Melek Avci

 

ANQARA - Seba Jîna Mahsa Amînî ke hetê polîsanê ehlaqî ra amebî qewtilkerdiş, bi rayberîya cinîyan çalakî ameyî destpêkerdiş. Cinî derheqê çalakîyan de qisey kerdî û dîyar kerdî ke sîyasetê Tirkîya Îranî ra cîyayêr nêyo û vatî, do têkoşînê cinîyan qetî serbikewo.

 

Îran de 17ê êlule de cinîya kurde bi nameyê Jîna Mahsa Amînî hetê polîsê ehlaqî ra ameye qetilkerdiş û seba Mahsa bi rayberîya cinîyan çalakî ameyî destpêkerdîş, dewam kenê. Îran de bi rayberîya cinîyan protestoyî pêl bi pêl dinya de vila benê. Cinî her çar hetê dinya de vejênê meydanan û dîyar kenê ke ê cuya ke sîstemê serdestî ferz kenê, qebûl nêkenê. Cinîyan porê xo tira kerdî û leçekanê xo eştî. Tirkîya de zî tevgerê cinîyan her ca de çalakî kerdî û paştdayîş dayî cinîyê Îranijî.

 

Vervatoxa Meclîsê Cinîyan ê HDPyî Ayşe Acar Başaran, avûkata Platformê Seba Cinîyan Têduştî (EŞÎK) Yelda Koçak û endama Kovara Karala Zeynep Evren paştdayîş dayî çalakîyê protestoyî.

'Mahsa Amînî ewil nêya'

 

Vervatoxa Meclîsê Cinîyan ê HDPyî Ayşe Acar Başaran da zanayîş ke demê merdim ewnîyeno nimûneyê  Îranî ra ganî Tirkîya, Kurdistan û Rojhelatê Mîyanên bêro destgirewtiş û vat, dewletê netewî demo ke wazenê xo serdest bikerê, vernê de  azadîya cinîyan destê înan ra gênê û vat: “Rewşa Îranî zî ganî wina bêro ercnayîş. Rejîm tena serpiştişê cinîyan ferz nêkeno, heme heq û azadîyê cinîyan înan ra girewto. Cinî nêeşkenê derheqê ameyoxê xo de qeraran bidê. Rejîm demêkê derg o hewl dano rejîmê xo serdest bikero. Rejîm, her çiqas merdişê Mahsa bi hawayêkê bîn manîpule bikero zî hem keye û hem zî rapor nîşan danê ke Mahsa ameya qetilkerdiş. No nimûneyo ewil nêyo. Îran de cinî seba cil û belgan û laçikan her tim yenê kuyayîş.

 

‘Sîyasetê Tirkîya yeno averşîyayîş Îranî ra cîyayêr nêyo'

 

Ayşe wina dewam kerd: "Ganî nasnameyê Kurdî yê Mahsa nêvînayîş nêro. Îran de Kurdî bi serran o çin yenê hesibnayîş. Bi desan Kurdî seba ke waştişê azadîye kerdî, ameyê dardekerdiş. La demo nasnameyê Kurdbîyayîş û cinî yeno têhet, cinîyê kurdî tewr zêde benê hedef. Bi rojan o rojhelatê Kurdistanî û her çar hetê Îranî de reaksîyon û îtîraz estê. Sere de zî cinî reaksîyon mojnenê. Heta cinî azad nêbê, mimkin nêyo komel azad bibo. Ma bi TJAyî reyde çalakî bi ca ard. Ma xeylêk bajaran de eşkerayî da. Siyasetê ke Tirkîya de aver şino, Îran ra cîyayêr nêyo."

 

Nimûneyê Garîbe Gezere

 

Ayşe wina qal kerd: "Zîhnîyetê Îran û Tirkîya yewbînan ra cîyayêr nêyo. Her di zî netewperest, cinsperest û rejîmê serdestî yê camêrdan ê. Seba serdestî her tewir teda û caardişê bêmerdimayî kenê. Tirkîya de zîndan de dest eştî Garîbe Gezer û aye qetil kerdî. No zî nîşan dano ke Tirkîya bi Îranî reyd eynî mantiq de ya. No demêkê derg o tecawiz kerdê sey hacetêk. Bedenê cinî kerdê wareyê şerî. Seba nê zî ma çalakî kerd. Ma cinîyanê Îranijan reyde paştdayîş de yê û ma do bi îqtîdarî reyde peyser game bidê eştiş."

 

‘Têkoşînê Mahsa Amînî do hêz bido ma'

 

Ayşe vat, sloganê; ‘cinî ciwîyayîş azadî’ her ca lerzneno û wina qedêna: “Têkoşînê cinîyan ê Rojawanî mesajêkê hêvî yê pîlî dano cinîyê dinya. Rojhelat de zî tesîrê ci esto. Ma zanê ke do no têkoşîn û xoverdayîş qetî serbikewo.  Îran de zî tecrubeyêkê pîl ê cinîyan esto. No tecrubeyo xurt do qetî bibîne sebebê vurnayîşî. Têkoşînê Mahsa Amînî do hêz bido ma."

'Eynî tarîtî ewro tîya zî yeno kerdiş'

 

Avûkata Platformê Seba Cinîyan Têduştî (EŞÎK) Yelda Koçake zî wina vat: "Ewro çîyê ke Îran de yenê ciwîyayîş, mojneno ke seba cinîyan radîkalbîyayîş çiqas girîng û lezgîn o. Cinîyêke bi îşkence yena kiştiş, bi şîdetê polîsan yena kiştiş û seba nê ganî ma vengê cinîyanê Îranijan bieşnawê û înan reyde bikewê paştdayîş. Sewbîna serrêke û nîmo Afganîstan de çîyê ke ameyê ciwîyayîş ma dîyî. Ma desturê bingehîn de sey dewleta huqûqî yê laîkî ra derbaz bê zî welatê ma de zî laîkbîyayîş nika binê tehlukeyêkê pîl de yo. Eynî tarîtî ewro Tirkîya de zî bi destê îqtîdarî yeno kerdiş."

‘Ma rincan bî'

 

Kovara Karala ra Zeynep Ulger zî da zanayîş ke no hêrsê cinîyanê Îranijan xorî hîs kenê û vat: "Îran de polîsê ehlaqî estê û tîya zî bi fîîlî tedayêkê wina esto. Fatureyê îslamê siyasî cinîyan rê yeno birnayîş. Ma êdî rincan bî. Ma wazenê serê bedenê xo de êdî wayîrê heqî bê. Çîyê ke ma na cografye de ciwîyenê, cinîyê bîn zî ciwîyenê. Seba nê zî bi paştdayîşêkê enternasyonel eşkeno hîn çî bêrê biserkerdiş."