“Wexto ke aqilmendê aştîye qîrayîşê aştîye berz kerd, waştî ke sere de cinî bieşnawê. Aye zanayêne eke zîhnîyet û ruhê lêşin nêbayêne do aştîye fehm bikerê. Sere de veng bi cinîyan ame kerdiş…”

 

Aysel Tugluk

 

Cuye bi cinîyan dîyaye destpêkerdiş. Berardişo yewine bî cinî û cuye azade bîye. Seba ke cinî esasanê cuye ra ameye dûrîkerdiş û cuya komelkî, sîyasî û ekonomî bi rengê camêrdan ameye boyaxkerdiş, tarîxê şerî dîya destpêkerdiş.

 

Bado ke şer pêroyê dinya de hakim bî, cinî vînî kerde û cuye zî têk şîye. Ma sey cinîya ke cografyaya ke şerê hovîtî ci de qewimîyayî, bêrîya aştîye kerd. Qey la tarîx de tena ma bêrîya aye kerdî, herre zî bêrîya aye kerda. Û tewr zêde cinî bêrîya aye kerda. Seba ke cinî zanayêne edalet û heskerdişa ke aye vînî kerda do bi aştîye bivîna. Tena bêrîkerdiş mird nêkeno. Wexto ke raybaz û qanûnê şîdetin yê şerî dormeyê wijdan girewtî, zerr û cuye manaya xo vînî kerdî, şîdet û kîn ma padayî, ganî ma têkoşînê aştîye o wext bidayêne destpêkerdiş. Sebebê ma estê. Tarîx, aye roje, rojê ke vîyartî ma mecburê nê çîyî kerdî. Zerrîya ma cinîyan şer qebul nêkerde û wextê şerê tewr girdi de ma dinyaya xo de aştîye awan kerd. Seba ke ma fehm kerd ke bi aştîye têkilîyê seyyewbînan û azade awan benê, ma timî seba aştîye rayra şîyî. Ma nê serdestîya hov, dijwar, zordar zanayêne; bi bêhêz û bênasname veradayîşê cinîyan pê ardîbî.

 

Sere de cinî ameye qetikerdiş û vistiş. Cinî û merdimîye kewtî mîyanê tarîtîyêka xorî. Bi no hawa tarîxê şerî destpêkerd. Kesêk şer nuşt û tesîrê negatif yê şerî ma ser de bar bî. Rîyê lêşin yê şerî tewr zêde tesîrê xo cinîyan ser de viraşt. Ma ra ame waştiş ke bedelê şero ke ma qet nêwaşto, ma bidê. Ma bedelan da la ma qet nêverda ke şer, kîn û nefret bikewî dinya. Ma bîyî yê ke her raşteyî de vengê aştîye qîrayî. Dayîkê ma dejê xo zerrîya xo de nimitî. Verê ke biresî mezelanê tutanê xo ser, waştî ke bi asayî înan reyde pêvînayîş bikerê. Ê sey evîndaran kewtî peynîya aştîye.

 

Rayîrşîyayîşê aşîtîye dijwar bî

 

Waştêne ke kesêk wa dejo ke ê antê nêvîno. Seba aştîye dejî ameyî taloqkerdiş. Vera her çîyî şer zerrîya înan lêşin nêkerdbî. Bi nêkewtişê mîyanê şerê lêşin, pakî, qîmet û seyyewbînanîye pawitî. Aqilmendê aştîye ke qîrayîşê aştîye berz kerdî, waştî ke sere de cinîyî nê qîrayîşî bieşnawê. Aye zanayêne eke zîhnîyet û ruhê lêşin nêbayêne do aştîye fehm bikerê. Sere de veng bi cinîyan ame kerdiş. Zanayêne ke rayîrşîyayîşê aştîye zehmetin o. Bi raştîya ke roşnaya tewr xurt tarîtîya tewr tarîye ra do bivejîya, cinîye ra ame waşatiş ke vera îqtîdarîya bi hezaran serran biba vengê azadî, cesaret, heskerdiş û edaletî.

 

Merdim bi cuyêka sade nêeşkeno bibo vengê umudanê girdan. Merdim bi cuyêka rumet eşkeno no het de ser bikewo. Sey hêzo ke ganî aştî û demokrasi bivejno aver, seba cuyêka bi rumet, cuyêka aştîyene yena waştene ke têkoşînêko bi heybetin bikewo tehluke. Ameyêne vatiş ke “Şima eşkenê dej bicuyî, şima eşkenê vêşan bimanê, şima eşkenê tena bimanê.” La vayîyêka azdîye zî estbî. Tena bin o hawa; bi heskerdiş û evînêka gird eşkenê rayîrê aştîye akerê.

 

Rayîr ra şîyayîşo ke merdimî bi cewherê ci dir bikero yew

 

Û rayîr ra şîyayîşê aştîye bi cinîye reyde na herra pîroze de dest pêkerd. Cografya aştîye hîs kerd ke cewherê ci bî. No rayîr ra şîyayîşê aştîye ya bi hêzê şarê ke bi serran o mîyanê şerî de ciwîyenê yo. Rayîr ra şîyayîşê aştîye yê cinîyan bi rayîr ra şîyayîşê ke merdimayîyaya vînîbîyaye bi cewherê ci reyde biresna yewbînan. Lazim bi ke kede û coş, cesaret, bi xobawerî û zanistî serê nê rayîrî de dewam bikerdêne. Do cinîya vînîbîyaye bi aştîye agêra, no zî parakerdişê azadîya cuye yo. Têkilîyê cuye û cinî, cuye û aştîye, hende pêwa girêdayeye bi. Şer sey çarenûs pêşkêş kerdî la çarenûs nêbi. Aştî hewnêko ke rast nêbo, nêbî. Waştêne ma  aştîye xo vîr ra bikerê. La herre vîrîye aştîye kerdêne. Cinî zî û darê çinaran ê aşitîye nê herran de bi ca bî û aqilmendê aştîye cinîye rê aştî vatibî.

 

Herre zî û tarîx zî vîrî kerdibî

 

Seke cinîyê coğrafyaya ke şerê wehşetinî yenê ciwîyayîş, ma vîrîye aştîye kerda. Ma ten ama vîrî kerd? Herre zî û tarîx zî vîrî kerd û tewr zêde cinî vîrîye aştîye kenê. Seba ke cinî zanayîne aye eşq û edalet ça de vinî kerda do aştîye bivîna. Vîrîkerdiş qîm nêkeno. Demo ke metodê şîdetî yê şerî, dorê wijdanan girewt, demo ke qelb û cuye manaya xo vînî kerd, şîdet û nefret ma kerd binê ablûqa, lazim bi ke têkoşînê aştîye dest pêbikero. Sebebê ma estê, roje û vîyarteyê ma mecbûr kerd ke ma bikerê. Zerrîya ma cinîyan şer qebûl nêkerd û demê şerê tewr pîlî de ma dinyaya xo de aştîye awan kerd. Seba ke ma fam kerd ke do têkilîyê seyyewbîyene  û azad ava bibê, ma tim seba aştîye rayîr ra şî. Ma zanayîne ke wehşitî, zordarî, serdestîyê zordaran, nasnêkerdiş û kolekerdiş û zeyîfkerdiş bi ca yeno.

 

Vengayîşê cinîya yewine…

 

Û aqilmendê aştîye ke qîrayîşê aştîye berz kerd, waşt ke cinîye vernî de biaşnawa. Ey zanayîne ke hişmendî û ruhê lêşin nêbîne, do aştîye fam bikerê. No vengdayîş seba cinîya yewine bi û cinîye veng eşnawite, pê hesîya, fam kerde. Zanayîne ke rayîr ra şîyayîşê aştîye zehmet o û bi rastiya ke roşnîya tewr xurt tarîyê tewr tarî virazêna. Hemverê îqtîdarê hezar serran bi vengê azadî, cesaret, heskerdiş û edaletî.

 

* No nuşteyê Aysel Tûglûk ke rojnameyê ercnayîşê xeberan ê hewteyîn ê Gundemî de ca girewto.