Elfazî Toral

 

STENBOL - Koordînatora Pawitişî ya CÎSSTyî Berîvan Korkute dîyar kerd ke 356 hezar tepişteyî zîndanan de binê tecrîdêk giran de yenê tepiştiş û wina vat: “Ma 3-4 serrê peyênan ra biewnê. Zîndanan de krîzêk gird esto. Her ke şino muracatî zêdîyenê. Ganî êdî çareserîyêk bêra dîyîş. Nê binpaykerdişî do peynî bîyarê.”

 

Rayberê PKKyî Abdullah Ocalan 24 serrî yo zîndanê Asayîşo Berz ê Tîpê Fyî yê Îmraliyî de tepişte yo û no tecrîd tesîrê xo serê heme zîndanan de keno. Bi polîtîkaya tecrîdî reyde rewşe her ke şina giran bena, zîndanan de binpaykerdişê heqan zêde beno. Rewşa tepişteyê nêweşî zî her ke şina giran bena. Xeylê dezgeh û rêxistinê komelî yê sivîlî dîyar kenê ke serranê peyênan de zîndanî açarîyayê merkezê îşkence û mergî.

 

Heqê cuye dest ra yeno girewtiş 

 

Zîndanan de heqê cuye û weşîye ya tepişteyanê sîyasî dest ra yeno girewtiş û çinî yeno hesibnayîş. Tepişteyî pêvînayîşê bi keyeyan reyde dîyar kenê ke tepişteyê nêweşî yê giran nînê dermankerdiş û heqê înan dest ra yeno girewtiş. Goreyê ‘Raporê Zîndanan ê serra 2022yî’ yê Komeleya Huqûqnasê Seba Azadîye (OHD) serra peyne de 50 tepişteyê sîyasî û edlî bi şikin dinyaya xo bedilnayê.

 

Koordînatora Pawitişî ya Komeleya Komelê Sivîl û Înfazî ya Zîndanî (CÎSST) Berîvan Korkute derheqê binpaykerdişê heqan û rewşa tepişteyan de JINNEWSî rê qisey kerd.

 

‘Ganî nîsbetê ke seba heyetê taqîpkerdişî ameyî ronayîş bêrê girewtiş’

 

Berîvane da zanayîş ke tepişteyî problemê ke anê ziwan de vanê ke ê bi îdareyê zîndanî reyde probleman ciwîyenê û wina dewam kerd: “Tepişteyê edlî yan zî sîyasî muracatê îdareyî danê, no muracat beno sebebê dergkerdişê prosesê tepiştişê înan. Qerarê bi şertî serbest verdayîş ganî bi destê dadgehan bêro rayraberdiş. Heyeto ke tu eleqe û tecrubeyê înan derheqê na babete de çin o, bi tepişteyan reyde probleman ciwîyeno û qerarê nê subjektîfan dano. Nimune tepişteyêk seba ke tewrê perwerdeyî nêbeno, tewrê kursan nêbeno raştê binpaykerdişan yeno. Tena çareserî no yo ke ganî nîsbetê ke seba heyetê taqîpkerdişî ameyî ronayîş bêrê girewtiş.”

 

‘Xoresnayîşê weşîye her tim problemêk cidî bî’

 

Berîvane qiseykerdişê xo de dîyar kerd ke zîndanan de xosernayîşê xizmetê weşîye xeylê zehmet o û vat: “Prosesê kovîdî de tepişte bi astengîyan reyde rî bi rî mendî. Tepişteyê nêweşî nêameyî dermankerdiş. No zî rayîrêk ke agêrayîşê ci çin o rê rayîr akerd. Babeta xoresnayîşê weşîye, zîndanan de timî problemêk cidî yo. Bi pandemîyî reyde no zêde bî. Tepişteyê nêweşî yê giran îmkanê înan yê dermankerdişî bi sînor bî. Ganî no problem hetê sîstemê edaletî yê Tirkîya ra bêro dîyîş. Ganî raşteyê ke çareserîye awan kenê, bibê. Merdim zîndanan de nînê dermankerdiş. Mîyanê şertê merdimîye de nînê dermankerdiş. Awankerdişê îmkanan xeylê muhîm o. Na babete de ganî hemleyê çareserîye bêrê eştiş.”

 

356 hezar kesî tepişte yê!

 

Berîvane dewamê ercnayîşanê xo de wina vat: “Hûmara tepişteyan her ke şina zêde bena. Tena tepişteyê sîyasî nê yê edlî zî zêde bena. Zîndanî zêde qelebalixê. Bi raştkerdişê înfazan do girse veng bikerê û demêk kilm de reyna do bidebîyo. Wextê tarîxê komare de hûmara 50-60 hezar bî û serranê peyênan de zaf zêde bîya. 356 hezar kesî tepişte yê.”

 

Xelekê krîzan..

 

Berîvane ard ziwan ke zîndanan de feqîrî zî awan bîyo û wina domna: “3-4 serrê peyênan ra ma bieewnê. Xelekê krîzî vejîyayo raşte. Feqîrîyêk cidî zîndanan de esto. Cinî nêeşkenê xo biresnê pedan. No zî binpaykerdişê heqan o. nêeşkenê bi keyeyê xo reyde pêvînayîş pê bîyarê. Nêeşkenê televîzyonî ra biewnê, nêeşkenê faturayê ceryanî bidê. Aktîvîteyê spor û xeylê aktîvîteyê bînî zî çin ê. Prosesê pandemîyî de zî peynî bî la çi heyfo ke seba başkerdişê sîstemî gamêke nîna eştiş.”

 

‘Muracatî zêde benê’

 

Berîvane qiseykerdişê xo yê peyênan de bale ant tecrîdo giran yê zîndanan ser û wina vat: “Zîndanan de tecrîdêk giran esto. Muracatî zêdîyenê. Tepişte vera îşkence û binpaykerdişê heqan de muracatê STKyan kenê. Tepişteyî tehqîqatê hîrayî de çi heyfo ke tu cewabêk nêgînê. Muracatê zêde estê. Ganî bi lez no binpaykerdiş peynî bibo.”