Rojda Aydin

 

ŞIRNEX - Cinîyê koçerî yê ke çadirê xo dewa Kîwexî ya Hezexî de ronayê, wayîrê eynî hîkayeyî yê. Cinîyî qijkekîya xo ra ameyê zewijnayîş, musnayîşê dadîyanê xo dir ciwîyayîşê xo dewam kenê. Cinîyan da zanayene ke vera weşikîya koçerî de zehmetîyê ci zî xeylêk ê û vatî: "Bar heme serê kiftanê cinî de yo. La verê her zehmetî de bîyê  îdarekerdoxê ciwîyayîşî."

 

Destpêkerdişê wisarî dir êdî xeberî derheqê ciwîyayîşê  koçeran de zêde benê. Wexto koçerî verê xo danê wareyan ma zî verê xo danê wareyan. Ma bi dîmenê ke weşikîya xoza û ciwîyayîşê koçeran xozayî dir anê vernîyê  şima. Zaf reyan ma werekna xo ciwîyayîşê koçeran rê anê ziwan. La belê verê nê de hetê înan ê weş û hetê înan ê zehmetî zî xeylêk ê. Xusûsî zî wexto sir û seqem dest pê keno, zehmetîyê ciwîyayîşî zî dest pê keno. Koçerî ke seba  Zimistanî verê xo danê dewa Kîwex ê qezaya Hezexê Şirnexî tîya de konê xo ronayî. Tewr kemî 5 mengan tîya de manenê û menga Gulane de zî verê xo danê wareyan.

 

Xeylêk cinîyê koçerî hema qijkekîyî de yenê zewijnayîş, bêçare manenê ke kar û barê keyî bigîrê serê kiftê xo. 4 Demserrî de zî ciwîyayîş seba cinîyan zehmet a. Cinîyan ê koçeran ajansê ma rê hem behsê hîkayeyanê xo kerd û hem zî behsê ciwîyayîşê koçerîye kerd.

 

‘Wisar de ma verê xo danê wareyanê Feraşînî’

 

Fatîme Ete, 5 mengî dewa Kîwexî de konê xo dana ro,  destpêkerdişê Wisarî dir zî verê xo danê wareyan ê Feraşînî. Fatîme, dîyar kerd ke tîya de humara koçeran zaf a û wina vat: "Ma tutê koçeran ê û ciwîyayîşê ma her tim bi koçerîyî dewam kerd. Koçerî perçeyêk ciwîyayîşê ma ra ya. Keyeyê mi zî koçerî bî nika zî koçer ê. Vera zor û zehmetîyê ciwîyayîşê koçerîyî reyna ma hes nê ciwîyayîşî ra kenê. Ma 4 serrî yo aşma Gulane de verê xo danê wareyan ê Feraşînî û bêrîvanîye kenê. Ma wareyan de şit çir kenê, mast û penîrê xo wareyan de virazenê. Bi rotişê înan zî debara xo kenê."

 

‘Ma zimistanî yenê dewan de ca gênê’

 

Fatîme, peynîya qiseyanê xo de wina bale ante serê zehmetîyê demserrê zimistanî û vat: "Ma eslê xo ra Hezexe ra yê. Vera  pesê xo ma zimistanan dewan de çadiranê xo akenê. Seba ma zimistanî ciwîyayîş zehmet o. Wexto varan vareno ciwîyayîş zafêr çetin beno. Ma konan de sobe wekenê û xo germ kenê. No ca xeylêk serd o, la şan de zafêr serd o. Tu çîyêk bê zehmetî çinî yo, la koçerî zaf zehmet o. No zehmetî zî xusûsî serê kiftê cinî de yo."

 

‘Ez bîya berdêlîyê pîyê xo’

 

Fatma Ertan a 40 serrî, sey bi hezaran cinîyanê Kurdan emrê xo yo qij de, bi zorîya keyeyî yena zewijnayîş. Fatma wina behsê hîkayeyê xo kerd: "Dimayê ke dadîya mi dinyaya xo bedilna, babê mi, mi kerd berdêlîyê xo. No çî seba mi xeylêk zehmet bî. Ez qij bîya û bîya berdêlî. Qijkekîye de barêko pîl da serê kiftanê mi. Eynî karo ke mi keyeyê babê xo de kerdêne dima ke zewejîyawa zî mi dewam kerd."

 

‘Dayikan min jî koçeriyê dikir’

 

Fatma dewam de wina vat: “Roja mi her tim wina derbas bena. Mêrdeyî şinê verê pesî, şivantî kenê. Koçerî zî sey verê nîyo û xeylêk zehmet o. Hetêk ra krîzê ekonomî û hetêk ra zî ziwatî. Ma nika nêeşkenê cew û vaş bigîrê. Seba ke xeylêk vay o. Sewbîna seba ziwatî zergûnayî çin a û şit zî çin o. Heto bîn ra mewsîmê zimistanî zî ma tewr zêde bi zehmetî dir rî bi rî manenê. Çadiran de ciwîyayîş  zehmetî zî xo dir ano."

 

‘Ma hamnanî verê xo danê wareyan ê Feraşînî’

 

Fatma îşaret kerd ke kulturê koçerîyî dadîya xo ra musawa û wina peynîya qisanê xo ard: "Dadîya mi zî koçere bî. Ez tute bîya, keyeyê xo dir şîyêne wareyan û deyştan. Sewbîna kulturê koçeran de ristişê rişta û viraştişê tewran esto, ez nê karî keyeyî ra mûsawa. Ez rêsê ke dergê, seba bergîran resenan virazena. Ez tewran virazena ke tutê mi çîyê xo bikerê ci. Sewbîna tutê mi Hezexî de wanenê, ê ke nêwanenê zî verê mi de manenê. Ma Hamnanî verê xo danê wareyan ê Feraşînî. Zimistanî zî yenê deşte."

 

‘Ez her wext koçere bîya…’

 

Gulsîn Kaya (20), tutîtîye ra heta ewro her tim koçere bîya û sey cinîyê dormeyê xo hema qij bîya ameya zewejnayîş. Gulsime wina behsê xo û ciwîyayîşê xo kerd: "Ciwîyayîş bi xo zehmet û çetin o, la seba ma zafêr zehmet o. Kar û barê cinîyê koçeran zafêr giran o. Keyeyê mi zî koçerî bî û ez înan dir zî şîyêne û ameyêne. Dima ke ez zewejîyaya zî koçerîya mi dewam kerd. Koçerîyî vera mi fersend nêvîna ke ez şêrî mekteb. Ciwîyayîş her tim seba mi koçerî bî."

 

‘Cinî karê mêrdan zî kenê…’

 

Gulsîne, îşaret kerd ke, cinî eşkenê her karî bikerê û wina peynîya qisanê xo ard: "Goreyê mi ra eke cinî nêbê mêrdeyî nêeşkenê çîyêk zî bikerê. Cinî her tim mêrdan rê benê îdarekerdox. Cinî eşkenê heme karê mêrdan bikerê û sewbîna şiwanî zî mîyan de ya. La belê mêrdeyî tenî karê şiwanî kenê û xêcê nê çîyêke nêeşkenê bikerê zî. Verê her çîyî û her tewirê zehmetîyî tîya de ciwîyayîşêke muşterek miyanberê cîranan de esto. Ciwîyayîşê ma her wext pêwa wo. No çî seba ma zaf baş o."