Rozerin Gültekin

 

AMED - AİHM'in ihlal kararına rağmen "umut hakkı" tanınmayan ağır hasta tutsak Civan Boltan’ın annesi Nazime Boltan, “Umut hakkı herkes içindir. Eğer adım atmazlarsa halkın sürece güveni nasıl olacak?” diye sordu.

 

Bolu F Tipi Kapalı Cezaevi'nde tutulan Civan Boltan, Çewlig'in Dara Henê (Genç) ilçesi kırsalında 24 Nisan 2012 tarihinde yaşanan silahlı çatışmada ağır yaralandı. Bir eli ampute edildi, sol gözü görme yetisini kaybetti, sağ gözünde ise yüzde 80 oranında görme kaybı oluştu. Beyninde şarapnel parçası bulunan Civan Boltan, 3 Şubat 2014 tarihinde Diyarbakır 9’uncu Ağır Ceza Mahkemesi’nde “ülkenin anayasal düzenine zarar verme ve kamu görevlilerine suikast girişimi” iddiasıyla 3 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Yargıtay, 23 Ekim 2014’te kararı onadı.

 

Emsal niteliğinde karar

 

İç hukuk yollarının tükenmesi üzerine Civan Boltan’ın avukatları Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurdu. AİHM, 12 Şubat 2019’da verdiği kararla Türkiye’yi mahkûm etti. Kararda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin işkence ve kötü muamele yasağını düzenleyen 3’üncü maddenin ihlal edildiği belirtildi. Söz konusu karar, aynı zamanda ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan tutsaklar için emsal niteliğinde oldu.

 

Bir yıl ek süreye rağmen adım atılmadı

 

“İhlal” kararı üzerine yeniden yapılan yargılamada yine benzer bir karar verildi ve Yargıtay 3’üncü Ceza Dairesi kararı onadı. Mahkeme, AİHM kararının uygulanabilmesi için TCK’de değişiklik yapılması gerektiği gerekçesini öne sürdü. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AKBK), Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan, Emin Gurban, Civan Boltan ve Hayati Kaytan’ın “umut hakkını” kapsayan “Gurban Grubu” dosyasına ilişkin 17-19 Eylül 2024 tarihlerinde aldığı kararda, Türkiye’ye gerekli düzenlemeleri yapması için bir yıl süre verdi.

 

AKBK, 15-17 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirdiği toplantıda yasal değişikliklerin yapılması gerektiğini vurguladı ve Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun bu düzenlemeleri hayata geçirmesi gerektiğini belirtti. Komite, Türkiye’ye Haziran 2026 sonuna kadar ek süre tanıdı.

 

Civan Boltan’ın annesi Nazime Boltan, oğlunun sağlık durumu ve “umut hakkı”nın uygulanmamasına ilişkin konuştu.

 

‘Ne anlatırsam anlatayım, oğlumun yaşadıklarına yetmez’

 

Civan Boltan’ın Bolu Cezaevi’nde tutulduğunu ve mesafenin kendilerini zorladığını belirten Nazime Boltan, sağlık sorunları nedeniyle 8 yıldır görüşe gidemediğini söyledi. Nazime Boltan, “Oğlum 13 yıldır tutsak. Öncesinde Ankara’daydı, sonra Amed’e getirildi. Bir süre orada kaldıktan sonra yeniden Ankara’ya, ardından Bolu Cezaevi’ne sürgün ettiler. Ağır hasta tutsak listesinde yer alan oğlumun bir eli yok, bir gözü görmüyor ve beyninin üstünde şarapnel parçası var. O parça birçok hastalığa neden oluyor. Ne anlatırsam anlatayım, oğlumun yaşadıklarına yetmez. Civan’ı görmeye hasretim ama sağlık durumum nedeniyle gidemiyorum. Tutsakların ailelerine yakın cezaevlerine nakledilmesi gerekiyor. Ben yıllardır oğlum uzak olduğu için görüşüne gidemiyorum” dedi.

 

‘Hasta bir insan tekli hücrede kalabilir mi?’

 

Civan Boltan’ın son süreçte üç kez Adli Tıp Kurumu’na (ATK) götürüldüğünü belirten Nazime Boltan, “Geçtiğimiz günlerde kendisiyle konuştum, ATK’ye götürdüklerini ancak somut bir karar verilmediğini söyledi. İki ay önce Civan’a 20 günlük hücre cezası vermişlerdi ama cezayı uygulamamışlardı. Şimdi ise disiplin cezasını süresiz hale getirip onu tekli hücrede tutmak istediklerini söyledi. Civan’ı hücreye koymaya hakları yok. Yanında olan arkadaşları ona yardımcı oluyor, ancak bu şekilde ihtiyaçlarını karşılayabiliyor. Tekli hücreyi kabul etmiyoruz. Hasta bir insan tekli hücrede kalabilir mi? Bizim çocuklarımıza yapılan bu eziyet, biz ailelere de yapılmış sayılır. Bu durumda olan sadece benim oğlum değil, birçok arkadaşı da aynı durumda” ifadelerini kullandı.

 

‘Umut hakkı uygulanana kadar mücadele edeceğiz’

 

Gelinen süreçte hasta tutsaklara yönelik hiçbir adım atılmadığını söyleyen Nazime Boltan, “umut hakkı” kararının bir an önce uygulanması çağrısında bulundu. Nazime Boltan, “Sürecin başında ‘ağır hasta tutsakları bırakacağız’ dediler ama o günden bu yana bir adım atılmadı. Ağır hasta tutsakları serbest bıraksınlar. Eğer adım atmazlarsa halkın sürece güveni nasıl olacak? Bunlar olmazsa eşitlik ve barış da olmaz. Türkiye ‘umut hakkı’nı uygulamıyor; eğer uygulasaydı, tutsaklar cezaevinden çıkardı. ‘Umut hakkı’ uygulanana kadar mücadele edeceğiz. Abdullah Öcalan’a yönelik de bu hak uygulanmıyor. Abdullah Öcalan halkı ve hakları için mücadele etti; bizim çocuklarımız da aynı mücadeleyi veriyor. Umut hakkı herkes içindir. Asker, polis, gerilla, tutsak aileleri ‘umut hakkı’nın uygulanması için el ele vermeli. Eğer el ele vermezsek süreç ilerlemez. Civan’ın mücadelesini, sağ olduğum sürece sürdüreceğim” diye konuştu.