Habibe Eren - Öznur Değer

 

ANKARA - Kale’de 17 yıldır hediyelik eşya dükkanı işleten Tijen Katı,  ekonomik krizden dolayı iki dükkanından birini kapatmak ve 4 personelini işten çıkarmak zorunda kaldığını belirtti. Tijen, “Kemerleri sıkın” diyen yetkililere ise “Kemerlerde delik kalmadı artık” diyerek sitem etti.

 

Yerli ve yabancı turistlerin Ankara’da uğrak noktalarından biri olan tarihi Ankara Kalesi’nde esnaf ekonomik krizi derinden yaşıyor. Özellikle pandemi nedeniyle işlerinde durgunluk yaşayan esnaf borçlarını ödeyemiyor, ürün alamıyor ve bu nedenle dükkanlarını kapatmak zorunda kalıyor. Geçtiğimiz haftalarda hükümet esnafa bin TL’lik kredi yardımı vereceğini açıkladı. Ancak bu meblağı bile alamayan kale esnafı,  dükkanlarını birer birer kapatıyor. Geçen hafta kalede esnaflık yapan bir kişi ise borçlarını ödeyemediği için kale surlarından atlayarak yaşamına son verdi. 

 

‘İki dükkanım vardı birini kapatmak zorunda kaldım’

 

25 yıldır esnaf olan ve 17 yıldır kalenin girişinde hediyelik eşya dükkanı işleten Tijen Katı, her sene durumun daha kötüye gittiğini söyledi. Son bir yıldır pandeminin baş göstermesiyle birlikte maddi ve manevi sıkıntıların arttığını belirten Tijen, “Ciddi bir kriz var. Pandemiyle birlikte ekonomik kriz misli olarak büyüdü. Ben burayı ilk açtığım senelerde 7 personelle iki mağaza işletirken bir dükkanımı kapatmak zorunda kaldım. 365 gün yalnız çalışmak zorundayım. Çünkü bir kişiye asgari ücret ödeyebilecek ve sigorta yapabilecek bir imkanım yok. Küçüle küçüle tek kaldım. Ben de küçülürsem mağaza kapanacak” dedi. 

 

‘Kısır döngünün içerisindeyiz’

 

Kale’de esnafın büyük çoğunluğunun gelirini turistlerden sağladığını ifade eden Tijen, turistin azalmasıyla birlikte esnaf için de sıkıntılı günlerin başladığına dikkat çekti. Pandemiden dolayı turizmde sıkıntı yaşandığını dile getiren Tijen, “Ekonominin durması ile üreticiler de üretim yapamaz hale geldi. Depolarında bulunan iyi, yeni, kötü ne varsa eritmeyi tercih ediyorlar. Biz de ürünlerin hepsinin el yapımı ürünler olmasına dikkat ediyoruz. Doğal olarak yeni ürün bulmakta da ciddi sıkıntılar yaşıyoruz. Süreç kendini tekrarlıyor. Biz alıyoruz ödeyemiyoruz, biz ödemeyince onlar ürün yapamıyor. Bu şekilde kısır döngünün içerisindeyiz” ifadelerine yer verdi. 

 

‘Kazanmadığımız paranın faizini nasıl ödeyelim?’

 

“Ben küçük esnafım bana yönelik avantaj olarak sunulan şeylerin hepsi geri ödemeli” diyen Tijen, geri ödemeli kredilerin daha sonra faizi ile birlikte ödendiğine işaret etti. “Zaten esnaf kazanamıyor, faizi ile birlikte nasıl ödeyecek” sözleriyle tepki gösteren Tijen, şunları ekledi: “Ben şahsen devletin verdiği teşvikleri almadım. Onun yerine mağazamı kilitledim. Çünkü devlet bize hibe etmedi ve kazanmadığımız paranın faizini ödemek zorunda kalacaktık. Böyle giderse küçük esnaf diye bir şey kalmaz. Ürün aldığım firmaların hiçbirinden ürün alamıyorum. Geri ödemeler yapılamadığı için insanlar üretimi durdurmuşlar. İki ay önce 700- 800 liraya yaptığım market alışverişini şu anda bin 200 liraya yaptım. Bu da yüzde 30’luk bir zam demek. İnsanın kazanmadan bu yüzde 30’luk zammı tolere edebilmesi gerçekten çok zor. Üç üniversite öğrencisi okutan bir insanım. ‘Kemerleri sıkın’ diyorlar ya kemerlerde delik kalmadı artık. Kalemi kağıdı elinize aldığınızda matematiksel olarak bu işin içinden çıkabilmek çok zor.”

 

‘Belirsizlik var kime güveneceğiz’

 

Kale’de otantik kadın giyimi mağazası işleten Nehir Yılmaz da kendi el tasarımları ile diktiği kumaşlardan elbise yapıyor. Pandemiden önce sürekli müşterilerinin olduğunu ancak şu an insanların evden çıkamadığı için kazançlarının azaldığını söyleyen Nehir, “Kadınlar evden çıkamıyor ve ister istemez kazancımız durma noktasına geldi. Başta bu işe zevk için başladım ama şimdi işin işinden çıkamıyorum. Ekonomik yönden kötüyüz ve bir şey yapmak istemiyorum. Mesela yapacak bir sürü işim var ama nereden başlasam diye düşünmekten kafamı bile toparlayamıyorum. Belirsizlik var, kime güveneceğiz. Kira desteği de alamıyorum. Esnafa yönelik kredilerin çok fazla saçma kriterleri var. Bin lira destek veriyorlar onu bile alamıyoruz gerçi alsak da ne yapacağız bin lira ile o da belirsiz” diye belirtti. 

 

‘Emekli maaşım olmasa bitiğim’

 

Nehir, hiçbir destek alamadıklarına vurgu yaparak, “Nisan’da vergileri ertelediler ne oldu?  Kasım’da yine faizi ile aldılar. Pandemiden dolayı Kasım’da iş var mıydı? Banka kredisi çektim ama ödeyemedim. Neyle ödeyeceksin. Yoksulluk her kesime yayıldı. Emekli maaşlarımız olmasa bitiğiz. Emekli maaşı ile de ev ihtiyaçlarını karşılayabiliyoruz ama evi olmayan bir sürü esnaf var. Vergi borcu yüzünden evini arabasını kaybeden var. Böyle giderse çok kötü olacak. Devlet alacağını bile hibe etmiyor” diye konuştu.