Hikmet Tunç

 

VAN - Bir torba yünü işleyerek yorgan ve döşek yapan Herdem Öner ve Elif Öner, 3 yıldır birçok zorluğa rağmen dükkanlarını ayakta tutmaya çalışıyor. Büyüyüp, istihdam alanı yaratmayı hedefleyen iki kadın destek bekliyor. 

 

Kadınlar, çalışma yaşamı içerisinde yer alabilmek için mücadelesini her yerde sürdürüyor. Herdem Öner ile Elif Öner de, geçimlerini sağlamak bir yorganla açtıkları işyerleri ile bu mücadeleyi sürdüren kadınlardan ikisi. Van’ın İpekyolu ilçesine bağlı Hacıbekir (Xaçort) Mahallesi’nde bulunan dükkanda 3 yıldır çalışan ve aynı zamanda akraba olan Herdem ile Elif, sabahın erken saatlerinden itibaren işe koyuluyor. Bazen gece yarısına kadar doğrulmadan çalışan Herdem ve Elif, günde en fazla 4 yorgan dikebiliyor. Yorganın tanesi 20 TL’ye satılırken, hem ekonomik kriz hem de pandemiden sonra alım gücünün daha fazla düşmesiyle, emeklerinin karşılığını alamıyorlar. 

 

Herdem ve Elif, kazandıkları parayla önce iş yerlerinin, sonra da ev kiralarını ödüyor. Geri kalan kısmını ise ikiye bölüştürerek, mutfak masrafı ve çocukların ihtiyaçlarını karşılamaya çalışıyor. İki kadın daha merkezi bir yerde iş yeri açıp, kadınlar için istihdam alanı oluşturmayı hedefliyor. 

 

‘Memleket özlemiyle Van’a döndük’ 

 

Van’ın Gürpınar ilçesine bağlı Norduz Yaylası’nın Yukarı Beşparmak (Axula) köyünde yaşayan Herdem ve Elif’in aileleri 90’lı yıllarda baskılar nedeniyle göç etmek zorunda kalır. Elif’in ailesi önce İstanbul’a göç edip, orada 6 yıl kaldıktan sonra hem geçim derdi hem de memleket özlemiyle Van’a geri döner. Van’a döndükten sonra evlendirilen Elif’in 4 çocuğu olur. Uzun bir süre eşinin ailesiyle birlikte yaşayan Elif, 15 yıldır da kiracı olarak kendi evinde kalıyor. 

 

Bir torba yünü ekonomik kazanca dönüştürdü

 

Eşinin inşaat işçisi olduğundan kaynaklı çalışmak zorunda hissettiğini söyleyen Elif, “’Ekonomik anlamda neler yapabilirim’ diye düşünürken, yaylaya annemlerin evine gittim. Bana bir torba yün verdi. Ben de bu bir torba yönü yorgan yaparak sattım. Daha sonra akrabam olan Herdem ile birlikte bir iş yeri açmaya karar verdik. Evimin alt katında boş bir odada yorgan yaparak önce mahallede satmaya başladık. Talep görünce kent merkezine de verdik. İnsanlar yaptığımız işi çok beğendi” diyor. 

 

‘Gün sonunda kişi başına 7 TL’ye kapattığımız zaman oluyor’

 

Yaptıkları işin çok yorucu olduğunu belirten Elif, “Sabah 08.00’da başlayıp iş yoğunluğuna göre bazen gece yarısına kadar çalıştığımız oluyor. Bazı günler de en fazla dört yorgan yapabiliyoruz. Büyük el emeği isteyen bir iş. Bunun soncunda aldığımız ücret ise sadece 20 TL. Gün sonunda malzeme aldıktan sonra bazen kişi başına sadece 7 TL kalabiliyor” diye anlatıyor. 

 

‘Akşama kadar belimizi doğrultamıyoruz’ 

 

Herdem’in ailesi ise 14 nüfus ile kent yaşamında geçimini sağlayamaz. Henüz 15 yaşındayken evlendirilen Herdem, eşinin cezaevine girmesiyle ekonomik olarak daha çok zorlanır. Elif ile bu yolculuğa başlayan Herdem, “Kirası daha uygundur diye mahalle arasında bir yer tercih ettik. Fakat kışın damlıyor, damın temizliğini de kendimiz yapıyoruz. Akşama kadar belimizi doğrultamıyoruz. Kimi insanlar çarşıdan aldıkları malzemenin dikimini daha uygun yaptığımız için bize veriyor. Bu kadar ucuza yapmak istemiyoruz, fakat ucuz olduğu için kabul etmesek, günlük kazandığımızı da kaybederiz. Evimiz kiralık, eşim yıllardır iş bulamadığı için çalışamıyor. Bu nedenle ben evi geçindirmek zorundayım” sözlerini kullanıyor.

 

‘İş insanlarının bizi desteklemesini bekliyoruz’

 

Kendi imkanlarıyla 3 yıldır bu şekilde ayakta kalmaya çalıştıklarını vurgulayan Herdem, “Kimseye muhtaç olmadan işimizi sürdürmek, kendi emeğimizin karşılığını almak istiyoruz. Daha çok kadının iş sahibi olması için iş insanlarından destek bekliyoruz. İşimizi makinalar ile yapıp, daha az yorulup daha çok üretime geçmek istiyoruz” diyor.