Rozerîn Gultekîn

 

STENBOL - Endama Komîsyona Heqanê Tutan ê OHDyî Yasemin Soydan û Verfeka Meclîsê Heqanê Tutan a TOPî Hatîce Goze derheqê polîtîkaya kiştişê bi wesayîtê zirxî ê kurdî de qisey kerd. Cinîyan da zanayîş ke ganî na babete raşteyê mîyanneteweyîye de bêra ziwan ser û vat: “No netîce girdkerdişê şerî yo.”

 

Polîtîkaya şer ê îqtîdarê AKP-MHPyî yê vera şaran her ke şino gird beno. Dewamê nê şerî ra yew zî asîmîlekerdiş û kiştişê bi wesayîtê zirxî yê tutanê kurdî yo. Goreyê dayeyê Şûbeyê Komeleya Heqanê Merdiman (ÎHD) ê Amedî mîyanê 15 serran de Kurdistan de 82 hedîseyê wesayîtê zirxî qewimîya. Bi no hawa 21 tutî ameyî kiştiş û 23 tutî zî birîndar bîyî. Bi nê dayeyan zî ma vînenê ke dewlete tutî kurdan sey tehluke vînena. 

 

Endama Komîsyonê Heqanê Tutan a Komeleya Hiqûqnasan ê Seba Azadîye (OHD) Yasemîn Soydan û Verfeka Meclîsê Heqanê Tutan a Partîya Azadîye ya Tirkîya (TOP) Hatîce Goze derheqê polîtîkayê dewlete yê qetilkerdişê tutanê kurdan de qisey kerdî. 

 

Dayeyê mergê tutan 

Yasemîne da zanayîş ke înan sey merkezê hafizayî serra 2021î de xebata ‘Eke nêameyêne kiştiş do bibayêne embazê ma’ dayî destpêkerdiş û vat: “Goreyê dayeyê na xebate mabenê serranê 2000 û 2021î de 385 tutî ameyî qetilkerdiş û 850 tutî zî birîndar bîyî. Tutî wexto ke pes çerênayêne, parke de kayî kay kerdêne, kuçeyan de rayra şîyêne, sey Mîraçî wexto ke şîyêne nan bigêro, ameyî qetilkerdiş. Ma vet raşte ke senî tut raşteyê xo yê xozayî de ameyo qetilkerdiş. Serra 2000î de tutî bi teqaberan bêwayîr ameyî qetilkerdiş. Mabenê serranê 2015-2017î de bi çekî tutî ameyî qetilkerdiş û sewbîna zî pê wesayîtê zirxî. Mîyanê nê serran de mergê tutan yê bi winasî zêde bî.”

 

Polîtîkaya bêcezaverdayîşî

 

Yasemîne ard ziwan ke dewlete bine nameye polîtîkaya ‘asayîşî’ de tutan kişena û wina vat: “No caardiş pêkerdişê mîyanneteweyîyan zî binpay keno. Dewlete polîtîkaya xo de israr kena û tabloyêk wina vejîyena. Kiştişê bi wesayîtê zirxî ganî sey kiştişê normal ê bi wesayîtanê normalan nêro dîyîş. Goreyê pêkerdiş û huqûqê mîyanneteweyî ganî wesayîtê zirxî tewrê cuya rojane nêbo. Ganî huqûq tena serê kesê ke bi wesayîtê zirxî tutan qetil keno de nêvindero. Yê ke dûrî de yî zî estê. Polîtîkaya bêcezaverdayîşî zî tîya de kewena dewre. Wesayîtê zirxî Kurdistan de raşteyê kayî yê tutan açarnayo raşteyê şerî.”

 

'Ma sey OHDyî derheqê tutan de xebatan kenê’

 

Yasemîne ard ziwan ke ganî huqûqnasî çîyê ke yenê ciwîyayîş raşteyê mîyanneteweyîye de bîyarî ziwan ser û vat: “Wesayîtê zirxî tena bi hawayêk fîzîkî zirar nêdano tutan, eynî wext de sey rihî zî zirar dano. Tutî her tim tehluke de yê. Ganî huqûqnasî çîyê ke yenê ciwîyayîş raşteyê mîyanneteweyîye de bîyarê ziwan ser. Ma sey OHDyî derheqê tutan de xebatan kenê û ganî têkoşîn bêro girdkerdiş.”

 

'Netîceyê şero ke yeno girdkerdiş o’

 

Hatîce Goze dîyar kerd ke qetlîyamê ke pê wesayîtê zirxî virazîyenê bi taybetî Kurdistan de qewimîyenê û vat: “Na qeza nîya, na netîceyê polîtîkaya şerî ya. Çimkî hetê çareserkerdişê problemê kurdî de yeno israrkerdiş, coka ra zî tutî yenê qetilkerdiş. No netîceyê girdkerdişê şerî yo. Ewnîyayîşêk cîya yê îqtîdarî yê hemverê tutan de esto. Wexto ke babete bena tutê kurdî, polîtîkayê çinîkerdişî kewenê dewre. Tîya de qebulnêkerdişê waştişê şarêk ê demokratîke esto. Dewleta tirk serê sloganê ‘milletêk, beyraqêk, dewletêk' de awan bîya. Coka ra zî kesê teberê nê yewperestîye yî yenê çinîkerdiş. Makîneyê xo yê kiştişî mîyanê merdiman de bi hawayêkê lezkî rayra benê. No yeno manaya dewamkerdişê polîtîkaya şerî.”

 

'Eke têkoşîn nêro dayîş do mergî peynî nêbê’

 

Hatîceye qiseykerdişê xo yê peyênan de dîyar kerd ke badê weçînayîşî zî polîtîkaya şerî hîra bîya û wina peynî kerd: “Eke ma vera nê caardişan de têkoşîn nêkerê do netîce nêbedelîyo. Ma prosesê erdlerzî de dî ke senî şar eşkeno bêro têkişt. Ganî ma rayaumûmîye rê eşkera bikerê ke çîyê ke qewimîyenê qeza nîyo polîtîkaya dewlete ya. Eke têkoşîn nêro dayîş do mergî peynî nêbê.”