MERKEZÊ XEBERAN - Cinîyê ke seba roniştişê yewine ya Mudira Karê Nuşteyî ya ajansê ma JINNEWSî Safîye Alagaşe bîyî vatî: “Wext wextê pawitişê rojnamegerîya cinîye yo.”

 

Çarçeweya tehqîqato ke hetê Serdozgerîya Komare ya Amedî ra dîyabî destpêkerdiş de 22 kesî ameybî destbendkerdiş. Kesê ke ameyî destbendkerdiş ra 20ê ci rojnameger bî û Mudira Ajansê ma JINNEWSî Safîye Alagaşe zî mîyanê 16 rojnamegerê ke bi îdîayê ‘endamtîya rêxistine’ ra 16ê Hezîrana 2022yî de ameybî tepiştiş de ya. Roniştişê dewaya Safîyeye ke dosyayê aye 15 rojnamegerê bînî ra cîya yenê tepiştiş û îdîanameyê derheqê aye de bade 10 aşman yanî aşma Nîsane de ame amadekerdiş û do 5ine Mehkemaya Cezaya Girane ya Amedî de bêro dîyîş. Rojnameger Sîbel Yukler,  Endama Heyetê Kovara Jîneolojîye Dîlan Yildiz û aktivîsta heqanê merdiman Gunselî Suna Kayaye paştî dayî Safîyeye û venga serbest veradayîşê aye kerdî.

 

Bi xeylê xeberan rojeve awan kerd

 

Sîbele dîyar kerd ke 15ê Hezîrane de yew serrê Safîyeye ke zindan de ya qedîyeno û vat: “Tehqîqatêk vera çapemenîya kurd, vera rojnamegerîya kurd bî, ma cîyabîyayîşê dosyayê Safîyeye mojneno ke JINNEWS mehkemayêk taybet de yena muhakemekerdiş. Safîye rojnamegerêk bî û Ajansê Xeberan ê Cinîye (JINHA) ya ke serra 2016î de bi bi Qerarnameyê Hukmê Qanûnî (KHK) ame girewtiş û Rojnameyê Şûjinî ke reyna bi KHKyî ameybî girewtiş de zî xebitîya. Heto bîn de xeylê xeberê ke kewtî rojeva Tirkîya û rojev awan kerdî zî viraşta. Nê xeberan ra tay zî xebera hêrişê cînsîyetî ya Kercewsî, xebera hêrişê zayendî ya Êlihî yê. Safîye xora mudira xeberan a JINNEWSî ya û rojnamegerê ke xelata çapemenîya mîyanneteweyî girewtî ra ya.”

 

Şîdetê vera rojnamegeranê cinîyan

 

Sîbele bale ant serê îdîanameyê derheqê Safîyeye û nê çîyan vat: “Îdîdanmeyo ke 338 ripelan ra pê yeno de vîşêrê xeberanê huqûqî yê derheqê Safîye û ajansî de tu çîyêk çin o. Îdîaname de 85 xeberî ameyo mojnayîş û ziwanê JINNEWSî sey haletêk sucî ameyo mojnayîş. Wazena nê çîyî zî vîr bîyara, roniştişê dewaya 11 rojnamegerê ke Anqara de ameyêne muhakemekerdiş de Serekê Mehkema Muxabîra JINNEWSî Habîbe Erene rê vano; ‘Ma ziwano ke şima şuxulnenî zî ziwanêk cînsîyetperest nîyo?’. Habîbe vana aye rojnamegerîya cinîye kena. Nê wina nîyo. Rojnamegerîya cinî û bîyayîşê muxabîr û mudirê xeberan yê sey Safîyeye bi tena sereye xo muhîm ê. Hêvî kena ke roniştişê 15ê Hezîrane de wexto ke yew serrê tepiştişî yê Safîyeye qedîyeno zîndan ra bêra vetiş û sere de rojnamegerê cinî zextê serê çapemenîye peynî bibê.”

 

Metodê rojnamegerîye hedef ameyî mojnayîş

 

Endama Heyetê Kovara Jîneolojîye Dîlan Yildize zî dîyar kerd ke hêrişê serê rojnamegerîya azade bi serran o dewam keno û vat: “Bi ewnîyayîşêk bêhet ercnayîşê hedîseyan û wayîrvejîyayîşê ziwanê xo xebata tewr muhîm ya rojnamegerîye ya. Kesê ke nê çîyî pê nêanî raşte raşt benê hedefê sîstemî. Dîlane bale ant serê rolê JINNEWSî yê hetê rojnamegerîya cinîye ser û vat: “Ma sebebê nê hêrişan baş zanê. Seba ke hedîseyêke pê yena, ercnayîşê nê çîyî yê hetê cinîyan zaf muhîm o. Ziwano ke yeno şuxulnayîş zaf muhîm o ke merdim vajo no qirkerdiş o. Coka ra zî kesê ke rojnamegerî kerdî prensîb kerdî hedef û eştî zîndanan. Ma baş zanê ke no zext bi taybetî serê rojnamegeranê cinîyan de yeno kerdiş.”

 

'Cinîyê ke nêwazenê bibî cînsîyetê diyîne yene tepiştiş’

 

Dîlane qiseykerdişê xo yê peyênan de vat: “Sîstem cinîya ke vana aye cînsîyetê diyîne nîya tepişeno. No têkoşînê pêroyî yê cinîyan o. Senî ke heta nika ma têkoşîn da ma do ewro ra tepîya zî têkoşînê xo dewam bikerê.”

 

‘Bi serran o warê rojnamegerîya cinîyan de têkoşîn dana’

 

Gunselî Suna Kaya zî dîyar kerd ke azadîya çapemenîye rasterast bi azadîya neqlkerdişî rê girêdaye yo û bale ant serê rolê ajansê xeberan ê cinîyanê JINNEWSî û Midûra Karê Nuşteyî Safiye Alagaş. Gunselî dîyar kerd ke Safîye serrê dergî yê rojnamegerîye de warê cinî, tut û binpaykerdişê heqan de xeberî viraştê û dîyar kerd ke Safîye demê viraştişê xeberanê xo de xeylêk reyan rastê binpaykerdişê heqan zî ameya. Gunselî vat, Safîye gama ewil heta ameye tepiştiş bi xeylêk binpaykerdişê heqan reyde rî bi rî menda û roniştişê yewin ê dimayê serrêke zî sey beşêk nê binpaykerdişan ercna.

 

‘Safîye çira serrêke yo tepişte ya’

 

Gunselî vat ke prensîbê meslegê rojnamegerîye parekerdişê xeberan rast bi rayaumûmî reyde yo û vat, Operasyonê destbendkerdişî yê hemverê JINNEWSî û wina vat: “Tepiştiş tedbîrek o, yanî seba kesê ke yeno îddîakerdiş ke sûc kerdo. Çira Safiye Alagaş pêwa îtîrazan nêameye veradayîş? Demo ke lazim bi goreyê qanûnî biameyîne tehliyekerdiş çira nêameye tehlîyekerdiş? Cewabê rast ê nê persan eşkeno nîşanê girîng bido ma.”