MÊRDÎN - Endama Platformê Cinîyan ya Şahmarane Elîf Arî derheqê sebebanê zêdebîyayîşê kiştişê cinîyan de qisey kerd û vat: “Sebeb polîtîkayê taybet yê ke yenê rayraberdene yê. seba ke komel binê kontrolê xo de bitepişnê, hewl danê cinîya têkoşer dûrî bifînê û cinîya zeyîf awan bikerê. Seba ke eke cinî xover nêda do komel zî xover nêda. La ma ferqê na rewşe de yê û ewro ma serewedarnayîşê xo yê ‘Cinî, Cuye, Azadî’ raşteyan de gird kenê.

 

Tirkîya û bi taybetî herêmê Kurdistanî de polîtîkayê taybet yê hêrişkar yo ke îqtîdar dano rayraberdene, kiştişê cinîyan zêde beno. Vîşêrê kiştişî, tecawuz, fihuş û tiryakî zî mabenê ciwanan de zêde bîyî. Endama Platformê Cinîyan ya Şahmarane Elîf Arîye nê babetan ercnaye.

 

'Wazenê cinîya  bêtekoşer awan bikerê’

 

Elife wexto ke kiştişê cinîyan ercnaye bi nê vatişan dest bi qiseykerdişê xo kerde: “Pêroyê Tirkîya de şîdetê vera cinîyan esto. Coka ra eke ma taybetî herêma Kurdistanî ra biewnê, ma vînenê ke zêdebîyayîşêko ver bi çim esto. Peynîya nê kiştiş û tecawuzan de polîtîkayê taybet estê. Na polîtîkaye çi ya? Zeyifkerdiş û bêmecalveradayîşê têkoşînî yo. Sebake cayo ke cinî têkoîn bikera de do beşê bînî yê komelî bi eynî rengî sere wedarno. Nê sebeban vera polîtîkayê ke cinîyan hedef gênî yenê rayraberdene. Bi raybazanê qanûnî zî sey qerarê fermî serê ma de dane ferzkerdiş. Nê polîtîkayan hîra rayra benî, bi hawayêko huşk şeklêko qanûnî nê hêrişanê xo yê polîtîkan dane barkerdiş. No zî hîna zêde hêz dano komelo wayîrê zîhnîyetê kehenperestî û ci rê beno cesaret.”

 

'Na polîtîkayî Kurdistan de yenê rayraberdene’

 

Elîfe dîyar kerde ke komel de peygoşkerdiş nîno perwerdkerdiş, no komelo wayîrê zîhnîyetê kehenperestî kam senî biwazo wina rayîrê ci dîyar keno û wina komelî rayr abeno. Elife qiseykerdişê xo wina dewam kerde: “Seba ke komelî bi asanî bikero binê kontrolê xo nê çaîyan keno. Na polîtîkaye zî bi taybetî herêma Kurdistanî de rayra benî. Tewr vernî cinîyan raşteyanê sîyasîyan ra dûrî fînenê. Diyîne zî her yew raşteyê komelî ra dûrî fînenê. Cinîyan anê rewşa metaye. Nê sebeban vera zî peynîya mergê şikinan, teşwîqkerdişê xokiştişî nîna. Ma zananê ke hûmara cinîyanê ke yenê qetilkerdiş hûmara ke yena zanayene ra zêde ya. Ma tena xeberê ke yenê parekerdiş ra sînordar benî û xeylê qewimîyayîşî zî nmite manenî.”

 

'Qetilkarî yenê xelatkerdiş'

 

Elîfe bale ant serê hukmî û vat: "Ma qalê polîtîkaya ke cinîyan qetil kena û qetilkaran xelat kena, kenê. Nê qetlîaman wazenê meşrû bikerê. Sebebê înan zî cilê akerdeyî, poro akerde, namus û sewbîna çîyê. Na polîtîkaya bêcezaverdayîşî camêrdê bînan zî teşwîq kena. Semedê nê zî ma eşkenê betalkerdişê Peymana Stenbolî û dimayê ci zêdebîyayîşê serebûtê qetilkerdişan nimûne bidê. Bêguman no metod, cuya cinîyan zî keno binê tesîrê xo de. Cinîya îtaatkar awan keno. Êdî lazimîya ma bi ardişê serê hişê xo esto. Ganî cinî êdî xo nas bikerê. Ez bawer a ke serewedaritişo pîl bi xo, bi naskerdişî dir dest pêkeno."

 

'Qetilkarî bi serberzî qetlê xo anê ziwan'

 

Elîfe wina dewam kerd: "Bêperwerdeyî, zewacê şaşî, têkilîyê keyeyî, sîstemê bîyaye zî semedê şîdetî tesîrê sereyîn ê. Wexto ke cinîyêke yena qetilkerdiş tena versûc nê keyeyê înan zî niminenê. Keyeyê cinî zî nê wezîfeyê gêno serê milê xo. Bi nêzdîbîyayîşê sey; mi semedê exlaqê komelî, semedê dînî kênaya xo, cinîya xo, yan zî waya xo feda kerd. Eşkenê bi nê vatişan, kerdişê xo sey serberyîzêk bîyarê ziwan. Bi nê çarçewayî, seke ‘namûsî’ xeylêk girêdaye manenê. Namûs yeno manaya îzolekerdişê cinîye ya komelî. Yew sebebê zêdebîyayîşê merdişê biguman no yo."

 

'Bi destê memûran bi ca yeno'

 

Elîfe vat demê peyîn de xeylêk muracatî benê û vat: "Wendekaranê unîversîteyan verê xo dayê tiryakî, yan zî fihûş. Xeylêk cinîyî bi gerreyê tecawuzî muracat kenê. Demo ke ma nê serebûtan cigêrayîş kenê zî ma vînenê ke bingehê nê serebûtan kesê ke bi cilûbelgê fermî (bi unirforma) vejenê werte. Nê hêrişî  pêwa ke cinsî yo, eynî wextî de zî  nîjadî yo. Semedo ke nê cinî kurd ê, hêriş û tecawiz înan rê yeno kerdiş. Na polîtîkayêke bi zanabîyayîş yena kerdiş a. Hetê komelî, ekonomî,  sîyasî û cuye de înan dûr fînenê. Hemverê nê de ganî ma cuya rast bi cinîyan bidê famkerdiş. Ganî ma nîşan bidê ke rexmê tedayan û polîtîkayan de weçînayîşêkê ma esto. Derheqê cuya xo de tena ma eşkenê qeraran bigîrê."

 

'Serewedaritişê ma pîl beno'

 

Elîfe qiseykerdişê xo wina qedêna: "Ma yenê qetilkerdiş. Semedo ke ma nêrê qetilkerdiş, ma bi hawayêkê girseyî hewl danê vengê xo vejê. Wexto ke ma yenê têhet zî ma xeylêk bi hêz benê. Wexto ke ma nê hêzî awan kerd zî şima mecbûr ê ma goşdarî bikerê. Ma do bi sloganê 'Jin Jiyan Azadî' berz bikerê û qirkerdişê cinîyan bidê vindarnayîş. Ma serberz ê ke hemverê nê polîtîkayan de têkoşînêk pîl kenê. Ma cinî hemverê nê kerdişan, heqê xo bigîrê û kesî rê nêverdê. Ma waştişê xo de zelal ê. Ma sîstemêk ke qetilkarî ci de nêrê xelatkerdiş wazenê."