HABER MERKEZİ - Taliban’ın Afganistan’da yönetimi ele geçirmesinin ardından geçen 2 yıl içerisinde kadınlar tüm yaşam alanlarından silinmeye çalışılırken, Afganistanlı kadınlar da direnişten vazgeçmedi. Afganistanlı kadınlara en büyük desteği ise Kürt Kadın Hareketi veriyor.

 

Afganistan’da 15 Ağustos 2021 tarihinde Taliban’ın yönetimi ele geçirmesinin üzerinden 2 yıl geçti. Öncelikli olarak kadın ve kız çocukların haklarının koruncağına dair açıklamalar yapan ve dünyaya bu yönlü mesajlar veren Taliban, kısa bir süre sonra tam tersi politikaları devreye soktu. Afganistan halkına yönelik baskı, yasak ve şiddetle yönelen Taliban, en başta da kadın ve kız çocuklarını hedef aldı. 

 

Taliban, aradan geçen 2 yıl içerisinde kadınları yaşamın tüm alanlarından çekmek için adım adım bir dizi yasak getirdi, kanunlar çıkardı. Peki Taliban, yönetimi ele geçirdikten sonra neler yaptı?

 

15 Ağustos 2021’de yönetimi ele geçiren Taliban, aradan geçen 3-4 gün içerisinde kadınlara yönelik uygulamalarının da sinyalini verdi. 19 Ağustos 2021 tarihinde ilk olarak devlete ait radyoda haber sunuculuğu yapan kadını “Rejim değişti, evine dön” diyerek radyoya almadı ve evine gönderdi. 

 

25 Ağustos 2021 tarihinde Taliban yönetimi, “kadınları koruma” adı altında evlere hapsetme kararı aldı. Çalışan kadınların “bir süre evde kalmalarını” açıkladı.

 

26 Ağustos 2021 tarihinde kadınların tek başına seyahatini yasaklayan Taliban, kadınların iki günden uzun sürecek yolcuklara yanlarında bir erkek olmadan çıkamayacağını duyurdu. 

 

31 Ağustos 2021 tarihinde kız öğrencilerin erkeklerle aynı sınıflarda ders görmesini yasaklandı. 

 

6 Eylül 2021 tarihinde başlayan yüksek eğitim öncesi Taliban,  bir genelge yayınladı ve özel üniversitelerde eğitim alacak kız öğrencilerin yüzlerinin büyük kısmını örtecek peçe ile siyah bir kıyafet giymeleri talimatı verdi.

 

10 Eylül 2021 tarihinde yasaklar spor alanına yansıdı. Taliban, kadınların spor müsabakalarına katılmalarının “uygunsuz” ve “gereksiz” olduğunu iddia ederek yasaklama kararı aldı.

 

12 Eylül 2021 tarihinde Taliban, aldığı kararla karma eğitimi yasakladığını açıkladı. Erkeklerin kız öğrencilere ders vermesine ise sınıflar şeriat kurallarına uygun olduğu sürece izin verileceğini duyurdu. 

 

18 Eylül 2021 tarihinde kadınların en önemli kazanımlarından biri olan Kadın Bakanlığı Taliban tarafından hedef alındı. Taliban, Kadın İşleri Bakanlığı’nı kaldırarak yerine “Ahlaksızlığı Önleme ve Erdemi Teşvik Etme Bakanlığı” kurdu.

 

20 Eylül 2021 tarihinde, resmi kurumlarda çalışan kadınlara yönelik yeni bir yasak getiren Taliban, başkent Kabil’de belediyede çalışan kadınların gelmemelerine ilişkin talimat verdi.

 

26 Eylül 2021’de, Taliban’ın Kabil Üniversitesi’ne atadığı rektör, eğitmen veya öğrenci olan kadınların üniversiteden tamamen uzaklaştırıldığını açıkladı.

 

28 Mart 2022 tarihinde Taliban, Afganistan'daki havayollarına seyahat için ailesinden bir erkek eşlik etmiyorsa kadınları uçağa bindirmeyi reddetmelerini emretti.

 

4 Mayıs 2022 tarihinde Taliban, kadınlara ehliyet verilmesini yasaklama kararı aldı.

 

7 Mayıs 2022 tarihinde kadınların kılık kıyafetlerine ilişken karar alan Taliban, burka giyme zorunluluğu getirdi.

 

13 Mayıs 2022 tarihinde Taliban, kadınların yaşam alanlarını daha da kısıtlayarak yeni bir yasak getirdi ve kadın ve erkeklerin restoranlarda birlikte yemek yemelerini yasakladı. 

 

10 Kasım 2022 tarihinde, kadınları kamusal alanda silmeye çalışan Taliban, eğlence parkı ve bahçelere girmelerini yasaklayan yeni bir karar alarak yaşamda görünür olmalarını daha fazla kısıtladı.

 

20 Aralık 2022 tarihinde, Taliban yönetimi üniversitelere yazı göndererek kadınların üniversite eğitimlerini süresiz olarak yasakladığını açıkladı.

 

25 Aralık 2022 tarihinde, daha önce resmi kurumlarda kadınların çalışmasını yasaklayan Taliban aldığı yeni kararla kadınların sivil toplum örgütleri ve özel kurumlarda çalışmalarını yasakladı. 

 

29 Ocak 2023 tarihinde Taliban, üniversite giriş sınavlarına kız öğrencilerin alınmaması kararı aldı.

 

27 Şubat 2023’te, üniversitelerin tıp fakültelerinde okuyan kız öğrencilerin final sınavlarına girişini yasakladı.

 

31 Mart 2023 tarihinde Taliban yasaklara yenisini ekleyerek “Kadınların Sesi” radyosunu kapattı.

 

18 Nisan 2023 tarihinde Taliban, Afganistan’da kız öğrencilerin gittiği sivil toplum örgütlerinin desteklediği okulları kapattı.

 

25 Nisan 2023 tarihinde Afganistanlı kadınlara birçok yasak getiren Taliban, bu tarihte ise yabancı kadın gazetecilerin Afganistan’a girişini yasakladı.

 

5 Mayıs 2023 tarihinde daha önce kız öğrencilerin üniversite sınavlarına girmesini ve tıp öğrencilerinin final sınavlarına girmesini yasaklayan Taliban, yeni bir yasakla bu kez de tıp uzmanlık kadrolarına sadece erkekleri aldı, kadınların başvurularının alınmayacağını açıkladı.  

 

3 Temmuz 2023 tarihinde Taliban aldığı kararla kuaför salonlarını kapattı, ruhsatlarını iptal etti.

 

21 Temmuz 2023 tarihinde, 12 bin güzellik salonunun kapatılması kararı alındı ve 60 bin kadın işsiz kalmış oldu.

 

6 Ağustos 2023 tarihinde Taliban, kız çocuklarına ilişkin aldığı yasakların kapsamını genişleterek 3’üncü sınıfın üzerindeki çocukların evlerine gönderilmesi kararı aldı. 

 

Uluslararası Af Örgütü raporu

 

Taliban’ın kadın ve kız çocuklara yönelik uyguladığı baskılar uluslararası kurumların raporlarına da yansıdı. Uluslararası Af Örgütü yayınladığı raporda, Taliban’ın yasaklamalarına ilişkin, “Ağustos 2021’den bu yana kadınların ve kız çocukların eğitim, çalışma ve serbest dolaşım haklarını ihlal etti, ev içi şiddetten kaçanlara yönelik koruma ve destek sistemini yok etti, kadınları ve kız çocukları ayrımcı kurallara yönelik ufak tefek ihlaller nedeniyle gözaltına aldı ve Afganistan’ın çocuk yaşta, erken ve zorla evlilik oranlarındaki ani artışta rol oynadı” tespitlerine yer verdi. 

 

Afganistanlı kadınlar direniyor

 

Taliban’ın yönetimi ele geçirdiği 15 Ağustos 2021 tarihinden bu yana, Afganistanlı kadınların direnişi ise aralıksız sürüyor. Taliban’ın tüm saldırı ve işkencelerine rağmen alanlara çıkan kadınlar direnişten vazgeçmeyeceklerini ısrarla dile getiriyor, yasak ve baskıları kabul etmeyeceklerini belirtiyor. Afganistanlı kadınlar, yaptıkları eylemlerde dünyadaki kadın hareketleri başta olmak üzere, uluslararası kamuoyunun duyarlı olması için çağrılar yapıyor, uluslararası kurumların sessizliğine tepki gösteriyor. 

 

Şengal ve Afganistanlı kadınlar için kampanya

 

Afganistan’da Taliban’a karşı direnen kadınlara aradan geçen 2 yıl içerisinde en büyük destek ve dayanışma ise Kürt kadınlardan ve Kürt Kadın Hareketi’nden geldi. Yaptıkları tüm eylem, etkinlik ve çalışmalarda Afganistanlı kadınların durumuna dikkat çeken Kürt kadınlar son olarak bir kampanya başlattı. 3 Ağustos 2014’te DAİŞ’in Şengal’e saldırısının yıldönümü ve 15 Ağustos 2021’de Taliban’ın yönetimi ele geçirmesinin yıldönümü vesilesi ile Komelên Jinên Kurdistan (KJK), “Hegemon Erkek Saldırılarına Karşı Afgan ve Şengalli Kadınların Yanındayız” sloganı ile bir kampanya başlattı ve mücadeleyi yükseltme çağrısı yaptı. Başlatılan kampanya ve mücadele çağrısına destekler gelmeye devam ederken, en son Ortadoğu ve Kuzey Afrika Demokratik Kadın İttifakı (NADA), kampanyaya destek açıklamasında bulundu.