Rojda Aydin

 

AMED - Cinîyê dewa Elîbeganî ya Gêlê Amedî qala şert û mercê zehmetin yê arêdayîşê mercûye kerdî û dîyar kerdî ke mahsulo ke erdê mercûye ra yeno mirdê şîyayîş û îdareyê keyeyî nêkeno.

 

Mercûyê ke bajarê Amed, Riha û Mêrdînî de zergun benê heta ke yenê sifreyan ser bi kedêk gird rê derbaz benê. Bezreyê mercûye ke ganî mabenê pîleyê -25 û 30î de bêrî çinitiş, seba şînbîyayîşê germîya hewayî 4-5 derece lazim keno. Mercûyê ke şert û mercanê zuhaye de virazîyê, zêde awe nêwazenê û awdayîşê zêde zî zirar dano çinitişî. La mercûyê ke demê zaf huşke de 1-2 reyan tena awdayîş wazena, mabenê 6-7 aşman de resena.

 

Qezaya Gêlê ya Amedî de bi kesêka gird a cinîyan berardişê mercûye yeno kerdiş. Cinîyê dewa Elîbegan a Gêlê binê germîya 35 dereceyî de mîyanê erde mercûye de xebetîyenê. Çinitişê mercûye zî sey her karî kewto para cinîyan. Cinîyî bi destê xo mercûye arê danê. Serê sibayî saet 05.00î  de verê xo danê mîyanê erdî û heta şewe saet 18.00î de kar kenê. Şert û mercê nê karî zehmetin ê û seba îdareyê keyeyî xebetîyenê.

 

Nizdîyê 17 serrî yo mercûye çinena 

 

Fatma Ozakdenîze ard ziwan ke no nizdîyê 17 serrî yo ke mercûye çinena. Fatmaye dîyar kerd ke payîze de amadekarîya çinitişê mercûye kenê û wina vat: “Ma bado ke bezre erzenê erd dima ra zî ma peyne serê ci de rijnenî. Bi traktorî ma erd remnenê ke bezre û peyn biresê yewbînan. Wexto ke hamnan yeno ma bi destan mercûye çinenê. Arê danî û bi traktoran benê embaran. Ma embaran de mercûye wuşk kenê.”

 

‘Cinî nê karî kenê’

 

Fatma dewamê qiseykerdişê xo de wina qala zehmetîyê arêdayîşê mercûye kerd û vat: “Eke ez qala zehmetîyê nê karî bikera nêqedîyeno. Ma hem hetê ekonomîye ra hem zî hetê hêzê merdimîye ra zehmetî ancenê. Bifikirêne ma seba her gamêka traktorî pere danê. Traktor serê her donimêk 150 TL gêno. Heto bîn de ma vajê eke rojêke de çar kesî bêrê kar ma bi pêroyî 2 hezar TL danê. Qezencê ma zirarê ma nêgêno. No ercayeyê derde ma nîyo, la çîyo ke ma bikerê çin o. Ma heta nika 20 hezar TL xerc kerdo, kam zano ke ma do hema çend zêde xerc bikerê.” Fatma da zanayîş ke kişta nê hemeyan de kare înan yê keyeyî zî esto û vat ke karê înan di qat zehmetin o.”

 

Binê germîya roje de çinitişê mercûye kenê

 

Aysû Ozakdenîze zî dîyar kerd ke zehmetîyê mercûye yê ke yene zanayîş zêde yê. Aysûye ard ziwan ke aye serê sibaye de hewn ra wirzena û bi lez heywananê xo reyde meşgul bena û dewam kerd: “Serê sibayî saet 05.00î de ez wirzena. Ma yemê heywanan danê û awe danê înan. Ez pezê xo çir kena, girnena kena peynir û mast virazena. Seba ke ez lez hewne ra wirzena, na reye ez tay rakewena û dima ra yena mîyanê erde mercûye. Ez boydayîşî ra dima kewena karê çinitişê mercûye mîyan. Wexto ke ez şan de şina keye, na rey ez karê keyeyî kena û reyna ewnîyena heywananê xo ra. Seba ke ma mercûye pê destan çinenê dest û lingê ma zaf vêşenê. Serê sibayî ra heta şewe ma verê tîje de xebetîyenê. Seba ma xeylê zehmetin o. Baro tewr giran keweno serê milê cinîyan.”