Sema Çaglak

 

ŞIRNEX - Cinîyê ke bajarokê Gundikêmele de bi serran o genim û bulxurî cirnike de kuwenê û bi destar tehnenê. Cinîyan dîyar kerd ke ê kulturê kahnî mîrasê dayîk û dapîranê înan ke înan rê verdayo û vatî ke ê wazenê nê kulturî bipawê.

 

Pawitişê kulturî, pawitişê tarîxî û nasnameyê xo yo. Tarîx de Rojhelatê Mîyanên de xeylêk kulturê ke bi destê cinîyan ameyê pawitiş û heta roja ewro ameyê estê. Cinîyê ke nê kulturî dayîk û dapîranê xo ra girewtê, Kurdîstan de heta roja ewro pawitê. Cirnike û Destar zî yew nê kulturê qedîm ê. Cinîyê bajarokê Gundikêmelê yê girêdayê Şirnexî, bi serran o xidayê sey; dan, bulxur, nîsk û ûsn ke cirnike de kuwenê, bi dest zî tehnenê.

 

Meryem Erka (60) ke bi destikî cirne de genim kuwena, dîyar kerd ke a hewil dana kulturê dayîk û bapîranê xo yê kanî dewam bikero û vat: “Heme hacetê ma yê seba cirne, bi dest ameyê viraştiş. Verê ra ma genimê xo anê û ma di kesî bi destik cirne de kuwenê. Xeylê xo ma di cinî hemverê yewbînan genim kuwenê. Ma qijîya x ora nê kulturî musayê. Verê serê keyeyêk de 10-12 elbî genim ameyîne kuwayîş û serrêke qîmê ma kerdêne. La nika her çî xeylêk giran bîyo. Ma bi serran o nêeşkenê bi cirne dan û bulxurî bikuwê. La nika ma bi nê hem kulturê xo pawenê, hem zî lazimîyê xo yê xidayî amade kenê.”

 

‘Wazenê no kultur vînî nêbo’

 

Meryeme dewam de wina vat: “Aşma êlule de ma genim anê û gêrnenê. Dimayê ke pewjêno ma verê tîje de wuşk kenê. Dimayê 2 rojan ke ziwa bibo zî ma cirne de kuwenê. Dan û bulxuro ke cirne de yenê kuwayîş, kenê mehîre, grar, şorba û xeylêk werdê bînî. Zehmetîyê ci zî xeylêk ê. Destê ma birin benê la reyna zî ma emrê pîlî hetê pawitişê kulturê kanî de bi israr ê. La çi heyf no kultur ver bi vînîbîyayîşî de şino. Êdî xeylêk kesî nê kulturî nêpawenê. Seba ke şarê ma êdî musayo asanî, wazenê her çî asanî çareser bikerê. Ez wazena no kultur vînî nêbo û neslê neweyî nê kulturî bimusê.”

 

‘Destar bi destê cinîyan gane beno’

 

Destar ke kulturê Rojhelatê Mîyanên de cayêkê zaf girîng de gêno, bi destê cinîyan bîyayîşê xo paweno. Safîye Sanrî ya 72 serrî ke kulturê destarî  sey mîrasêk dayî û dapîre xo ma girewto û vat: “Ma nê pîlanê xo ra musayî û heta nika dewam kenê. Ma ci ra vanê Gêrose la xeylêk kesî ci ra vanê Destar. Çiqas zehmetî bibo zî weş o. Verê cinîyan bi destar genim z3i tehnayîne. O wext xeylêk kesî ameyîne têhet û pîya şuxulayîne. La nika her kes tena yo. Dayîk û dapîrê ma karê xo pêro bi destar kerdêne. Lê nika kêm kesî karê xo bi destar kenê. No destaro ke nika pê genim tehnena, qij o. La nê pîlêr zî estê. Destarê pîlî cayêkê înan xoser esto.”