Melike Aydın

 

MUĞLA - Salgından sonra yangının da ekonomiyi derinden etkilediği kentlerden biri olan Muğla’da, esnaf kepenk kapatmamak için direniyor. Sezonu borçla kapatan esnafın umudu bir sonraki yıl. 

 

Son iki yıldır koronavirüs (Covid-19) salgınıyla beraber, ekonomik krizin derinleşmesi, yurttaşları etkilemeye devam ediyor. Krizle beraber artan fiyatlar, elektrik, su ve doğalgaza yapılan zamlarla karşı karşıya kalan yurttaşları etkileyen bir diğer önemli olay ise Ege ve Akdeniz bölgelerinde yaşanan orman yangınları. Esnaf, kepenk kapatma derecesine vardıran bu gelişmeler karşısında kaygılı. 

 

Zeytinlikler yandı, işletmeciler satışa izin vermiyor

 

Muğla’nın Mazı ilçesinde yaklaşık 40 yıldır geçimini sağladığı 3 zeytinliğin yandığını söyleyen 58 yaşındaki Ayşe Özmazı,  içinde bulunduğu durumu şu sözlerle dile getirdi: “Halıcılığı bitirdiler, zeytinler de yandı. Sahilde sarma börek satarak geçinmeye çalışıyorum. Ama ona da işletmeciler engel oluyorlar. Başka da gelirim yok. Bu yaştan sonra hırsızlık mı yapayım? Bir zeytin ağacının yetişmesi en az 10 yıl. Benim ömrüm yetmez. Yangınlardan sonra da destek görmedik. BAĞ-KUR’dan emekliyiz, elektrik, su ödeniyor, ama ne yiyeceğiz, içeceğiz? Evimiz yanmadı, dumandan torunlarım ölmedi diye seviniyoruz. Yaşamaya devam ediyoruz.”

 

Toptan satıcısı da yangından etkilendi

 

Yaklaşık 8 yıldır Bodrum’da toptan ve perakende kozmetik ürün satışı yapan Ayten Tan ise pandemi nedeniyle kapanmaların ardından tam da turizmin canlandığı süreçte çıkan yangınların çıkmasıyla satışlar üzerindeki olumsuz etkinin devam ettiğine dikkat çekti. Ayten, “Ufak hareketlenmeler vardı, yangınla bitti. Toptan da satsak turizmden etkileniyoruz, çünkü perakende satanlara satıyoruz. Yaz aylarında bile 300-500 TL ciro ile kapatıyoruz. Kışın ölü bir şehir oluyor. Tek tük müşteri geliyor” diye belirtti. 

 

Stant parasını ödeyemeyenler oldu

 

Bodrum Belediyesi’nden kiraladığı sezonluk stantta 12 yıldır el yapımı takıları satan Semra Bingeç, salgının yanı sıra bölgede meydana gelen orman yangınlarının da satışları etkilediğini söyledi. Oluşan maddi hasarı, kredi ile kapatmaya çalışanların daha fazla zorlandığını ifade eden Semra, “Kira çok değil ama zorlandık vermekte. Stant parasını veremeyen arkadaşlarımız var. Devletin bizlere daha fazla olanak sağlamalarını isterdik. Ev kirası, yeme, içme burada çok pahalı. Emekli maaşıyla geçinmek zor, kiralar 4 ya da 5 bin TL” dedi. 

 

‘Yangında valizini alan kaçtı’

 

Nazik Ulcay da Bodrum Belediyesi’nden kiraladığı stantta 30 yıldır sattığı ürünlerden elde ettiği gelirle geçimini sağlıyor. Pandemiden dolayı bu yıl yabancı turist olarak sadece Rusları görebildiğini dile getiren Nazik, “Valizini alan kaçtı. Ruslar da para bırakmıyor. Yangın sonrasında bir teşvik almadık tabi. Herkes vicdanlı davransın. ‘2 bin 200 TL’yi verelim, kira ödesinler, iki çocuk geçindirsinler.’ Zulümden başka bir şey değil. Yaz boyunca parmağımı denize sokamadım, çünkü dakikamı bile değerlendirmek zorundaydım. İnsanca geçinelim istiyoruz. Verilen sözlerin hiçbiri yerine getirilmedi. Herkes şapkasını koysun önüne düşünsün” sözlerini kullandı. 

 

‘Tekelleşme oluşuyor’

 

Çamaşırhane işletmecisi Arzu Candan, 100 bin TL borcunun olduğunu söyledi. 11 aydır kira ödeyemediği için ev sahibi tarafından evden çıkarılmak istendiğini belirten Arzu,  “Yardım alamadık, alan da borçlandı, faiz işliyor. Büyük çamaşırhaneler açılıyor. Tekelleşme oluşuyor. Çoğu vicdansız. Biz bazı esnaflar birbirine destek olmak için küçük dayanışmalar yapıyoruz” dedi. 

 

Beklenti ‘önümüzdeki yıllarda’

 

Butik Otel işletmecisi Merve Fırat ise, pandemiden dolayı kapanan bir pansiyonu devraldığını söyledi. Ancak Bodrum’daki müşterinin ekonomik açıdan tercihinin de son yıllarda değiştiğini kaydeden Merve, bu nedenle butik otellerin hijyen açısından tercih edildiğini dile getirdi. Merve, “Gider arttı, ama bunu fiyatlara yansıtmamaya çalışıyoruz, çünkü orta bir yol bulmaya çalıştık. İster istemez, pandemi herkesin ekonomik durumunu olumsuz etkiledi. Önümüzdeki yıllarda daha iyi olur diye umuyorum” dedi.