Marta Somek 

 

STENBOL - Sekretera Pêroyî ya OHDyî Rengîn Ergule da zanayîş ke cezaya dîsîplînî ya newe ke Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî rê ameye birnayîş hetê qanûnî de tu zemînêk ci çin o û vat: “ Mekanîzmayê mîyanneteweyî vera Tirkîya de bêtesîr mendî. Îmrali dinya de yew nimûne yo. Malumat ci ra nîno girewtiş, tu têkilî nîno ronayîş. Ma pawenê ke tecrîd bêro şikitiş û têkoşînê seba şikitişê tecrîdî bêro dayîş.” 

 

Rayberê PKKyî Abdullah Ocalan 15ê Sibata 1999î ra nata Îmrali de binê tecrîdêk giran de yeno tepiştiş. Tecrîd û komployê hemverê Ocalanî 24 serrî yo dewam keno. 25ê Adara 2021î ra nata tu xeberêke Ocalanî ra nîna girewtiş. Mîyanê 27 aşmanê peyênan de avûkat, huqûqnas, dezgehê mîyanneteweyî, sîyasetmedar û xeylê hetan seba peynîkerdişê tecrîdî hewl dayî û veng kerdî. 

 

Qedexeyê newe!

 

Muracatê seba pêvînayîşî bi hawayêk sîstematîk bi bahaneyê ‘cezayê dîsîplînî’ yenê astengkerdiş. Avûkatan 27ê Nîsane de seba pêvînayîşî muracatê Dadgerîya Înfazî ya Bursa kerdî. Yewine Mehkemaya Cezaya Girane ya Bursa qerar teblîgê avûkatan kerd û vat ke 6 aşmî qedexeyê pêvînayîşî yê newe ameyo dayîş. Avûkatan muracatê Mehkema Desturê Bingeyîn (MDB) kerdî. Reyna avûkatan 6ê Nîsana 2023yî de muracatê serdozgerîya komare ya Bursa û îdareyê zîndanî yê Îmraliyî kerdbî. La no zî 12ê Nîsane de ame redkerdiş. Dadgerîye vat ke zîndanê Îmraliyî de 15ê Adare de qedexeyê pêvînayîşêk bîn dayo û no zî heta 30ê Adare tesilî bîyo.

 

CPT vat bî ke 20-29ê êlula 2022yî de înan ra heyetêk şîyo serdayîşê Îmraliyî. Vera xeylê hewldayîşan de CPTyî derheqê babete de tu malumat nêda. Vera tecrîdo mutlak de xeylê cayanê dinya de vengê waştişê azadîya fîzîkî ya Abdullah Ocalanî ame berzkerdiş.

 

Sekretera Pêroyî ya OHDyî Rengîn Ergule derheqê CPTyî ke eşkerayîyêk nêda, cezaya dîsîplînî ya newe û qewimîyayîşê yenê ciwîyayîş de qisey kerd.

 

‘Derheqê astengkerdişan de tu raştkerdişêk çin o’

 

Rengîne da zanayîş ke hetê qanûnî de tu zemînêk nê caardişan yê qedexeyê pêvînayîşê bi keye û avûkatan reyde çin o. Ne Tirkîya, ne zî goreyê peymanê ke Tirkîya girêdayeyê înan a, zemînêk qanûnî yê astengkerdişê pêvînayîşan çin o. Bi taybetî wextê AKPyî de no fikrîyat goreyê xo zemînê qanûnî de dayî roniştiş. La nê qerarê ke yenê girewtiş vera qanûn û peymanê mîyanneteweyîyan de yê. Mehkemaya Heqanê Merdiman a Ewropa astengkerdişê pêvînayîşî yê ke bi cezaya dîsîplînî pê yenê sey metodêk îşkenceyî vînena. DMME nê cardişan sey mîyanê cezaye de cezakerdiş vîneno. Çîyo ke nika Tirkîya kena pratîkî cezaya muebetî de cezakerdiş o.

 

‘Mekanîzma hemverê Tirkîya de bêtesîr manenê’

 

Rengîne dîyar kerd ke cezaya dîsîplînî ya peynî rayberê PKKyî rê ameya birnayîş nêameya teblîgkerdiş û wina vat: “Avûkatan rê nêro teblîgkerdiş zî ma nêvînenê qerarêk esto. La no qerar goreyê qanûnê bîyaye nîyê, qanûnî nîyê. Xora sewîyeya huqûqê mîyanneteweyî de tu zemînê meşrû çin o. Heto bîn ra zî CPT mekanîzmayê hukmî nîyo. Binê sîwanê Konseyê Ewropayî de sey mekanîzmayê hukmê DMMEyî esto. Komîteyê Wezîran yê nê qeraran kontrol keno yê DMMEyî esto. Mîsyonêke CPTyê ke nê qeraran kontrol keno esto. Peymane de zî ameyo vatiş. CPT nê nokta de eşkeno bi delegan reyde pêvînayîş bikero. No peymane de zî selahîyetê ameyo girewtişî yo. CPT eşkeno selahîyetê xo yê eşkerakerdişê raporî bişuxulno. La çi heyf CPT na nokta de pêwa ke selahîyetê ci esto, nêşuxulneno. Ma rayaumûmî 28 aşmî yo agahî Abdullah Ocalanî ra nêgînê û ma bi qesawet ê. Ma bi OHD û sazgehê mîyanneteweyî reyde seba CPT raporê xo eşkera bikero muracat kerd. La CPTyî na nokta de girêdayeyê muracatê ma nîyo. Ma tena metod û maddeyê peymane ard vîrê CPTyî.”

 

Nimûneyêk dinya de çin o: Îmrali 

 

Rengîne vat, Îmraliyî de rewşêke îstîsna babeta vatişî ya û vat: “Îmrali nimûneyêk ke dinya de pê nêro yo. Tepişteyêk sîyasî ke 28 aşmî yo tu agahî ci ra nîno, babeta vatişî yo. Na babete de ganî CPT, rayaumûmî û huqûqnasan bi kilmî her kes wezîfeyê xo bi ca bîyaro. Bi dinyaya teberî reyde têkilî birnayîş metodê caardişêk nêbaşo. Çîyo ke Îmraliyî de yeno kerdiş bi huqûqî şaş o, caardişêk nêbaş o. Venga heme rayaumûmî kena. Ganî pêro muxalefet, pawitoxê heqê merdiman, hemverê nê tecrîdî de vindertişê xo ramojnê. Ganî wedaritişê tecrîdî bikevo rojeve û bêro vînayîş. Ganî her kes na babete de reaksîyonê xo ramojno û tecrîdî bido ramojnayîş.”