Dîlan Babat

 

ANQARA - Vervatoxa Komîsyonê Zîndanan ê ÎHDyî Nuray Çevîrmen binpaykerdişê heqan ê zîndanan ser o ercna û da zanayîş ke serê serre ra heta nika 62 tepişteyî dinyaya xo bedelnayê û sîstemê Tirkîya açaryayo rejîmo hepskerde.

 

Tecrîdo giran ê serê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî tesîr serê heme zîndananê bîn kerdo. No tesîr bi merdişê şikdar û binpaykerdişê bîn ê heqan dir resayo sewîyeyêka xidar. Bi Merkezê Sinifkerdiş û Taqîbkerdişî yê hetê Wezaretê Edaletî ra ameyo amadekerdiş dir Rêziknameyê Derheqê Ercnayîşê Hukumwerdoxan 29ê Kanûna 2020î de rojnameyê Fermî de ame weşanayîş û dimayê nê derheqî de bi bahaneyê ‘rewşa baş çin o’ heme zîndanan de pêro tepişteyê cezaya înan qedîyayê, rastê astengiya îdare û heyetê taqîbkerdişî ameyî û tepişteyan qerar da ke nêvejêyê taqîbkerdiş û îdarî.

 

Reaksîyonê hemverê binpaykerdişê heqan ê zîndanan dewam kenê û îqtîdar zî na babete de yew game nêeşto.

 

Vervatoxa Komîsyonê Zîndanan ê Komeleya Heqê Merdiman (ÎHD) û endama Heyetê Îdarekarîyê Merkezî (MYK) Nuray Çevîrmen derheqê binpaykerdişê heqan ê zîndanan de qisey kerd.

 

Serê serre ra heta nika 62 tepişteyan zîndanan de dinyaya xo bedelnayî.

 

Nûraye da zanayîş ke serê serre de 62 tepişteyî dinyaya xo bedelnayê û vat: “30 hebî seba nêweşîyan, dinyaya xo bedelnayî. 3 tepişteyî serê emrê 80î de bî. Destpêkê pandemîye de vatêne do tepişteyê serê 65î vejê. La qanûn çîyêkê zaf cîya vejîya. La çi heyf  tepişteyê ke çarçewaya TMKyî de ameyî tepiştiş, hema zî tepişte yê. Ma lîsteyê tepişteyanê nêweşan amade kerd û xeylêk tepişteyî serê emrê 65ine de yê. Xeylêk tepişteyan dinyaya xo bedelnayî. Dimayê înfazê înan ame taloqkerdiş dima, dinyaya xo bedelnayî. Ma nê zîndanan de dinyaya xo bedelnayê de vînenê. Seba îmkanê dermankerdişî nêdayî înan û ameyî sînorê merdişî. Di tepişteyî dimayê ke înfazê ame taloqkerdiş, hewteyêkê dima dinyaya xo bedelnayî. Tepişteyêk çend mengî dima dinyaya xo bedelnaye. Tepişteyêkê bîn zî 15 rojî, tepişteyêkê bîn zî 15 rojî dima dinyaya xo bedelnaye.”

 

‘Sîstem açaryayo rejîmê hepskerdişî’

 

Nûraye vat, Sazgehê Tipê Edlî  (ATK) pêwa heme dayeyê raporê eşkeno/a tepişte bimano dano û vat: “No zî beno sebebê ke tepişteyî zîndan de dinyaya xo bedelnê. 11 tepişteyî sebebê bi întîxarî şî. Sebebê merdişê tepişteyêkê nêno zanayîş. 25 tepişteyî bi guman merdî. Dîmenê şîdet û îşkenceyî yenê vînayîş. No îşkence û binpaykerdişê bê ceza yenê verdayîş. Wezaretê Dade ke ganî sîstemê înfazî bikero, çi heyf ke bi ca nêano. Sîstemê Tirkîya açaryayo rejîmê hepskerdişî. Nika hûmara tepişteyan her ke zêde beno. Serê 326 hezarî de tepişteyî estê. Her eşkerayîşkerdişê  îstatîstîkan de çend hezar zêde beno.”

 

‘Tepişteyî bi tena sereyê xo yenê tecrîdkerdiş’

 

Nûraye bale ant serê zîndanan de asayîşê berzî yê newe ameyê viraştiş û vat: hatine çêkirin û wiha anî ziman: “Girtî li vir tenê tên tecrîdkirin. Tecrîd pirsgirêkek girîng o. Ziraro pîl dano tepişteyan. Tepişteyî nê şertan de bi nêweşiyan dir yenê rî bi rî. Hucreyê yew kesî de yenê tepiştiş û tepişteyê zîndanê Tîpa Syî saetêke roje de vejênê hewadankî û dima ra benê zere. Hewadanko aydê qawişî çin o. Cilê xo qawiş de ziwa kenê. No zî rayîr ver bi nêweşîyan akeno. Verdayîşê kesan ê 24 saetan yê zerreyî de îşkence yo. Ganî Tirkîya qanûnê xo û peymanê mîyanneteweyî bi ca bîyaro.”

 

‘Qerarê objektîf nêyê’

 

Nûraye dewam de wina vat: “Heyetî tena derheqê nê de qerar nêdano. Derheqê xeylêk caardişan de qerar danê. Demo ke nê qeraran danê zî ne wayîrê tu agahî nêyê. Tepişteyî zîndanan de yenê muhakamekerdiş û demêkê ceza gênê. Mudetnameyê ê cezayî de çiqas do bimano, key bêro veradayîş, çira feyde gêno, nuseno. La heyetê qerarê rastî ra dûr, objektîf nênê dayîş.”

 

Cezayê dîsîplînî danê

 

Nûraye vat, demo ke tepişteyî heqê xo gêrene zî rastê ceza yenê û vat: “Seba nê caardişan, tepişteyî kewenê heyet. Tepişteyî qerar dayî ke nêkewê nê heyetan ke rûmetê merdiman çin hesibnenê, azadî çin hesibnenê û sey dadgehe têgêrenê. Vera ke tepişteyî bêrê tehliyekerdiş, yenê tepiştiş. Zîndan de cuye asan nêya, her tewr binpaykerdişê heqan yeno ciwîyayîş.”