MERKEZÊ XEBERAN - Jîna Mahsa Amînî hetê rejîmê Îranî ra ameye qetilkerdiş û dimayê nê munaqeşeyê derheqê ‘ehlaqî’ de yenê kerdiş. Ercnayîşê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî ke Îmrali de kerdo zî vejeno werte ke ganî merdim senî sazgehê ehlaqî ra biewnê.

 

Jîna Mahsa Amînî Îranê hetê ‘polîsê ehlaqî’ ra ameye qetilkerdiş û dima ra bajarê Saqiz û Senendeçî yê Rojhelatê Îranî de çalakîyan dest pêkerd û pêro bajarê Îranî de vila bi. Bi hewteyan o çalakî dewam kenê û bi rayberîya cinîyan vurya tevgerêkê şorişî.

 

Derheqê qetilkerdişê ke rejîmê Îranî binê nameyê ‘ehlaqî’ de kerd, reaksîyonî dewam kenê û her ca de cinî vejîyayî  meydanan û sloganê, ‘jin jiyan azadî’ berz kerdî, porê xo tira kerdî. Jîna ke bi bahaneyê ehlaqî ameye qetilkerdiş, dimayê nê munaqeşeyê ehlaqî zî rî dayî. Bêmabêne yeno îfadekerdiş ke vatişê ehlaqî û sazgehê ehlaqî her tim hetê zîhniyetê serdest yê camêrdan ra yeno  peyserkerdiş. Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî zî dîyar kerd ke sazgehê ehlaqî esasê komelê demokratîke û kitabanê xo de derheqê ercnayîşê ke kerdê zî tazebîyayîşê xo paweno û reyke rojeve de vet meydan.

 

Abdullah Ocalan, dîyar keno ke hemverê komeleyê berardişî yê  kapîtalîst, komelê endustrî û komelê netew-dewlet, hetê komelê polîtîk û ehlaqî yê modernîteyê demokratîk, komelê eko-endustriyel û komelê konfederal demokratîkî vejîyayo vernî û eynî wextî de komelê demokratîk zî sey komelê polîtîk û ehlaqî dano naskerdiş.

 

Abdullah Ocalan, sewbîna vano ke vernîya komelê ehlaqî û polîtîk bêro nasnayîş, derheqê xoserbîyayîşê ci de esasêkê çiqas reyna bikero, hende baş o û vano: "Komelê polîtîk û ehlaqî hetêkê başî, kêfweşî, rastî û weşikbîyayîş, heto bîn ra zî azadî, têduştî û demokratîk o.

 

Esasê ehlaqî

 

Abdullah Ocalan dîyar keno ke başî û kêfweşî esasê ehlaqî yo û na babete wina ercneno: “Raştî girêdayeyê heqîqetî yo. Merdim nêeşkeno heqîqetî teberê komelêko ehlaqî û polîtîkî ra bigêro dest. Yê ke ehlaqî û polîtîk nîyî, nêeşkenê heqîqetî bivînî.  Weşîkbîyayîş amacê estetîkî yo. Ez weşikbîyayîşê komelêko ehlaq û polîtîkîra wetêr weşikbîyayîş hesab nêkena. Weşikbîyayîş ehlaqî û polîtîk o. Têkilîya azadîye, seyyewbînanîye û demokrasi yê komelo ehlaq û polîtîkî reyde baş ameya ercnayîş. Esasê yewine, bedelnayîşê komelo ehlaq û polîtîkî girêdayeyê kapasîteya ci ya. Eke komelo ehlaq û polîtîk hetê girdbîyayîşî de raşte ra nêwedarîya, komelo tewr gird o ke eşkeno xo bibedelno ra yo. Qet şik çino ke komel de ehlaq û polîtîk temamî raşte ra nêwedarîyeno. La gure û karê înan eşkenê bêrî tengkerdiş. Nimune, komelo modernetî yê kapîtalîstî de, serdestîya netew-dewlete de ehlaq û plîtîka fînayî merheleya tewr cor û heta çinîkerdişî teng kerdî. Gelo bi sînorkerdişê polîtîka û ehlaqî de civan bedelîyeno? Nê. Eksê ci bine statuya huqûqî ya zaf şîdetin û ferzkerdişê homojeni de înan fetisnenî. Kapasîteya bedilnayîşî wa hetêk de bimana, seba awankerdişê yew kulturî, yew tîpê welatî binê nameyê homojenkerdişî de bedilnayîş ameyo sînorkerdiş û kewto planê peynî. Vînayîş de komelo modern merdiman rê rengin asîyeno. La no vînayîş pêro propaganda û medyatîkbîyayîş o. Raştîya yew renginî: ya sîya ya, ya zî sipî ya.

 

Yew rengî başnêbîyayîş û tengbîyayîş

 

Yew komel de fikre homojenbîyayîşî çinî yo. Yew rengî, başnêbîyayîş, tengbîyayîş û feqîrî dîyî. Zaf rengî esasê xo de dewlemendî, weşikbîyayîş û weşikboydayîşî mîyanê xo de xewêneno. Binê nê şertan de seyyewbînanî û azadî zêdêr pê yenî. La xo dano cîyayeyê ne azad û seyyewbînanîye. Azadî û seyyewbînanî bi destê netew-dewlete pê ameyî û heme tecrübeye ke dinya de ameyî tespîtkerdiş seba tekele xo yî. îqtîdar û sermaye raştî û seyyewbînanî raşt nêdanî. Azadî û seyyewbînanî ancax bi eksê sîyasetê demokratîke yê komelo demokratîke bêrî qexenckerdiş. Beno ke nê pers bêro perskerdiş: No sîstem do hende cîyabîyayîşan senî wedarno? Cevabo ke seba nê persî yeno dayîş, esasê komelo ehlaq û polîtîkî de yewî ya. Şertê seba azadî û seyyewbînanîye komelo polîtîk û ehlaqî yo.”

 

Texrîbatê ehlaq û komelo seyyewbînan

 

Abdullah Ocalan ercnayîşanê xo de dano zanayene ke şertê modernîteya kapîtalîst de komelo ehlaq ameyo tegkerdiş, bê tesîr ameyo verdayîş û wina dewam keno: “Reyna herinda raybazanê ehlaqî de kodê huqûqî ameyo cakerdiş. Sey çîna burjuvazî, ehlaq kerdî kaduk û serdestîya çîna xo binê nameyê huqûqî de bi hawayêko zaf baldar kod kerdî û komel ser de ferz kerdî. Herinda komelo ehlaqî de komelo huqûqî yeo îkamekerdiş. Tîya de m abi bedilnayîşanê zaf muhîman reyde rê bir î manenê. Tarîx de zî hewldayîşê huqûqkerdişî yeno dîyîş. Huqûq qet sey modernîteya burjuva nêkewto kiştan. Yê esasî çîyê ke pê yenî binê nameyê huqûqî de tekelbîyayîşê çinî yo, viraştişê tekelbîyayîşî huqûqî yo. La komel huqûqî reyde nêeşkeno bêro nrayîrberdiş. Qet şik çino ke cayê huqûqî yo. Coka ra merdim nêeşkeno dest huqûqî ra vera bido. La binê nameyê huqûqê pozîtîfî de huqûqê dewlete yeno ferzkerdiş û no huqûqî nîyo. texrîbaxê ehlat û komelo seyyewbînan o.

 

Komelo ke ca nêdano raybazanê ehlaqî nêeşkeno xo dewam bikero

 

Yê ke pê yenî na raştîye nişan danî. Komelê sey DYA û Rûsya ke xeylê bale ancenî, xo yew saet daxî bê statüko û bê raybazanê huqûqê fermî nêeşkenê bicuyî. Ge-ge wextê pêrodayîşî de ma dî ke bê huqûqê fermî komel bedelîyeno raşteyê hovîtîye. Esasê xo de na rewşe raştîyêke îfade kena. Na nê çîyî sîyayeyê şerî de heta damaranê komelî de ameyo neqşkerdişî de şinasna. Nê wextanê pêrodayîşî de û krîzan de eşkera yeno tespîtkerdiş. Potansîyelê krîzo tewr gird, komelanê huqûqê fermîyan reyde yeno dîyîş. Sebebê ci zî raybazanê ehlaqî ra fek verdayîş o. Eke cayêk de kriz bêro cuyayîş sebebê ci çinîbîyayîşê hetê ehlaqî yo.