İSTANBUL – Farklı ülkelerde yaşanan barış süreçlerinde yer alan kadınlar, “Barış Süreçlerini Canlandırırken Tecrübelerden Ders Çıkarmak" konferansında söz alarak, deneyimlerini paylaştı. 

 

Friedrich-Ebert-Stiftung ve Sabancı Üniversitesi tarafından İstanbul Beyoğlu ilçesinde bulunan "Barış Süreçlerini Canlandırırken Tecrübelerden Ders Çıkarmak" konulu konferans düzenlendi.  

 

Konferansın ilk oturumu “Barış Süreçlerini Canlandırmak” başlığı altında gerçekleştirildi.  Moderatörlüğünü Sabancı Üniversitesi’nden Ayşe Betül Çelik’in gerçekleştirdiği oturumda Güneydoğu Asya Kadın Barış Arabulucuları Kurucu Üyesi; Hükümet Müzakerecisi Miriam Coronel-Ferrer, Aceh Kadınlar Birliği Kurucu Ortağı; Özgür Açe Hareketi (GAM) Müzakerecisi Shadia Marhaban, Birleşmiş Milletler Proje Hizmetleri Ofisi (UNOPS) Kıdemli Çatışma Duyarlılığı Danışmanı; Arabulucu, Neha Sanghrajka, DemocraShe Kıdemli Uzmanı; Kadınlar Koalisyonu’nun Kurucu Ortağı ve Çok Partili Görüşmelerin Müzakerecisi Bronagh Hinds, birer konuşma yaptı. 

 

Filipinlilerin 17 yıl süren barış süreci

 

Güneydoğu Asya Kadın Barış Arabulucuları Kurucu üyesi; Hükümet Müzakerecisi, Miriam Coronel-Ferrer, Filipinler’de yaşanan barış süreçlerine dair aktarımda bulundu. Miriam Coronel-Ferrer, kendi ülkelerinde 17 yıl boyunca süren barış görüşmelerine dair aktarımda bulunarak, kadınların barışta büyük rol oynadığını belirtti.

 

Endonezya’nın barış süreci: Onurlu süreç yürütmek için ön koşulumuz vardı

 

Aceh Kadınlar Birliği Kurucu Ortağı; Özgür Açe Hareketi (GAM) Müzakerecisi Shadia Marhaban, Endonezya’nın barış sürecine dair konuştu. Shadia Marhaban,  “20 yıl önce olan barış görüşmesi vardı ve ben 20 yıl önce arabuluculuk yaptım o zaman farklı koşullar vardı. Bugün artık h farklı dönemde ve koşuldayız. Yeni enerjiye ihtiyaç var. 3 müzakere girişimi oldu. Bütün siyasi tutukların salıverilmesi gerçekleştirilirse masaya otururuz dedik. Siyasi tutukluların koşulsuz salıverilmesi zor bir konuydu. Bir kısmını barışa katkı sağlayacağını düşündüklerini salıverdiler. Onurlu süreç yürütmek için ön koşulumuz vardı. Silahları sadece bırakmak değil imha etme ön koşulumuz vardı. Çok fazla müzakere içine dalıp uygulamayı unutuyoruz. Barış anlaşması imzalandı bitti diyoruz ama hayır o bir başlangıç. Endonezya hükümetinden ciddi olmasını ve anayasayı değiştirmelerini istedik. Anayasa değiştirmeyi istemdiler o zaman kendi kendini yönetme hakkını tanıyan kanun çıkarın dedik. Masalarda konuştuk ama uygulamada çok üstünde durmadık.

 

Barış sürecinde şunlar olsun deniyor ama bunların olabilmesi için sabırlı olunması lazım.

 

Mozambik’in barış anlaşması: ilk uygulama sonra anlaşma

 

Birleşmiş Milletler Proje Hizmetleri Ofisi (UNOPS) Kıdemli Çatışma Duyarlılığı Danışmanı; Arabulucu Neha Sanghrajka, Mozambik Barış Anlaşması’na dair konuşma gerçekleştirdi. Neha Sanghrajka, “Hükümet Renoma savaşçıları gurubu ile mücadele ediyordu. Renoma savaşçıları ademi merkeziyetçi biryapı istiyordu. Bu milli bir süreçti aracılar Mozambiklilerdi yabancılar bu süreçte yoktu çünkü yabancılara güvensizlik vardı. İlk sürecin sonunda savaşçılar dağa çekildiler. Bir sonraki süreçte uluslararası arabulucuların olduğu başka süreç başladı. Yapılmaması gereken her şey yapıldı. Taraflar masaya getirildi, medya dışarıda tutuldu ve arabulucuların sayısı tarafların sayısından fazlaydı. Toplantıda iki taraf sustu arabulucular kendi arasında tartıştı. Orada tek kadın ben vardım. Süreç eğlence gibi bir şeye dönüştü. Ekonomik durum dibe vurdu ülke baş aşağı gidiyordu. Ben ve diğer bir arabulucu olarak dedik ki AB işe yaramıyor İsviçre işin içine girsin. Ülkelerin isimleri önemli değil önemli olan bu iş insanların motivasyonuna dayanıyor ve yeniden canlandırma süreci söz konusu oldu. Birileri gelsin diye beklemektense biz sürekli öneriler getirdik. Uygulama çok önemli. Süreçte biz bir şey imzalamadan uygulamaya geçtik. Bir şey imzalanmasından bıkılmıştı artık tamamen fiiliyat ile başlayalım dedik ve bu şekilde müzakere gerçekleştirildi ve güven oluşmaya başladı.

 

‘Her şeyi birden yaptığınızda altında eziliyorsunuz’

 

İnsanlar bir şey başladığınızda sonu ne zaman diye soruyorlar ve pozitif cevap istiyorlar. 8 yıl geçti ve parlemontada ademi merkeziyetçi mevzuatı geçirildi. Seçilen valiler iş başı yaptı. Milli marşta ‘tek tek tuğla’ diye cümle geçiyor bizde aynı öyle yaptık. Her şeyi birden yaptığınızda altında eziliyorsunuz. Eğer hedefe sürekli kilitlenirseniz diğer sesler dikkatinizi dağıtmıyor. Biz sürecin etrafında korunak duvarı kurduk ve amaca kitlendik. Herkesin dahil edilmesi formaliteye dönüyor.  Dahil etmeyi de stratejik yapmak gerekiyor. Herkesi masaya toplamaya çalışırken iki ana taraf arasında diyalogu gölgeliyorsunuz. Zaman bizim için bir lüks.”

 

Kuzey İrlanda’nın barışı: 2 ileri 1 giden bir süreç

 

DemocraShe Kıdemli Uzmanı; Kadınlar Koalisyonu’nun Kurucu Ortağı ve Çok Partili Görüşmelerin Müzakerecisi Bronagh Hinds, Kuzey İrlanda’nın barış sürecine dair konuşma gerçekleştirdi. Bronagh Hinds, “Anlaşmalarımızda bazı konuları gündemimize almamışız bunu gördük bizim 75 senedir sürecimiz devam ediyor. Çok sayıda anlaşma ve yeni süreçler yaşandı. 2 ileri 1 giden bir süreçtir bunu kabul edilmesi lazım. Müzakerenin kendisi güven inşasını sağlamaya çalışan bir çalışma. Herkesin silah bırakması şart değil ama süreç sırasında taahhütlerini açıkça dile getirmesi ve siyasi çözümleri kabul etmesi gerekiyor. Bizde silah bırakmak için uluslararası komisyon kuruldu bu çalışma ile grupların silah bırakması gerçekleştirildi. Ardından silah bırakan gruplardan temsilciler siyasi temsilci olabilmesi için seçim gerçekleştirildi. Bunlar hiç kolay olmadı. Kadınların bu süreçte olması geleneksel müzakerelerden daha iyi sahiplenilmiş bir sürece taşıdı. Çatışma kültürünü tekrardan tanımladık ve müzakereler şeytanlaştırılıyordu biz bunu aştık” dedi. 

 

İlk oturum soru-cevap ile devam etti.

 

İkinci oturum devam ediyor

 

Central Florida Üniversitesi’nden Mehmet Gürses moderatörlüğünde gerçekleşecek olan  “Çıkarılan Dersler” ikinci oturumunda Bay Path Üniversitesi Örgütsel Liderlik ve Müzakere Yüksek Lisans Programı Direktörü; Harvard Üniversitesi’nden Joshua N. Weiss, Güney Afrika, Botsvana, Namibya, Lesotho, Mauritius ve Esvatini Büyükelçisi; SADC Daimi Temsilcisi Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Mozambik Özel Temsilcisi Mirko Manzoni, Kürt Tarihi Dergisi Kurucu Editörü; Kürt Çalışmaları Merkezi Kurucu Üyesi Mesut Yeğen,  Kürt Çalışmaları Kürsüsü (Najmaldin Karim & Celal Talabani) Başkanı Mehmet Gürses konuşma gerçekleştirecek.