Melike Aydin 

 

ÎZMÎR - Nimuneyê peynî yê destdergê û tacizî ke bi polîtîkaya şerê taybet Kurdistan de yeno rayraberdiş, Şemzînan de ame ciwîyayîş. Kerdoxo ke tecawuzê Esraye Y.ya 11 serrî kerd serbest ame verdayîş. Cinîyan dîyar kerd ke serbest verdayîşê kerdoxî parçeyêk qirkerdişê cinîye yo û vat ke ganî her kes vera kerdox û sucî de reaksîyon bimojno. 

 

27ê Gulana 2016î de dewêka qezaya Şemzînanî ya Colemêrgî de 3 kesê bi nameyê Veysî, Zahir û Nîhat Yilmazî tecawuzê Esra Y.ya 11 serrî kerdbî. Prosesê huqûqî bado ke tuta 11 serrî merdimanê xo rê qala qewimîyayîşî kerd, 3 kesî ameybî tepiştiş û dewa Mehkemaya Cezaya Girane ya Geverî de ameye dîyîş. Seba 3 versucî sucê ‘îstîsmarê cînsî’ û ‘bêparverdayîşê azadîye’ ra her yew kesî rê 42 serrî cezaya zîndanî ameybî dayîş. 

 

Badê îtîrazê hêrişkaran Mehkemaya Îstînafî ya Herême ceza betal kerd û seba hêrişkaran qerar da ke newe ra bêrî muhakemekerdiş. La 8 aşmî ra tepîya kesê tepişteyî ‘nêbîyayîşê delîlan’ vera serbset ameyî verdayîş. Qerarî ra 11 roje dima kerdoxî vera dîyayî. Serbestverdayîşê nê kesan bî sebebê xokiştişê Esraye. 

 

9ine roniştişê dewaye 17ê Temmuze de Mehkemaya Cezaya Girane ya Geverî de ame dîyîş. Roniştiş de heyetê mehkema bi bahaneyê tewrbîyayîşê hêrişkaran ê roniştişî waştişê tepiştişî red kerd. 

 

Badê qewimîyayîşî cinîyan reaksîyon mojna serbest verdayîşê kerdoxan û dîyar kerd ke no parçeyêk polîtîkaya şerê taybet ê Kurdistanî yo. 

 

‘Parçeyêk polîtîkaya şerî yo’  

 

Hemverfeka Partîya Çep a Keske ya Balçovaye Sema Mîrane da zanayîş ke Tirkîya û Kurdistan de destdergê hemverê cinî û tutan de zêde bîyo û Kurdistan de çarçeweya şerê taybet de yeno rayraberdiş û wina vat: “AKP yo ke vano ‘sere de pirobidêne cinîyan’, hewl danê bi tacîz û tecawuzî cinîyan bifînê. Bi polîtîkaya bêcezaverdayîşî kerdoxan pawenê. Kerdoxî zî vanê ‘dewlete xora paştîya ma de ya’. Sey nimuneyê Esraye de zî ame dîyîş, her çend ke kerdoxî bêrî zanayîş zî serbest yenê verdayîş, reyna yenê muhakemekerdiş û reyna bêceza yenê verdayîş. Beno ke Esraye cuya xo vînî bikera. La ma estê. Seba Esrayê bînî nêmirê ganî ma wayîrê dewaye bivejê.” 

 

‘Fikro ke vanê waştişê tutî/e esto dewre de yo’ 

 

Tora Pawitişê Cinîyan Emîne Akbaba zî dîyar kerd ke roja ke AKP bîyo îqtîdar ra heta nika qanûnê dişmenîya cinî û tutan meclîs ra vejîyenê û wina vat: “2016î de zî qanûno ke sucê hemverê tutan nimitêne, bi xoverdayîşê cinî ame antiş zî edlîyeya kerdî dewre. Bi wedaritişê Peymana Stenbolî zî vernîya şîdetê vera cinî û tutan abî. Dewayê îstîmarkerdişê tutan de waştişê tutan gênê. Ma bi zîhnîyeto ke camêrdî paweno reyde rî bi rî yê. Mexdur sucdar yeno mojnayîş.” 

 

‘Dewlete vana ma paşta şima de yê’

 

Emîne, da zanayîş ke polîs, cenderme û qorîcîyê ke nê sûcî kenê, muhakemekerdişê înan yeno astengkerdiş û wina peynîya qiseykerdişê xo ard:  “Musa Orhan zî Îpek Er ra vat, ‘ti ça gerre kena bike’ û Îpek Er bi peynîkerdişê cuya xo bedel da. Nika zî eynî çî yenê ciwîyayîş. Bi vatiş ‘şima bikerê ma paşta şima de yê’ paştdayîş danê şikdaran. Ma do hemverê  polîtîkayê cinî û tutan de têkoşînê xo dewam bikerê.”

 

‘Ma mecbûr ê edelet pê bîyarê’

 

Kovara Kaldiraç ra Fatma Nur Guçlu zî dîyar kerd ê sey cinîyê şorişgêr pêro venga têkoşînî her kesî rê kenê ke hemverê sûcê tutan de bêveng nêmanê û wina vat: “Her ke şikdarî bêceza manenê sûcî yenê kerdiş. Yê ke ma xilas bikerê ma yê. Ma înan ra edelet nêpawenê. Ma mecbûr ê ke edeletê xo pê bîyarê. Ganî ma pêro tutan têkoşîn bikerê. Kurdistan de rijnayîşêk pîl esto. No şer her ca rê vila beno. Yew sebebê ke şikdarî nînê muhakemekerdiş zî no yo. Ez venga pêro kesan kena ke bibê vengê tutan.”

 

‘Ganî şikdarî lezkî bêrê tepiştiş’

 

Tugçe Kizildemîr zî reaksîyon mojna û dîyar kerd şîdetê camêrdî hemverê cinî û tutan de 20 serrê peyîn de zêdeyêr bîyo û şikdarî bi bêcezaverdayîşî yenê xelaskerdiş û nê ser de tutî întîxar kenê. Tugçe dîyar kerd şikdarî zî sûcê xo dewam kenê û wina qedêna: “Ganî şikdarî bêrê tepiştiş. Bawerîya komelî bi hiqûqî reyde nêmendo. Şikdarî bi bêcezaverdayîşî yenê xelatkerdiş.”