Sema Çaglak

 

ŞIRNEX - Îdarekara TUAY-DERî ya Şirnexî Meryem Eşkara, dîyar kerd ke hemverê tepişteyan de polîtîkayêke şerêkê xususî dewre de ya û dîyar kerd ke bi girankerdişê tecrîdî dir zî na polîtîka vejîyaya sewîyeya tewr berz. Sewbîna merdimê tepişteyan dîyar kerdî ke serê tepişteyan û keyeyê înan de şerêkê wareyê psîkolojî yeno kerdiş.  

 

Bi girankerdişê tecrîdî reyde, muameleyê kêfî yê hemverê tepişteyan û binpaykerdişê heqan ke zîndanan de yeno kerdiş, rewşa tepişteyan her ke şino tewr xirab beno. Xeylêk tepişteyê nêweşî estê ke nênê dermankerdiş û sewbîna înfazê xeylêk tepişteyan yeno veşnayîş. Merdimê tepişteyan seba nê binpaykerdişan dest bi nobeta edaletî kerdibî û nobeta xo dewam kenê. Rêxmê nê pêro caardişan zî îqtîdar hemverê nobetanê edaletî û rewşa tepişteyan de kerr û lal o.

 

Endam û îdarekarê Komeleya Hetkarî û Paştdayîşê bi Keyeyê Tepişteyan û Hikumwerdoxan dir (TUAY-DER) ê Şirnexî Meryem Eşkara, derheqê babete de qisey kerd.

 

Meryeme dîyar kerd ke zîndanan de  şerêkê xususî esto û wina vat: “Polîtîkayê ke nika zîndanan de yenê kerdiş, wareyêkê tepişteyî ci de bimanê nêyo, açaryayo wareyê îşkencexane û wareyê mergî. Senîn ke 12 ê êlule de zîndanan de wehşet ameyîne kerdiş, nika zî nê dir girêdayeye, nê wahşetî bi rayîr û metodêkê bîn kenê. Nê prosesî de bi nameyê, întîhar kerdo/a tepişteyan înfaz kenê. Tepişteyê ke hemverê nê muameleyan vejênê zî erzenê hucreyan. Uca cayê îşkencexaneyan o."

 

‘Heyfê vînîkerdişê xo tepişteyan ra gêna'

 

Meryeme, dîyar kerd ke tepişteyî pêro heqê xo ra bêpar ê û wina dewam kerd: "Hemverê tepişteyan de bi hawayêkê kêfî têgêrenê. Mîyanê werdê înan de deterjan, bismar yan zî çîyê bînî vejênê. Xeylêk tepişteyê seba nê werdan nêweş kewenê.  Heyfê vînîkerdişê xo tepişteyan ra gênê. No zulm zî bi fermanê dewlete û bi destê gardîyanan yeno kerdiş. Bi nê zulmî amanc kenê ke tepişteyî heqê xo yê huqûqî û cografî nêpawenê. Sewbîna tedayê ke kenê, wazenê tepişteyan bitersênê ke keye ra nêvajê.  Keyan de zî bi înfazkerdişê tepişteyan, tehdîd kenê."

 

'Wazenê bi tecrîd îradeyê şarî çin bikerê'

 

Meryeme, tewr peyîn wina vat: Tecrîdo ke destpêk de serê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî de ame destpêkerdiş, ewro pêro wareyê cuye de xo mojneno ra. Bi nê tecrîdî zî wazenê îradeyê şarê Kurdî, hem zîndanan de hem zî wareyê komelî çin bikerê. No zî bi girankerdişê tecrîdê Îmralî yeno kerdiş. Qetlîamê ke yenê kerdiş, bi tecrîdî dir girêdaye yê. Wazenê neteweyê Kurdî û dewaya şarê kurdî çin bikerê. No ware de CPTyî zî wezîfeyê xo bi ca nêard. Hem huqûqê mîyanênî, hem zî ê mîyanneteweyî yeno binpaykerdiş."

 

'Ganî ma vengê xo berz bikerê'

 

Sewbîna tepişteyê ke heqê înan yenê binpaykerdiş, bi rayîrê keyeyanê xo û avûkatanê xo, binpaykerdişan neql kenê. Nê tepişteyan ra yew zî tepişte  Fîkret Erdemo ke hîrê serrî yo tepişte yo û 106 serrî ci rê ceza ameya birnayîş. Fîkretî, vernê de berdê zîndanê Şirnexî û dima ra 2 serrî surgunê Zîndanê Mereşî ame kerdiş. Sedîka Erdeme serê rewşa lajê xo de wina vat, "Yeno pawitiş ke tepişteyî keyeyê xo ra bêrê dûrvistiş. Xeylêk reyan waştişname şawit ke tepişteyanê ma bîyarê zîndanê nêzdîyê ma. La pêro waştişnameyî yenê redkerdiş. Dewlete hemverê tepişte û keyeyê înan, şerêke psîkolojîk daya destpêkerdiş. Zîndanan ra cenazeyê tepişteyan yenê vetiş. La dewlete vana  înan xo kişto. Ma zî nê ra bawer nêkenê.  Tepişteyî çira xo bikişê? Lajê mi bedenê xo ra seqet o. Tedawîya ey zî nêna kerdiş. Ma wazenê Amed de tedawî bibo, la waştişê ma red kenê. Demarê destê ey visyayê û rewşa eyî ya weşî xeylêk xirab a. Ma wazenê lajê mi bêro tedawîkerdiş. Ganî keyeyî pêro wurzê serê lingan û seba tepişteyan vengê xo berz bikerê. Ganî ma paştdayîş bidê nobeta edaletî."

 

'Hacetê seba resiman nênê dayîş'

 

Dayîka Ayaz Avşaro ke serra 2016îne de ame tepiştiş û nika zîndanê Amedî de tepişte yo, Taybet Avşare zî vat, tewr peyîn lajê xo roşan de dîya û vat: "Ma her rey wazenê şêrê lajê xo bivînê la îmkanê ma çin ê.  Pêvînayîşê bi telefonî zî 10 deqe yo. Ma do 10 deqeyan de çi qisey bikerê û nêeşkenê çîyêk safî bikerê. Kitabê tutanê ma nêdanê û caardişê kêfî kenê. Ayaz eynî wextî de resam o. La hacetanê ey yê resimî nêdanê. Heqerat înan rê kenê. Gama nêweş kewenê, nênê dermankerdiş. Lajê mi nêweş kewtibi la nêberdî nêweşxane.  Tepişteyan rê poşmanî ferz kenê û yê ke qebûl nêkenê, înan înfaz kenê û infazê înan veşenê. Tutê ma yê ke emrê înan zîndan de derbaz bi, do senî dewaya xo ra poşman bibê? Tepişteyî poşman nêyê."