Şehrîban Aslan 

 

AMED – Banê ke Amed de erdlerzî de xisar dîyî hema nêameyî rijnayîş û binê xebera rijnayîşî de nê banî seba tutan bîyê raşteyê kayî. Hemsereka TMMOBî ya Şûbeyê Amedî Selma Aslane derheqê tehlukeyê nê banan de ercnayîş kerd.

 

Serê erdlerzê Mereşî ke 6ê Sibate de qewimîya û 11 bajaran de bî sebebê xisarê girdan ra 4 aşme derbaz bî. Goreyê hûmarê fermîyan 11 bajaran de zîyan û wêranêk gird virzîya, zêdeyê 50 hezar kesî zî dinyaya xo bedilnayî û bi seyan kezî zî birîndar bîyî. Amed de peygoşîya dewlete ya hemverê problemê erdlerzî dewam kena û problemê ke erdlerzî vera nînê çareserkerdiş. Hemwelatijê ke keyeyê înan erdlerzî ra tesîr bî û cayê ke hetê dewlete ra ameyî mojnayîş de manenê, vera çaresernêkerdişê problemê xo yê banî de yê. Heto bîn de zî awanîyê ke xirasê giran dîyî û no xisar ameyo tespîtkerdiş zî hema nêameyî rijnayîş. Dormeyê nê banê xisarin de tu asayiş nêameyo girewtiş û nînê rijnayîş. No zî tehlukeyêk gird seba dormeyê xo ano.

 

Qezayê Amedî yê Rezan, Peyas, Yenîşehîr û Sûrê yê Amedî de nizdîyê 80 awanîyî hema zî nêameyî rijnayîş û dormeyê înan de zî tu tedbîrêk nêameyo girewtiş. Hetê Zîndanî û taxa Batikentî yê Rezanî de banê xeylê xisarin estê û nê banî ameyî vengkerdiş. Yeno dîyîş ke dormeyê înan de bendêk asayîşî daxî nêameyo piştiş. Kuçe û taxê nê awanîyan de wesayîtê mîyanê bajarî şinê û yenê. Vera hende tehlukeyan awanîyê xisarin tutan rê bîyî raşteyê kayî.

 

Hemsereka Yewîya Odeya Endezyar û Avahîsazanê Tirke (TMMOB) ya Şûbeyê Amedî Selma Aslane derheqê awanîyê ke heta nika nêameyê rijnayîş, zîyano ke virazîyayo û tehlukeyo ke vejîyayo raşte de ercnayîş kerd. 

 

'Seba awanîyê ke ganî bêrê rijnayîş tedbir nêameyo girewtiş’

 

Selmaye derheqê rewşa awanîyê ke Amed de xisarêk gird dîyî de dîyar kerd ke cayê ke ganî bêrê rijnayîş hema zî nêameyî rijnayîş. Selmaye ard vîr ke raporê ercnayîşê zîyanî hetê Wezîrîya Dorme û Bajarwanî ya Bedilîyayîşê Îklîmî ra yeno hadrekerdiş û wina vat: “Nê awanîyan de sey bandêk tedbir yeno girewtiş. Piştişê bandî yê beran de hemwelatijî bi asanî eşkenê bandan bidirnî. Ma Dezgehê Dorme û Bajarwanîye rê nuşt la tu cewabêk nêameyo dayîş.” 

 

'Rewşa xisarê awanîyan ame bedilnayîş’

 

Selmaye dîyar kerd ke rapor her reye netîceyê cîyayan dano û vat: “Badê tespîtkerdişê ewil yê xisarî de prosesê zextî dest pêkerd. Dimayê zextan vindarnayîşê îtîrazî ame kerdiş. Dimayê îtîrazî ercnayîşê xirasî de reyna cîya vejîya raşte. Nimune, zafaneyê awanîyê ke sey nîme nîme bi xisarin ameyî tespîtkerdiş, seke xisarêk giran dîyî ameyo raporkerdiş. Goreyê malumatê ke ma Mudirîya Dorme û Bajarwanî ya Bajarî ra girewtî, ma eşkenê vajî ke se ra 30ê awanîyan de rewşa xisarî ameya bedilnayîş. Ercnayîşê yewine yê xisarî de, dormeyê 80 awanîyê ke ganî biameyêne rijnayîş estbî. Badê prosesê îtîrazî, rewşa xisarê awanîyan bedilîya. Semedo ke tespîtê yewine bi lezkî ameyî kerdiş û hetê kesê ke hakimê babete nîyî ra ame kerdiş.”

 

Seba awanîyê ke nêameyî rijnayîş îqaz

 

Selmaye dîyar kerd ke problemê yewine no yo ke awanîyê ke sere de xisar dîyî, nînê rijnayîş û tehlukeyin o. Selmaye rewşa bîyaye sey berpirsîyarî bi name kerd û nê çîyan vat: “Kişta awanîyê ke xeylê xisar dîyî de herikîyayîşê trafîkî esto û bazar yenê awankerdiş. Sewbîna merdim zî mîyanê nê awanîyanê tehlukeyin ra derbaz bene. Coka ra ganî tedbir bêro girewtiş. Ganî na rewşa tehlukeyin raşte ra bêra wedaritiş.”

 

'Ganî demê rijnayîşî de hewrê tozî nêvirazîyo!’

 

Selma bale ant serê tehlukeyê demê rijnayîşê awanîyan zî û wina vat: “Wextê rijnayîşê awanîyê bi xesar de Amed de ganî awdayîş bêro kerdiş, seba ke hewrê tozî nêvirazîyê. Seba ke awanîyan de xeylêk tewirê madeyê tehluke estê û seba weşîya merdiman xirab a. Seba ke wextê rijnayîşî de zirar nêro vînayîş ganî tewr tay 50 metre cayê rijnayîşî ra dûrî bê."

 

'Ganî lezabez awanîyê bi xisar bêrê rijnayîş'

 

Derheqê çareserkerdişê problemê dimayê erdlerzî vejîyayê, Selma wina vat: “Ez eşkena vajî ke ganî bi lez ê awanîyê ke zirarêk pîl dîyê bêrê rijnayîş û tewr lez  wextî de problemê keyeyan bêro çareserkerdiş. Roja ewilî yê erdlerzî de Wezîrê Hawîrdor û Bajarwanî Murat Kurum eşkerayîye da û vat, 'Heme awanîyê ke  kêm zî bo xisar dîyê do bêrê rijnayîş.’ La goreyê sozê xo tênêgêrayo. Midûrîyê Derûdor û Bajarwanî yê Bajaran rê seba performansî talîmat ame dayîş. Reyna mudurîyê bajaran rê zabitnameyêk ke rewşa awanîyan diyar bî do bêrê rijnayîş yan nêrê rijnayîş ameyo şirawitiş. La no ware de zî tu xeberêke zelal çin a. Ganî lezabez problemê welatijanê ke mexdûr bîyê bêrê çareserkerdiş. Seba ke problemî bêrê çareserkerdiş zî ganî rayîrê ke merdim taqîb bikero bêrê zanayîş. Ganî merdim rîyê ke taqîb bikerê bizanê ke seba çareserkerdişê probleman de lez têbigirê.”