Rozerîn Gultekîn

 

STENBOL - Parêzera Buroya Alîkariya Hiqûqî ya li dijî Tecawiz û Tacizê ya di Binçavan de Jiyan Tosun diyar kir ku mixabin nêzikatiya darazê fikaran zêde dike û got: "Gelek caran ji ber kêmasiya darazê dosya naghije encamê û bêceza tê hiştin. Li hemberî vê yekê divê carekdin serdana sûc bê kirin." 

 

Jin di binçavan de, li girtîgehê, li kolanan û di çalakiyan de bi tundiya zayendî re rû bi rû dimînin. Di rapora ku ji aliyê Buroya Alîkariya Hiqûqê ya li dijî Tecawiz û Tacizê ya di bin Çawan de ya 2024’an ve hatiye amadekirin de, 55 girtiyên jin, 40 jin, zarokek û 14 jinên trans serlêdan kirine. Hat diyarkirin ku ji serlêdanan 37 kurd, 15 tirk û 3 jî penaber in. Di raporê de ku behsa cureyên serlêdanan jî tê kirin, hat destnîşankirin 20 kes lêdan xwariye, 22 kes ji ber tacizê, 12 ji ber lêgerîna tazî, 9 kes ji bo sondxwarinê 9, kesek jî ji ber tecawizê, 9 kes jî ji ber îşkenceya tenduristiyê serlêdan kirine. 

 

Li aliyê din di îfadeyên jinên hatin binçavkirin de di çalakiya ku bi binçavkirina Şaredarê Bajarê Mezin ê Stenbolê Ekrem Îmamoglû dest pê kir û bi rojan dewam kir de rastî şîdeta zayendî hat.

 

Parêzera Buroya Alîkariya Hiqûqî ya li dijî Tecawiz û Tacizê ya di Binçavan de Jiyan Tosun derbarê mijarê de ji ajansa me JINNES'ê re axivî. 

 

Jiyan Tosun, anî ziman ku zayend wek amûra şîdetê tê bikaranîn û ji bo biçûkxistinê tê kirin û wiha got: "Em dibînin ku ev şîdet herî zêde li hemberî jin û zarokan tê kirin. Di civakê de ev cure şîdet gelekî tê bikaranîn. Ji ber ku şîdeta zayendî weke rêbazeke îşkenceyê tê bikaranîn. Her wiha di salên dawî de li girtîgehan lêgerîna tazî piranî bû rojev. Piştî bertekên raya giştî di sala 2021'an de qaşo hin guhertin hatin kirin. Di guhertinê de rêbaza lêgerîna teferuat hat bi cih kirin. Li gorî guherîna 2021'an divê beyî ku bi dest lêgerîn bê kirin divê girtî pêşmalk li xwe bikin, lê belê ev yek bi serê xwe lêgerîna tazî ye. Ev yek jî divê di rewşên cuda de bê kirin û lê belê di serdanên ku hat kirin de derket holê ku hertim lêgerîneke bi wî rengî tê kirin." 

 

'Jin hedef tên girtin'

 

Jiyan Tosun, anî ziman ku şîdeta zayendî berê şîddeteke gelekî berbelav bû û di van salên dawî de zêdetir xuya bû û wiha bi lêv kir: "Berê ji bo kesên ku bi vê yekê re rû bi rû mane ravekirina wê gelekî zehmet bû, lê di encama hesasiyeta ku bi têkoşîna jinê derketiye holê, mirov dikare vê yekê rave bike. Zimanê mêraniyê ku ji aliyê hikûmet, dewlet û wezîran ve tê bikaranîn û di dema hilweşandina Peymana Stenbolê de axaftinên li ser civakê yên ji rayedarên payebilind ên dewletê hedef tên girtin, bû sedem ku her cure şîdeta li ser jinê zêdetir bibe."

 

Raporên ku tên amadekirin

 

Jiyan Tosun, anî ziman ku raporên ku ji saziyên alternatîf ên ku bi raporên ATK'ê biryar li ser şîdeta zayendî digirin, tevî biryara DMME'yê Şukran Aydin nayên girtin û wiha axivî: "Raporên ATK'ê bi piranî di asta têrker de raporên psîkolojîk nayên amadekirin. Rapor tenê bi muayeneya fizîkî tê amadekirin. Ne mimkûn e ku şîdeta zayendî ya ku di şideta devkî de pêk tê were tespîtkirin. Di dema binçavkirinê de tacîzên devkî yên li hemberî jinan pir zêde ye, lê hema bêje di vê mijarê de tu doz nehatine vekirin û nehatine vekirin. Delîl di destê kesên ku şîdeta zayendî dikin de ne, ji ber vê yekê delîl tên tunekirin û tarîkirin. Ji me re tenê daxuyanî mane. Mixabin ev daxuyanî ji aliyê meqamên edlî ve nayên girtin û lêkolînên ku ji aliyê rêxistinên mafên mirovan ve tên kirin jî nayên girtin."

 

'Bi nameyan serî le me didin'

 

Jiyan Tosun wiha dawî li axaftina xwe anî: "Rêxistinên jinan li ku derê serlêdan bikin xebatên pir baş dikin. Ji ber bêcezakirinê gel serî nade ji ber ku dibêjin serî lê bidin jî encam nagirin. Di mijarên destdirêjiya zayendî de kêmasiyek cidî ya zanînê heye. Divê hûn neşuştinê dema ku hûn rastî êrişa zayendî ya giran tên ji ber ku nimûneyên li ser laşê we di nav 7 rojan de têne dîtin. Piştî êrişek giran, mexdûran pir caran hêza wan tune ku serlêdanê bikin û ji ber ku ew nizanin ew delîl nayên desteser kirin. Şîdeta zayendî ya li ser jinan ji demên berê ve gelekî zêde bûye. Awayê vê yekê ji aliyê dewletê ve her ku diçe berfirehtir dibe, divê li dijî vê yekê têkoşîn bê dayîn.  Girîng e ku meriv nefikire ku tu encam dernekeve, qeydkirina van girîng e. Divê neyê hizirkirin ku wê ti encam bi dest nekevin û giliyên sûc bên kirin. Hûn dikarin bi rêya malpera me, jimareyên têlefonên ofîsa me an bi nameyê serî li me bidin. Em bi gelemperî ji girtîgehê bi nameyan serlêdanan digirin."