyê înan çin o. Seba cinî zanê ke dewlete hemverê şîdetî tedbîrî nêgîna.”

 

‘Ganî pêro sazgehî pîya têbigêrê’

 

Sevgîye vat, paştdayîşê huqûqî û psikolojik danê û vat: “Ganî ma bi embazanê xo yê avûkat û psîkologan reyde verê cinîyanê mexdûr bîyê û pîya bixebityê. Ganî pêro STK, îdarekarî pîya têbigêrê. Bi projeyê ke ma bi seferatxaneyê Fransayî reyde kenê, sera zêdeyêr cinîyê multecî tewrê kursê ziwan, atolyeyê huqûqî û psîkolojîk bî. Ma bi Mor Salkim reyde projeyê ‘Ma fren danê şîdetî’ Ma bi nê projeyî de xo resna seyan cinî.”

 

‘Ma tewrê bernameyê hempar benê’

 

Sevgîye wina qedêna: “Ma bi Platformê Demokrasî, Platfromê Cinîyan ê Wanî, STKyijan tewrê bernameyan kenê. Ma mexdûriyetê cinîyanê tepişteyan anê rojeve. Seba tepişteya nêweşe Aysel Tugluke ma bernameyan kenê. Xeylêk dewayê cinîyan ma taqîb kenê estê.”