Pelşîn Çetînkaya

 

AMED - Sereka Komeleya Cinîyan a Rosa Suzan Îşbîlen derheqê caardişê şîdet û îşkenceyê zêde bîyo de qisey kerd û da zanayîş ke bi rayîrê bêcezaverdayîşî şîdet her ke şino zêde beno û çareserî zî rêxistinbîyayîş û paştdayîş o.

 

Îşkence pêro dinya de yeno vînayîş û hemverê nê de xeylêk qanûn û peyman ameyî vetiş û nê reyde îşkence ame qedexekerdiş. No qedexeyo ke serê kaxidan de maneno, sey Tirkîya xeylêk welatan de îşkence û şîdet est o. Îqtîdarê ke wexto şikdarî benê camêrd ceza pê nêanê û îşkence nêvînenê, cinî çin hesibnenê. AKP bi ziwanê ke şuxilneno, şîdet û nêtêduştî meşrû keno.

 

Sereka Komeleya Cinîyan a Rosa Suzan Îşbîlen derheqê îşkenceyê ke roj bi roje zêde beno û bi taybetî zî derheqê şîdetê serê cinîyan de qisey kerd.

 

‘Bêcezaverdayîş cesaret dano şikdaran’

 

Suzane qalê îşkence kerd û vat: “Awanbîyayîşê dewletan reyde zextî serê komelî de ameyê awankerdiş. Nê ra yew zî îşkence yo. Bi serran o serdestî semedê sîyasetê xo fehmê xo bidê qebûlkerdiş îşkence şaran rê kenê. No bî se serre yo dewam keno. Serranê 90î de Tirkîya de îşkenceyêk pîl est bî. Nê her tim bîne rapor. Merdimî bi rêça îşkenceyî vejîyayîne teber û raporê doktorî girewtêne, la no tu wext sey sûc nêame vînayîş, hemverê kesê ke îşkence kerdê, ceza nêameye birnayîş. Yê ke îşkence kerdêne, cesaret girewtêne û îşkence hema zî dewam keno.”

 

‘Do têkoşîn dewam bikero’

 

Suzane dîyar kerd do tim hemverê îşkence de têkoşîn dewam bikero û vat: “1987ine de îşkence yeno qedexekerdiş. Tirkîya îmza erzena nê. Pêwa nê hema zî Tirkîya de îşkence dewam keno. 2017ine de prosesê çareserî Tirkîya de dest pêkerd. Nê prosesê çareseriyî reyde bi qanûnê Ewropa îşkenceyê sîstematîk ame wedaritiş la nika pêro  metodê îşkenceyî yê destbendkerdişî û demê destbendkerdişê keyeyî de îşkenceyê ke yenê, ma benê şahidê nê.”

 

Hemverê probleman de rêxistinbîyayîş

 

Suzane tewr peyîn wina vat: “Semedê çareserîya problemê lazimî bi paştdayîş est o. Bêvengî pobleman çareser nêkeno. Eksê ci pîl keno. Çi beno wa bibo ganî merdimî pîya bikewê mîyanê paştdayîşî. Ganî paştdayîş û rêxistinbîyayîşê pîlî bikerê. Vengê xo berz bikerê.”