WAN - Peynîbîyayîşê aşma yewine ya serra newîye ra ver hûmara cinîyê ke bajaranê cîya cîyayan ê welatî de û tarîxanê cîyayan de ameyî qetilkerdiş resaye 17î. Zêdebîyayîşê şîdetî bi polîtîkayê dewlete reyde girêdayeyo û aktîvîstê TJAye venga têkoşînî bi cinîyan reyde kerd. 

 

Şîdetê sîstematîkî yê serê cinîyan ê Kurdistan û Tirkîya bi polîtîkayê hukmatî û caardişê bêcezaverdayîşî yê hukmî reyde yeno teşwîqkerdiş. Vera cinîye de şîdetê sistematik her ke şino zêde beno û hetê qetilkerdişê cinîyan de her roje peyme zêde beno. Goreyê dayeyanê ajansê ma yê serra 2023yî pêro pîya 320 cinî ameyî qetilkerdiş, 189 cinî zî bi hawayêkê şikin dinyaya xo bedelnayî. Hema aşma çeleyî ya yewine ya 2024î nêqedîyayo 17 cinî ameyî qetilkerdiş. Tena Wan de serra 2023yî de 462 cinî muracatê Buroyê Hetkarîye yê Huqûqî yê Wanî kerdî, bajarê bîn ê welatî de zî bi hezaran cinî sey mexdur muracat kerdî. 

Derheqê şîdetê hemverê cinî û polîtîkayê bêcezaverdayîşî de endama Têgêrayîşê Cinîyanê Azade (TJA) Zeynep Kayaye ajansê ma rê qisey kerd.  

 

Zeynepe dîyar kerd ke şîdetê hemverê cinîyan girêdayeyê polîtîkayê îqtîdarî yo û wina dest bi qiseykerdişê xo kerd: “Nê polîtîkayan vera her roje cinî û tutî yenê qetilkerdiş. Bêcezaverdayîşê kerdoxan zî zêdebîyayîşê kiştişê cinîyan rê rayîr akeno. Kiştox û kerdoxî bêcezaverdayîşî ra cesaret gênê. Hewteyê şîyaye de qezaya Artemêtî de kerdox Îbrahîm Atişî cinîya ke ci reyde zewecnaye bî qetil kerd û dima ra şî qereqol. Çike zano do bêceza bimano û do serbest bêro verdayîş." 

 

Zeynepe dewamê qiseykerdişê xo de bale ant serê Musa Orhan û rewşa Îpek Ere û wina dewam kerd: "Musa Orhano ke bî sebebe mergê Îpek Ere ame tepiştiş û dima ra bi lezkî serbest ame verdayîş. Cinîyê ke vanê wa cinî nêrî qetilkerdiş, wa tutî nêmirê, tecawuzkar û wa hêrişkar bêrê tepiştiş, yenê muhakemekerdiş.” 

 

Zeynepe qiseykerdişê xo yê peyênan de venga hîsgêrîye rayaumûmîye rê kerd û vat: “Vera şîdetê hemverê cinî û tutan de do têkoşînê xo gird bikerê. Sewbîna ganî her kes hemverê şîdetê vera tutan û cinîyan de hîsgêr têbigêro û reaksîyon nişan bido. Wa kerdoxî qet muhakeme û polîtîkayê îqtîdarî ra cesaret nêgîrê.”