Melek Avci

 

ANQARA - Fakulteya Komunîkasyonî yê Unîversîteya Anqarayî ra Prof. Dr. Bedrîye Poyraz, Qanûnê Sansurî ercna û vat, “Goreyê nêzdîbîyayîşê lîberalî ma rexne kenê û nêecibnenê zî rojnamegerî hemverê hukmatî û dewlete ney, hemverê şarî berpirsîyar ê. Wesfê bîyayîşê hêzê çarine zî tîya ra yeno. Ganî xoverdayîş, serewedaritişî bibo.”

 

Pêşnûmeqanûno ke AKP û MHPyî sey, ‘qanûnê têkoşînê bi dezenformasyonî’ û rêxistinê çapemenîye zî sey ‘qanûnê sansurî’ biname kerdêne, 11ê teşrîna verêne de Heyetê Pêroyî yê Meclîsî ame qebûlkerdiş. Pêwa heme reaksîyonan qanûnê sansurê fermî bi. Maddeyê 29ine de çarçewaya sûcê ‘vilakerdişê xeberanê şaşî’ yê Qanûnê Ceza Tirkî ame barkerdiş de parvekerdişê ke xeberan dano şarî serrêke heta 3 serran cezaya zîndanî yena waştiş. Qanûn kewt merîyet. Hîn hukmê ci 1ê Çele û 1ê Nîsana 2023ine dima do bi ca bêro.

 

Fakulteya Komunîkasyonî ya Unîversîteya Anqarayî Prof. Dr. Bedrîye Poyraz derheqê qanûnî de û tesîrê ci de qisey kerd.

 

‘Rojnamgerî tena şarî ra  berpirsîyarê’

 

Akademîsyene Bedrîye dîyar kerd ke qanûnê sansurî goreyê şertê ewro gamêke cidî yê peyserşîyayîşî yo û vat: “Qanûn, hemleyêkê bîn ê otorîterbîyayîşê îqtîdarê sîyasî yo. Tena rojnamegerî ney, her kes çapemenîya komelî kontrol keno.  Qanûn îdiayê kontrolkerdişê dezenformasyonê ke vanê, ‘xebera şaş’ a çapemenîya komelî de hewêneno. No yeno çi mana,‘tena şima do xeberanê ma bikerê, sewbîna çîyêk bîn mekerê xeberan. Gelo meslegê rojnamegerîye çira esto. Goreyê nêzdîbîyayîşê lîberalî ma rexne kenê û nêecibênê zî rojnamegerî hemverê hukmat û dewlete nê, şarî ra berpirsîyar o. Wesfê bîyayîşê hêzê çarine zî tîya ra yeno. Semedê nê wezîfeyî bikero esto. Hemverê nê berpirsîyar o. Çepemenî ke bibo vengê hukmatî, yan zî burokrasî nêyo. Oyo ke xeberan bido şarî çapemenî ya.

 

Yo şaş malumatê ke huqmat dano yo

 

Bedrîyeye qiseykerdişê xo wina dewam kerde: "Goreyê nê qanûnî bê xebera înan ganî tu xeberêk nêra viraştiş. TUÎK dayeyan eşkera kena la dezgeyê xoser netîceyêko cîyatêr vejenî raşte. Ma do tîya de kamî ra bawer bikerî. Acaba kam raşt vano. Qet şik çino ke ma do dane û tespîtanê zanistê komelî yê xoser û akademîsyenanê xoserî ra bawer bikerî. Kam cû şaş o? Tabî malumatê ke huqmat dano şaş î. La nika bi nê qanûnî hewl danî ke vernîya ma bigêrî "

 

'Heme çapemenî bî çapemenîya propaganda yî'

 

Bedrîyeye daye zanayene ke îqtîdar wazeno çapemenî tena biba haletê propaganda yî û propagandaya îna bikera û wina dewam kerde: "Ma xerîbê nê çîyî nîyî. Demêko dergo ke çapemenîya hetgir zî nêmenda. Heme bîyî çapemenîya propaganda yî. Çîyo newe vera pêro çapemenîye de çapemenîyê şenik yê alternatif ke şexsî yî înternetî estî. Yew bi yew rojnameger estî."

 

'Otorîte yeno berzkerdiş'

 

Bedrîyeye dewamê qiseykerdişê xo de wina vat: "No qanûn otorîte berz keno û mesajê di her ke şêro do zext zêde bibo dano. Hewl danî şarî bêveng bikerî. Ma tîya de zanî ke îqtîdaro sîyasî çi wazeno û wazeno se bikero. Coka ra mumkun nîyo ke ma nê dezenformasyonî bifikirî. Îqtîdar bi nê caardişan wazeno her tewir astengîyan vernîya xo ra wedarno. No sey pakîkerdişê rayîrî zî eşkeno bêro ercnayîş."

 

'Do cinî destûr nêdî'

 

Bedrîyeye dîyar kerde ke no  qanûn çend serrî verê cû bivejîyayêne do bêumudîyêk bibayêne la nika şar vera îqtîdarî de wayîrê hişmendî û têkoşînî yo û vat ke do îqtîdar nêreso hedefê xo. Bedrîyeye qiseykerdişê xo wina qedênaye: " Do îqtîdar ser nêkewo. Cinîyê ke Îran de şoriş pê anî. Tîya de zî do no mumkun bibo. Ez bawer kena. Tîya de yê tewr muhîm ganî ma bêveng nêmanî. Xoverdayîş, têkoşîn yenê manaya çinikerdişê qanûnî.