Melike Aydın

 

İZMİR - Kadınların kolektif üretimle içinde yer aldığı Dersimli Kadınlar Kooperatifi, onlarca kadının emeğini içinde barındırıyor. Kooperatifin İşletmecisi Pınar Baş, kadınların en büyük sorunun yoksulluk olduğunu söyleyerek, kadınlar üretimde desteklenmesi gerektiğini kaydetti.

 

Boncuktan yüzük yapımıyla başlayan sürecin sonunda kurulan Dersimli Kadınlar Kooperatifi 19 Mart’ta Çiğli Belediyesi fuar alanında kurulacak stantla kuruluşunu ilan edecek. Sürecin başlangıcında yer alan işletmeci Pınar Baş, kooperatifleşmeye giden süreci anlatırken Dersim’de kadın yoksulluğuna ve işsizliğine çarpıcı örnekler sunuyor.

 

Sadece takı imalatıyla Dersim’de kadınlarda gözlemlediği değişime dikkat çeken Pınar, kooperatifin Dersim’in diğer ilçeleri ve İzmir’e kadar genişlemesini planlıyor.

 

Her şey bir yüzüğe verilen siparişle başladı

 

İzmir’de işletme sahibiyle ek gelir elde etmek amacıyla amatör olarak takı yapıp satan Pınar, yaptığı bir yüzüğün bir firma tarafından beğenilmesi ve 10 bin adet istemesi üzerine, siparişleri yetiştirebilmek için Dersim’in Pertek ilçesine giderek burada 10 kadınla işe koyuldu. İlçede kadınların çalışmada destek sunması için yaptığı duyuruya 60 kadının başvurmasını bekleyen Pınar, 200’den fazla kadının başvurduğunu ve kooperatifleşmeye giden yolculuğun da böyle başladığını söyledi. Öte yandan bu başvuru sayısının Dersim’de yaşanan kadın yoksulluğunu da gözler önüne serdiğini dile getiren Pınar, işlerini büyütmek istedi ve çocuğunu da yanına alarak Pertek’e yerleşti.

 

Şahsi girişim kadın kooperatifine dönüştü

 

Kadınlara takı yapmak için eğitim vererek yolculuğa başladıklarını söyleyen Pınar, yaşadıkları maddi zorluklar nedeniyle kablo tellerinden iğne yaptıklarını ve ürünlerini bu şekilde çıkardıklarını ekledi. Daha sonra yaptıkları yeni modellerle yeni firma arayışlarına da girdiklerini de belirten Pınar, iki buçuk yıllık sürecin ardından kadınlarla kolektif çatı altında çalışmaya karar verdiklerini ifade ederek, “İzmir Dersimliler Derneği eşbaşkanlığı yapmıştım. Yönetimdeki arkadaşlar da maddi manevi yardımcı oldular ve İzmir Dersimliler Deneği Kadın Kooperatifini kurmaya karar verdik. Yaklaşık 1 yıllık süreç sonrasında o adla kooperatif kuramayacağımızı anladık ve Dersimli Kadınlar Kooperatifi kurduk” dedi.

 

‘İşin maddi ve manevi katıları oldu’

 

Pertek’te kadınların takı işine başlamasının ardından şehirde ve kadınlarda başlayan dönüşüme işaret eden Pınar, kadın işsizliğine dikkat çekti. Toplumsal roller nedeniyle ihtiyar, engelli ve çocuk bakmak zorunda olup ev dışında çalışamadığı için gelir de elde edemeyenlerin bu çalışma sayesinde gelirinin oluştuğunu ifade eden Pınar, “İşin katkısı sadece maddiyat değil. Bir öğrencim var onun maddi ihtiyaçları yok ama ‘evin içinde oturmak istemiyorum’ dedi. Psikolojik sorunları olan kadınlar bu süreçte ilaçlarının dozajını düşürdü, bazıları tamamen bıraktı. Kadınların ekonomik özgürlüğüne katkısı oldu. Bunun başka yerlere de değdiğini anladım. Yeni başlayanlara özgüvenli eğitimler vermeye başladılar. Küçük bir ilçe ve çarşısı da hareketlendi” sözlerine yer verdi.

 

‘Birçok alanda Halk Eğitim Merkezi var ama iş yok’

 

Pınar, Pertek’te karşılaştığı kadın sorunlarından Dersim’deki kadınların yaşadığı yoksulluğu çok net gördüğünü belirterek, “Kadın istihdamının sağlanamadığı bölgelerden biri. Yeteneklerini bilgilerini öğrenmek isterken ortaya çıktı ki birçok kadının Halk Eğitim Merkezleri’nden aldığı halı, bakır işleme, tarım, tekstil gibi birçok işin sertifikası var. Ama iş yok. Şimdi 8-9 kişi ile çanta ve şapka yapmayı planlıyoruz. Kadınlar çok yetenekli. 55 kadın ama her birinin farklı bilgisi var. Kadınlar bir şekilde kendini terk edilmiş hissediyordu ve desteğe ihtiyaç duyuyordu. Kadınlar bu şekilde özgüven kazandı ve mücadele etme hissi daha çok gelişti. Pertek’te kurduk ama bütün ilçeleri de üretime dâhil etmek istiyoruz. İzmir’de de bir ekip kurulacak. Çıkış noktamız Dersim ama Elazığ, Malatya’da da yapıyor olacağız. Şu anda çalıştığımız firmalar var. Şu an tarladaki işçileriz ama kendi işimizi yapabilecek duruma gelmek istiyoruz. Yurtdışı bağlantılarımızı kurmak istiyoruz, birkaç firmaya gönderdik ve numuneler beğenildi” diye anlattı.

 

‘Yoksulluğa karşı projeler geliştirilmeli’

 

İşsizlik ve yoksulluğun Dersim’in geneline hâkim olduğunu, eğitime gelen kadınların çeyreğinden azının evine düzenli gelir girebildiğini söyleyen Pınar, geçici işler ve Halk Eğitim Merkezi üzerinden sağlanan gelirle yoksulluk sınırının altında bir geçimin sağlanabildiğine dikkat çekti. Kadınların daha önce yaşadığı deneyimler nedeniyle kooperatifin de ilerleyemeyeceğini düşündüğünü aktaran Pınar, “Biri bana sordu ‘sizce bu iş ne kadar devam eder’ diye. Eşinden ayrılmış 3 çocuğu var nafaka alamıyor ve çocuklarına bakmak zorunda. Tükenme noktasındaydı. Şimdi ise bir yerden tutundu. Kadınların üretimde devamlılığını sağlamaya yönelik projeler geliştirilmeli. Örneğin tekstil sertifikası varsa küçük atölyeler oluşturulabilir, kendileri satabilir veya büyük fabrikalara satılabilir” şeklinde ifade etti.

 

‘Kadınlarda ciddi değişiklikler oldu’

 

Kolektif üretim yapıldığı için bu sayede yeni dostlukların da geliştiğini ifade eden Pınar, kadınlarda önemli değişiklikler yaşandığını söyleyerek şöyle devam etti: “Atölyeye tek gelmesi gereken bir kadının içeri girdiğinde ellerinin titrediğini fark ettim. ‘Hayatımda ilk defa Pertek çarşısından tek başıma geçtim. Pertek çarşısını şimdiye kadar hep arabanın içinden görmüştük’ dedi. 35 yaşında kadın. Ben bu kadar olacağını tahmin etmiyordum. Maddi manevi desteklenmeye ihtiyacımız var. Atölyede ziyaret edilmemiz bile o kadınlar için çok önemli.”

 

Pınar son olarak kooperatifin 19 Mart’ta Çiğli Belediyesi Fuar Alanı’nda standını kurarak, açılışını duyuracağını belirtti.